DE AVONTUURLIJKE JEUGD VAN LAUZUN

de gouverneur, een knecht en een oude Baskische lakei. Slechts -veertien jaar oud zag hij er, op den koop toe, nog jonger uit dan hij werkelijk was en scheen niet meer dan twaalf jaar te tellen, zoo klein en tenger leek hij, zoo verschrompeld met zijn bleek en mager kwajongensgezicht vol sproeten. Zouden toen reeds de meisjes zich naar hem omgekeerd hebben? Waarschijnlijk is 't wel niet, maar je kan nooit weten.

Die Maréchal de Gramont, naar wiens huis Puyguilhem zich begaf, had zich vooral als een flink soldaat doen kennen; tot zijn vijftigste jaar toe, dank aan zijn dapperheid en zijn militair vernuft, had hij het beste van zijn roem op de afgelegenste slagvelden van Europa veroverd. Hij had eveneens de eer gehad een der nichten van Richelieu te trouwen, wat op een niet geringe gunst wijst. Het vertrouwen dat, na Richelieu, ook Kardinaal Mazarin in hem stelde, moge blijken uit het feit, dat toen de koninklijke familie genoodzaakt werd, tijdens de Fronde-onlusten uit Parijs de wijk te nemen, het aan Gramont was, dat de jonge vorst Werd toevertrouwd. Gramont was eindelijk nog een voortreffelijke hoveling, door niets van zijn stuk te brengen, nooit tekortschietend aan zijn gezelschapsplichten, beleefd en dienstwillig, even geestig als beminnelijk, daarom door allen geacht en geliefd. Bovendien behoorde hij tot een der alleraanzienlijkste geslachten van het rijk. Onder de leiding van een beschermer als hij, zoo minzaam en voorkomend, een en al hoffelijkheid, altijd opgeruimd, doch in den grond zeer sceptisch, iets of wat ontnuchterd en moe, en die maar al te wel wist wat men van het leven mocht verwachten en welke de middelen zijn om er de gunsten van af te dwingen, kon 't niet missen of Lauzun zou spoedig bekwaam zijn om zich zonder gevaar in de hofkringen te begeven, gewapend met de gracie, de stoutheid, zelfs de schamperheid en de vroeg geblaseerde hooghartigheid van iemand die geen dwaze illusies koestert.

Nog iets anders zou Gramont zijnen jongen vriend leeren: zijn waardeering en tegelijkertijd zijn minachting voor de vrouwen. Bijaldien Gramont tot de meest beruchte Don