Dr. VAN MOOK IN AUSTRALIË
* “Wij zijn hier om door te vechten—”
IN GEZELSCHAP van eenige hooge Indische functionarissen is luitenant Gouverneur-Generaal dr. H. J. van Mook Maandag 9 Maart per vliegtuig in Adelaide (Zuid-Australië) aangekomen. Het vliegtuig was vertrokken van, het laatste vliegveld op Java dat nog te gebruiken was.
Dr. van Mook verklaarde dat Bandoeng was gevallen, doch dat de strijd op Java tot het uiterste voortgezet zou worden.
“ Wij zijn hier om alle strijdkrachten te verzamelen voor voortzetting van den strijd”, aldus dr. van Mook. “Een vrij groot aantal leden van onze marine is ontsnapt en zij wenschen een leider om door te vechten. Ik ben ervan overtuigd dat wij door kunnen vechten.
“ Het heeft geen nut te ontkennen dat er bittere gevoelens bestaan in sommige kringén op Java. Onze bondgenooten moeten begrijpen dat meer hulp verwacht werd, dan is aangekomen. Amerikaansche schepen en Australische troepen deden hun best en hun qualiteit was goed, maar het was weer dezelfde geschiedenis: er was te weinig en het kwam te laat.
“ Het beste plan schijnt te zijn de verbindingen van den vijand over zee te bestoken. Er moet nu een eind komen aan terugtrekken en vernielen. Wij zijn hier om door te vechten en niet om stil te zitten en te wrokken. Wij hebben persoonlijke zorgen (alle familie van het gezelschap is op Java achtergelaten.— Red.) maar ik geloof dat het getij hier zal keeren en daar wil ik bij zijn”.
Het is bekend dat de commandant van de Indische luchtmacht generaal van Oyen, met dr. van Mook is meegekomen. Hij had het commando over onze luchtstrijdkrachten die in den strijd roemrijk ten onder zijn gegaan, en die van H.M. de Koningin een hoog eerbewijs hebben ontvangen.
De mr. A. L. Tjarda van Starkenborg Stachouwer, is op Java achtergebleven en volgens berichten uit Japansche bron zou hij in contact zijn
GENERAAL VAN OYEN
DR. H. J. VAN MOOK.
getreden met de Japansche legerleiding om te beraadslagen over een overeenkomst. De Regeerings Voorlichtings Dienst te Londen heeft in verband daarmede de volgende mededeeling gedaan: |
Met betrekking tot uit vijandelijke bron afkomstige berichten als zouden de Japanners met den Gouverneur-Generaal van Nederlandsch Oost-Indië besprekingen hebben gevoerd ten einde een overeenkomst tot staking der vijandelijkheden te bereiken, wijst de Nederlandsche Regeerings Voorlichtings Dienst op het volgende. |
Ten eerste: alle verbindingen tusschen de Nederlandsehe regeering en Nederlandsch Oost-Indië zijn verbroken. De vijand kan hierdoor vrijelijk elk verhaal in omloop brengen, dat hem nuttig dunkt. Ten tweede: Hoe de feitelijke militairè positie op de eilanden er uit ziet, is onbekend. alle militaire bevelhebbers met inbegrip van hen, die zelfstandig moeten opereeren, is bevel gegeven, tot het laatst toe door te vechten. Zij hebben echter vrijheid van handelen voor het geval met voortzetting van hun weerstand geen nuttig doel gebaat zou zijn. |
Ten derde: De Gouverneur-Generaal van Nederlandsch Oost-Indië is van. zijn militaire verantwoordelijkheden ontheven op het oogenblik, dat hij het opperbevel overdroeg aan. luit.-generaal Ter Poorten en aan plaatsvervangend Schout-bij-nacht van Staveren. (Kolonel J. J. A. van Staveren was Chef van den Marinestaf te Batavia. Geboren in 1889 werd hij in 1911 officier; in 1934 werd hij tot overste benoemd, in 1938 tot kolonel.) Ten vierde: Welke ook de afloop is van de militaire operaties in Ned. Oost-Indië, de bevoegdheden van de Ned. autoriteiten aldaar—hetzij militaire of civiele zich niet uit buiten regelingen betreffende het staken van plaatselijke militaire operaties. |
Ten vijfde: De voorbereiding van iedere andere overeenkomst met Japan zou in theorie een zaak zijn der Koninklijk Nederlandsche Regeering te Londen. Zonder eenige reserve kan echter worden verklaard, dat in de praktijk van zulk een overeenkomst geen sprake zal zijn. In verband met het onder ten derde genoemde vermelden wij nog den tekst
van een op Woensdag 4 Maart gepubliceerde mededeeling van den Regeerings Voorlichtings Dienst; Na het vertrek van Generaal Wavell heeft de Nederlandsche Regeeringaan den Gouverneur-Generaal van Nederlandsch Indië opdracht gegeven om zijn opperbevel over de Nederlandsch-Indische strijdkrachten over te dragen aan Luitenant-Generaal Ter PoOrten voor -wat de landmacht betreft, en aan den tijdelijken Schout-bij-Nacht J. J. A. van Staveren wat de zeestrijdkrachten aangaat. |
; De Gouverneur-Generaal zelf zal uiteraard voortgaan met de uitoefening van zijn civiel gezag. Admiraal Helfrich is belast met een bijzondere missie. |
In overleg met do militaire autoriteiten te Bandoeng heeft de Koninklijke Nederlandsche Regeering instructies uitgevaardigd, dat alle bevelhebbers, met inbegrip van hen, die afzonderlijk moeten opereeren, moeten *doorvechten tot het uiterste.
WIJ VECHTEN DOOR
Wij vechten door, want Holland wil niet wijken ; Wij roepen wrake om de heldenschaar
Der duizenden, wier diepbeweende lijken De velden vullen langs den evenaar.
Wij vechten door, want Neerland wil niet sterven ; Wij bidden om de geestkracht onzer vloot,
Die; wetend dat het lot haar ging verderven, Al vurend weggleed in den heldendood.
Wij vechten door, want Neerland kan niet sterven Zolang zijn schepen, langs de ruime baan
Der zeeën zwervend, eiken vijand tergen Met de onsterflijke Oranjevaan.
Wij vechten door, want Neerland zal nooit sterven Zolang één zeeman aan de vuurmond staat ;
Zolang één vlieger met zijn kogelscherven De stukken uit de Moffenschepen slaat.
Zolang in Nederlands vertrapte steden De kreet van Rotmof ! uit de kelen slaat.
Zolang het boeventuig der landverraders In angstig sluipen langs de grachten gaat.
Zolang het vaderland blijft saboteren. Ondanks de doodstraf van den martelraad
Vechten wij door, tot Zij terug zal keren Die ongebroken in ons midden staat !
A. DEN DOOLAARD.
Vrij Nederland. Geraadpleegd op Delpher op 21-04-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD08:002813007:00001