ENGELSCHE BOEKEN VAN HEDEN

vrouw» in zijn leven en hij schreef daarop »The Rainbow«. Onder den indruk van den oorlog kwam »The Kangaroo«, en in »Aaron's Rod« vinden wij weer een ander sexueel thema aangeslagen: de homosexualiteit. Juist zulk een boek was in Engeland niet gewild, men moet daar van dergelijke lectuur niets hebben; dat is onlangs nog uitgekomen, toen »The Well of Loneliness« werd verboden.

In het letterkundig tijdschrift »Life and Letters« wijdt Desmond Mc Carthy eenige waardeerende bladzijden aan den overleden schrijver; volgens hem wist Lawrence, wanneer hij sexueele onderwerpen aan de orde stelde, deze zonder overdadig realisme en toch met zekeren durf goed te belichten. Hij ging echter wel eens over de schreef en gebruikte zeer dikwijls een vloed van gemeene woorden, waardoor sommige passages in zijn werken wel wat cru zijn. Hij was een tegenstander van de psycho-analyse en van te ver doorgevoerde co-educatie. Een lijst van zijn werken vinden wij aan het slot van Stephen Potter's korte, maar belangwekkende studie.

Hoewel het niet bepaald een biografie is, mag toch in deze rubriek wel de aandacht worden gevestigd op Boris Cederholm's »In the Clutches of the Tcheka« (Allen & Unwin Ltd.). Het lezen van dit boek doet ons de haren ten berge rijzen. Men vraagt zich af, na er over te hebben nagedacht, hoe menschen met gezond verstand nog naar den Soviet-status kunnen verlangen. De Russen hadden vóór den oorlog niet veel te lachen; ook toen was er een geheime dienst, ook toen waren er «agents-provocateurs», ook toen werden menschen na een «gemaakte zaak» opgesloten, naar Siberië gezonden of doodgeschoten. Maar zij werden in die dagen niet op zulk een beestachtige wijze gemarteld als thans door de G.P.U., die in de dagen van Cederholm's lotgevallen nog den naam van den Tcheka droeg.

Cederholm was een Fin. Hij kwam in 1923, na veel briefwisseling over zijn toelating, in Rusland binnen; hij was n.1. zeeofficier bij de Keizerlijke Marine geweest en dat strekte bij de Soviets niet tot aanbeveling. Hij vertegenwoordigde een ZuidAmerikaansche firma voor looistoffen en kwam derwaarts om zaken te doen. Dit mocht onder het z.g. N.E.P.-systeem (een nepperij op groote schaal, want de argelooze buitenlander wordt door de Soviet-ambtenaren flink genept!). Dat moest Cederholm dan ook ondervinden; zijn heele verhaal over de wijze, waarop het eerste contract tot stand kwam, is één lange jeremiade. Hij werd steeds maar aan het lijntje gehouden en had dus vooral in het begin tijd te over om eens rond te kijken. En wat hij zag, vervulde hem met ontzetting! Meisjes van tien jaar spraken hem op straat aan; vele kinderen gingen zich te buiten aan verdoovingsmiddelen. Hij werd van de eene commissie naar de andere gestuurd, en ten slotte kwam een contract tot stand, Niet