656
BALI IN DE KUNST VAN NIEUWENKAMP.
en door arbeid, handel en scheepvaart zich zelfbewust welvarendheid verzekerde. Als eenmaal het nivelleerende internationalisme alles van de Hollandsche stad zal hebben gemoderniseerd, zal het oude nationale stadsbeeld, symbool van den dapperen volhardenden strijd der Nederlanders voor een eigen zelfstandig volksbestaan, te kénnen en te genieten zijn in W. O. J. N.'s graphisch werk.
Het zwalken op zijn woonschip „De Zwerver" door heel Holland en Vlaanderen en in prenten het kristallijnen beeld scheppen der oud-Hollandsche cultuur, zooals die in de bouwkunst zich openbaart, werd voor Nieuwenkamp de oefenschool, om op soortgelijke wijze snel en vaardig het totaalbeeld te geven van het sterke ongerepte Balische volksleven met zijn levende volkskunst.
En als hij na voltooiing van dien monumentalen arbeid, volbracht in de afzondering aan boord van zijn drijvende woning in het stille Edam, al maar werkend en opgaand in dat geesteswerk als een monnik in dienst van een schoone Idee, wederom erop uittrekt, eerst naar Britsch-Indië ter bestudeering door afteekening der Hindoeïstische monumenten, daarna maandenlang ronddoolt over de kleine Soenda-eilanden, vooral op Timor, dan is het toch altijd, altijd weer met dienzelfden heeten drang, om het leven dier verre Insulaners, óók Nederlanders, te doorgronden en lief te hebben in de gevarieerde uitingen van hun trouwhartige volkskunst. En bij dat zoeken van de volksziel in de openbaringen van Kunst, blijft steeds toch zijn oog en hart open voor het onuitzegbaar schoon in de natuur.
In diepsten aard is deze kunst uiting van het oerinstinct van den mensch, die zich telkens voelt weggesleurd van Gods majestueuze schepping en hunkert naar het Eén-zijn en Eén-blijven met al wat wordt en is.
Juist zóó'n man moest naar Indië, naar Bali, om daar het pionierswerk te verrichten, waardoor het geestelijk beeld van een eeuwenoude cultuur voor altijd in lijnverbeeldingen werd vastgelegd, vóór de Europeesche, de Hollandsche invloed zóó fnuikend kon werken, dat het inlandsche leven