ENGELSCHE BOEKEN VAN HEDEN

zijn aandringen, op een Zondag een dienst door hem zal worden geleid, gaat deze niet door omdat de compagnie weer naar de gevechtslinie terug moet. Ten slotte wordt het hem te machtig' hij wordt overspannen, daarna krankzinnig en eindelijk verlost de dood hem uit zijn lijden. Hoewel geen vijandelijke kogel een einde aan zijn leven had gemaakt, was ook hij in en door den oorlog gevallen en terecht vermeldde dan ook de gedenktafel in zijn geliefde parochiekerk:

»Died in the Service of His Country During the Great War for Civilization.«

»No Man's Land« van Vernon Bartlett (Allen & Unwin) is wel een der beste oorlogsromans van den laatstcn iijd. Het is zoo natuurlijk en vlot geschreven. Bartlett is thans bezig om Sheriff te helpen zijn »Journey's End« — dat hier te lande door Verkade werd opgevoerd onder den titel »De Groote Reis« — om te werken tot een roman, en dat is hem ten volle toevertrouwd. Zijn roman geeft ons een jongen op kostschool, die een romanschrijver tot vader heeft. Als deze komt te overlijden, is er geen geld genoeg om hem te laten studeeren en door zijn oom krijgt hij nu een baantje als kantoorklerk. Dit saaie leven kan hem echter niet bekoren en kort daarop zit hij in Berlijn als leeraar aan een soort Berlitzschool. Daar maakt hij veel vrienden en passages uit deze hoofdstukken herinneren aan een anderen roman van Bartlett, getiteld »Calf Love«. Na eenigen tijd gaat hij met vacantie naar huis; dan breekt de oorlog uit en hij neemt dienst. Nu vraagt hij zich af, of al die vrienden en kennissen in Duitschland zijn vijanden zijn geworden? In dit boek komt wel duidelijk uit wat zich ook in vele tooneelstukken en oorlogsromans weerspiegelt, nl. dat de vechters aan het front niet zulk een haat jegens hun tegenstanders hadden. De kranten en de menschen, die thuis bleven, hadden hun mond vol over den «Boche»; de soldaten aan het front noemden hem heel gemoedelijk «Gerry». Bij een aanval gaat hij met Bailey, dien hij eigenlijk niet goed kan zetten, er op uit. Beiden raken gewond. Bailey weet hem nog in een granaattrechter te duwen, waar hij voorloopig veilig is, en krijgt daarop een tweeden kogel, die hem doodelijk wondt. Als Pete weer tot bewustzijn komt, hoort hij het kreunen van zijn kameraad en tracht hij hem zijn veldflesch te geven, maar hij is zoo uitgeput dat hij daarin niet slaagt en weer in zwijm valt. Als de dag aanbreekt is Bailey dood, zwermen vliegen bedekken zijn lijk en schamper denkt Pete aan al die mooie gezegden over een eervollen soldatendood. Hij begint zijn dagboek na te slaan, dat hij tot dien dag heeft bijgehouden. Al wat hij in zijn leven heeft doorgemaakt, passeert de revue en als deavond valt besluit hij zich op te offeren, opdat niet weer een van zijn kameraden getroffen wordt in een poging om hem in