In 1902 ging de Amsterdamse onderwijzer Nico Broekhuysen naar het Zweedse landgoed Nääs. Daar maakte hij kennis met de sport ringboll, een soort vrouwenbasketbal. Het spel sprak hem meteen aan. Terug in Nederland bedacht hij een nieuwe variant die hij zijn leerlingen liet spelen: korfbal.
Het spel was meteen populair en werd in de beginjaren vooral gezien als een ongevaarlijk alternatief voor het ruwere voetbalspel.
Inmiddels bestaat korfbal 120 jaar. Het is een van de weinige sporten waarbij mannen en vrouwen samen in een team (kunnen) spelen. Dat zorgt al decennialang voor flauwe grappen, maar daar trekken de tienduizenden enthousiaste leden van de Nederlandse korfbalbond zich niets van aan.
In Delpher is de ontwikkeling van het korfbal goed te volgen: van wedstrijdverslagen met prachtige actiefoto's, veranderende spelregels tot internationaal succes. Hieronder zetten we een aantal belangrijke korfbalmomenten in de schijnwerpers, maar duik vooral ook zelf in de sportgeschiedenis met Delpher!
In september 1902 zag een arts voor het eerst kinderen op straat korfballen. “Een spel, gespeeld door jongens en meisjes met een gewonen voetbal, doch met de handen alleen, waarbij dus niet geschopt wordt, gespeeld volgens vaste regelen, onder toezicht van een onderwijzer.” Dat was nog eens een veilig alternatief voor het “gevaarlijke voetbalspel”!
Een dag later reageerde ene H.M.T. uit Amsterdam in dezelfde krant. Want dat de arts “het oude, reeds ingeburgerde voetbalspel eenigszins in een kwaad daglicht” stelde, beviel deze voetballiefhebber allerminst. Konden voetbal en dit nieuwe spel niet naast elkaar bestaan, vroeg deze briefschrijver zich af.
De discussie in de krant maakte wat los! De ‘Nieuwe Schoolvereeniging’, waar de leerlingen korfbalden, kreeg talloze vragen over het nieuwe spel. Het schoolhoofd besloot daarom ook maar een brief naar de krant te sturen, waarin hij alles eens goed uitlegde.
De discussie in de krant zorgde ervoor dat de Bond voor Lichamelijke Opvoeding (BLO) een handleiding met de regels van het nieuwe spel publiceerde, zodat alle geïnteresseerden het ook konden uitproberen. De naam? Korfbal!
Op 1 november 1902 werd de eerste korfbalvereniging, D.T.V., opgericht. De vereniging was verbonden aan een school: de tweede vijfjarige HBS in de Roelof Hartstraat in Amsterdam. Daar kwam de naam ook vandaan: D.T.V. stond voor ‘De Tweede Vijfjarige'. De vereniging bestaat nog steeds, maar nu als fusieclub AW/DTV.
Al snel volgden meer verenigingen. Die vanzelfsprekend verenigd moesten worden in een bond: De Nederlandsche Korfbalbond (NKB), die als doel had “de bevordering van het nieuw ingevoerde korfbalspel en het verkrijgen van eenheid in de spelregels”. Nico Broekhuysen, de bedenker van de sport, werd de eerste voorzitter van de bond.
In 1920 kwam er in het verzuilde Nederland ook een christelijke korfbalbond (CKB) met een eigen competitie. “Ook op sportgebied is het wenschelijk, dat we ons afzonderlijk organiseeren, in een Christelijken bond”, aldus het nieuwe bestuur. Op 1 juli 1973 gingen de twee korfbalbonden samen verder als het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV).
Er werden steeds meer korfbalwedstrijden gespeeld in het land. Op een zonnige zondag in mei 1902 namen ’t Doel uit Bussum en Agilitas uit Weesp het tegen elkaar op. De Gooi- en Eemlander was erbij en noteerde: “Agilitas moet in 't vervolg niet zoo woest spelen, maar meer op 't dekken letten. “ Geen wonder dat ’t Doel won. Zij werden die avond getrakteerd op een rijtoer met de omnibus.
Het Nieuws van de Dag was direct zeer te spreken over korfbal – en over het besluit van de BLO om de spelregels op papier te zetten: “Hij, die in onzen tijd van 'living at high pressure' onze jeugd een niet-gevaarlijk, onderhoudend spel in de frissche buitenlucht schenkt, mag men gerust een weldoener der menschheid noemen.”
In dit sportboek uit 1904 werd een compleet hoofdstuk aan de nieuwe sport besteed. Het geeft wel aan hoe populair korfbal direct was. “Handigheid in hét vangen van een grooten bal, vlug zien en besluiten, goed werpen, ziedaar wat een korfbalspeler heeft te kennen.”
Korfbal mocht dan snel aan populariteit winnen, het duurde wel even voor de sport voet aan de grond kreeg in Den Haag. “Een grooten propaganda-dag” moest daar in 1909 verandering in brengen. Tegenwoordig mag de ALO, de Haagse korfbalclub, zich de oudste, nog bestaande, niet gefuseerde korfbalvereniging van de wereld noemen.
Tegenwoordig is het imago van korfbal niet meer zo positief als in de begindagen. Veel mensen vinden de sport truttig. En korfballers krijgen niet zelden de flauwe vraag: “Douchen jullie ook met het hele team?”. Daar wisten de spelers van de Nijmeegse vereniging Keizer Karel in 1991 wel raad mee. Om de publiciteit te halen, gingen zij letterlijk met de billen bloot.
Haags clubsucces in Londen tijdens de eerste Europacup.
Al snel streden Nederland en België tijdens toernooien voor landenteams telkens om de winst.
Een mondiale wereldtop van twee landen is wel erg smal, aldus Trouw na de Nederlandse wereldtitel van 1987.
Het moest er een keer van komen: na “een keiharde strijd” pakten de Belgen in 1991 de wereldtitel ten koste van Nederland. Het bleef bij één keer.
Geïnspireerd door deze vondsten? Ga zelf op ontdekkingstocht in Delpher! Spit in miljoenen gedigitaliseerde teksten uit historische Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften die je allemaal woord voor woord kunt doorzoeken. Of het nu gaat om de eerste Nederlandse krant uit 1618, de verslaggeving over de maanlanding of de uitslagen van een lokale voetbalwedstrijd, met Delpher maak je een reis door de tijd via de grote en kleine verhalen die afgelopen eeuwen de pers gehaald hebben.
