DE AVONTUURLIJKE JEUGD VAN LAUZUN

sen en met tact een complimentje uitbrengen, dan kon hij best de geleerdheid missen, welke men in boeken opdoet; veel brieven hoefde een edelman persoonlijk niet te schrijven — daar had hij immers zijn secretarissen voor — en ook in die epistelen van allervertrouwelijksten aard, welke men niet gewoon is aan de zorg van een bediende over te laten, kwam 't er eigenlijk weinig op aan onberispelijk te schrijven; voortreffelijke smaak en heusche bevalligheid kwamen er meer bij te pas dan trouwe naleving van spraakregels of stijlvoorschriften. Welke verliefde vrouw — in de veronderstelling zelfs, dat de schoone bij machte was om uit te maken, dat de lieve brief welken ze verslond, van spelfouten en verkeerde wendingen wemelde — zou 't een ridder kwalijk genomen hebben, in de ortografie en de spraakleer niet uit te munten, voor zoover ten minste zijn epistel leuk en bevallig klonk, haar behaagde, vleide of amuseerde? Voorzeker kunnen er uitzonderingen op dezen regel worden aangestipt en was de ongeletterdheid van de Fransche edellieden niet algemeen: zoo werd bijv. met bewondering over de kunde van Condé gesproken, die op zijn zevende jaar het Latijn volkomen machtig was en op zijn elfde met ijver de wijsbegeerte bestudeerde; maar de verbazing en den eerbied, welke deze voorbarige geleerdheid verwekte, wijst er op zich zelf reeds op hoe buitengewoon een geval als het zijne was.

Werd er dus aan het paardrijden, het hanteeren der wapens, het dansen en het aanleeren van charmante manieren veel zorg besteed, de schoone letteren, de wijsbegeerte, de wiskunde, de wetenschap daarentegen hadden weinig of geen aantrek, voornamelijk bij de jongens; over 't algemeen kregen de meisjes een iets of wat vollediger cultuur, legden deze zich in 't bizonder op de studie van de vreemde talen en letterkunden toe, de Italiaansche bij voorkeur, ook wel de Spaansche.

Niettemin mógen wij ons afvragen hoe het met een zoo verwaarloosde opvoeding mogelijk is geweest, dat zoovele uitstekend, met losheid en gemak schrijvende, beschaafd en aangenaam vertellende en schertsende heeren en dames ons