■k. Tp JAARGANG XVII, No. 11 NOVEMBER 1932

l)T50GIALl5Tl5CnE j

SPINOZA 1632—1932

DOOR PROF. DR. LEO POLAK

GAARNE heb ik aan het verzoek der redactie gevolg gegeven om in het Novembernummer van dit tijdschrift iets over Spinoza te zeggen, die 24 November 1632 werd geboren. Is er een speciale aanleiding, in De Socialistische Gids Spinoza te herdenken? Beschouwt men het socialisme uitsluitend als een ekono* mies stelsel (socialisering der produktie=middelen), gepropageerd door een bepaalde ekonomiese klasse ter wille van haar ekonomies klassebelang, dan zie ik niet in, waarom een Socialistische Gids speciale notitie zou nemen van de 300e geboortedag van een bourgeois, die niet eens demokraat, laat staan socialist is geweest, ja politiek een konservatief „antbrevolutionnair" (natuurlik in vóórsRevolutiom naire zin) zou moeten heten. Zo min als de orthodoxe Joodse pers, der heilige traditie getrouw, van de afvallige, vervloekte, geëxcommu* niceerde jood in dit herdenkingsjaar ook maar gerept heeft. En dit doodzwijgen, deze stille haat, eert Spinoza zuiverder dan het vervab send eerbetoon, dat b.v. hem als „materialist" en „atheïst", ja als „voorloper van het dialekties materialisme" heeft gevierd, anderzijds hem juist als „theïst", ja als „waar christen" of zelfs als „homo* catholicus", aan wie men eenige ketterse kortzichtigheden maar moet vergeven, heeft willen spannen voor de wagen der eigen antbspinozis* tiese geloofspropaganda.

Doch een Socialistische Gids, voor wie het socialisme de konse* kwentie is van een levenshouding, een stuk van de grote bevrijdings* strijd der mensheid uit wat haar knecht en ontrecht, uit anarchiese chaos tot redelik geordende Kosmos, uit blinde individualistiese belangenstrijd tot echt maatschappelike eenheid en gemeenschap, tot die ware „Internationale", die de ekonomiese en politieke oorlog van allen tegen allen wil vervangen door de ware vrede van redelike samenwerking en gerechtigheid — de gids van zulk een in hoger zin revolutionnaire cultuurbeweging, die zingt en weet: „dat is ons heilig

737

ï