XEDKRLAXI).
woon werkzamen, vruchtbaren geest, bovenal wekt het bewondering en eerbied door vastheid van beginsel, harmonische evolutie, artistieke eenheid bij steeds wisselende uitdrukking. Klaar begrip van de eischen der praktijk, logische, zichtbare opbouw, dichterlijke vorm zijn de algemeene grondtoon van ('uypers kerken. Kenmerkend voor den ontwikkelingsgang zijner kunst is haar geleidelijke ontworsteling aan de archeologie, de geestelijke vrijmaking van zijn persoon op grond
van het Gothisch stijlbeginsel. — Waar toch de oudste kerken l) door hun strak inen uitwendig lijnschema, alsmede door de teekening van enkele onderdeelen, zooals die der bovengalerij, der rondramen, der wijd uitdragende kapiteelen, nog sterk aan den (iothischen vroegtijd herinneren, daar kenmerken zich de kerken uit den lateren tijd door vrijere conceptie, meer persoonlijk karakter.
De kerk van het Jl. Hart in de Vondelstraat te Amsterdam (1870), teekent hiervan het hoogtepunt (fig. 500—502). Ontworpen op een ovaal pleintje in het kruispunt van vier straten, verrast zij door rijke ruimteontwikkeling bij beknopten
onnloo* ( 1onfi'Qoll\Aii«' l\.i
«uiiiiv^. vaiiuimiiMiiiu til > /cl
.. , Fig. ü>03. Kerk van de H. Magdalena te Amsterdam.
siliek zijn bier tot een harmonisch ruim opgelost. Rondom liet domineerend, achtkant centrum scharen zich, as- en diagonaalsgewijs, groote en kleine, polygonaal-kapellen, vooren achterwaarts aansluitend tot schip en koor. En ook deze worden ter weerszijden met polygonale traveeën verrijkt. — Zoo voegt zich de geheele planaanleg harmonisch in den ovalen terreinvorm.
Moge de O. L. Vrouwekerk te Trier (fig. 172), elders als prototype
') O. a. de kerken van den H. Laurentius cn van den H. Dominions to Alkmaar (1854), van do H. Oatherina te Eindhoven (1859), van „do Posthoorn* te Amsterdam (1860).
Evers, Henri, "De architectuur in hare hoofdtijdperken : 2". Veen, 1911. Geraadpleegd op Delpher op 28-01-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSFUBA02:000012468:00018