Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad

De Standaard neef dezer dagen een beschouwing gegeven over onze handelsbetrekkingen met D«-itsclhllmd. waarvan de conclusie luid»!, dat Duitschland, als het meer wil verkoopen aan ons, «naar moet beginnen met zelf meer van ons af te nemen, vooral landbouwproducten.

WU hebben ons even de oogen uitgewreven, waar het stond er werkelijk. Wij citeeren:

„Wie expórteeren wil, moet zijn relaties niet af-tooten. En hij moet ook den invoer niet al te zeer belemmeren. Ten aaneen van Duitschland wil dat concreet zoggen: den invoer van Nederlandsche agrarische pro» duoten, waaraan men behoefte heeft, minder moeilijkheden in den weg leggen". Nier i» de theorie zeer juist. Men merkt wel, dat het «nti»revolutionaire blad ook wel eens vrijhandelsge-ind geweest Is. De formules der vrijhandelstheorie zijn blijkbaar nog op het bureau blijven hangen. Men kan ze nog wel eens gebruiken. Te pas of te onpas. Ditmaal is het zeer te onpas.

Men blijkt nl> vergeten te hebben, dat de clearing is ingesteld om te verhinderen, dal Duitschland te veel zou koopen. Er was toen nl. een geweldige achterstand in de DuUscne be» talingen ontstaan. Optimisten meenden: dat kan geen kwaad; Nederland koopt immers nog altijd veel meer van Duilschland, dan Duitschland van ons, dus zal de rekening op den duur wel gemakkelijk te vereffenen zijn. Toen men ging rekenen bleek dit optimisme echter niet ge» rechtvaardig- te zUn. In de eerste plaats diende men immers rekening te «ouden met het feit, dat de Duitschers tegenover Nederlandsch-Indie een zeer passieve handelsbalans hebben. Wat wU meer importeerden uit, don exporteerden naar Dultschland moest ten deele dienen tot betaling van de grondstoffen en voedingsmiddele»», die Duitsdhland in Nederlamlsck-lndikocht. Daarenboven was Dultschland ons ook nog «eer veel schuldig uit hoofde van transito» diensten en van rente op leeningen en credie» ten. Onze handelsbalans was passiel in Europa, maar als men het rijk in zijn geheel nam. zag de zaak er al eenigszins anders uit. De totale betalingsbalans dreigde zoozeer, zoo angstwek» kend passief te worden, dat men wel besluiten moest den export van Nederlandsche goederen drastischer te beperken. Vooral van agrarische producten.

Niet het dwaze gepraat over autarkie ta Dultschland — het is trouwen» bij praten gé» bleven — maar het Duitsche gebrek aan deviezen heeft tot beperking van onzen uitvoer ge» leid. Wie thans zegt: de Duitschers moeten maar meer koopen «U ons, houdt geen rekening met den werkelijker» toestand, of stuurt aan op een catastrofale»! toestand.

Nu reeds begint de situatie een beetje ver» ontrustend te worden. Volgens den laatsten clearlngstaat is er weer een achterstand van bijna 34 mlllloen. On zichzelf mag dlt bedrag niet groot heeten: het is immers zoo, dat de Nederlandsche import in Duitschland direct bij levering betaald wordt en de Duitschers aan hun Nederlandsche afnemers gemiddeld een maand credlet geven. De tegenwoordige achter» stand komt ongeveer overeen met de waarde van onzen import gedurende één maand. Als vandaag de clearlngmacnine werd stilgezet, zou er dus aan alle vorderingen van Neder» landsche crediteuren nog voldaan kunnen worden uit wat er nog aan Nederl. betalingen moest binnenkomen. Maar het gevaar zlt ' in de tendentie der ontwikkeling. De laatste mededeelingen van het clearingbureau wUzen alle op slechter worden van den toestand, op het toenemen van den achterstand. Het valt te vreezen, dat men binnenkort weer tot 'n nieuwe beperking van onzen export zal moeten overgaan. Als straks het seizoen van jonge groenten begint, kan dat, speciaal voor onze tuinbouwers, buitengewoon pijnlijk worden. De dreigende algemeene toestand, die toch weer eenigszins op crisis gaat gelijken (meer dan twee mlllloen werkeloozen in Engeland, niettegenstaande een ontzettend hoog opgevoerde oorlogsproductie!) is niet geschikt om ons op het stuk van den Nederlandsch—Duitschen handel veel goeds te doen verwachte»».

• • •

Wat kan er gedaan worden om het dreigende gevaar af te wenden?

Het advies van de Standaard moet natuurlijk verworpen worden. Er zijn ongetwijfeld Duitschers genoeg, die onze boter op het brood willen smeren, onze sla willen eten, straks onze aardbeien willen proeven enz. De vraag is echter: hoe zullen ze dat betalen?

Van agrarische zijde wordt deze vraag dik» wijls wat al te lichtvaardig beantwoord; het advies van de Standaard wordt dan eenvoud.g omgedraaid: Nederland moet maar meer in Dultschland koopen.

Zoo op zijn kop gezet lijkt het advies van de Standaard Inderdaad beter op pooten te staan. De oorsprong van alle verdriet is immers het gebrek aan bultenlandsche betaalmiddelen voor Dultschland. Hoe dit gebrek ontstaan is, mogen wlj thans bulten beschouwing laten: de zaak is al te verwikkeld. De dwaze schade» vergoedlngselschen, het protectionisme van andere groote mogendheden, de Fransche finan» eleele politiek in 1931, maar ook de tegenwoordige politieke leiding in Duitschland hebben daarbij 'n groote rol gespeeld. Als Dultschland minder geld uitgaf voor het aanschaffen van grondstoffen voor de wapenindustrie, zou het meer deviezen overhouden om onze boter te betalen.

Maar als Frankrijk door zijn houding tegenover de financieele crisis tn Midden Europa, in 1931 liberaler gehandeld had, dan zou de toe» «tand ook heel ander» zijn. Wij hebben hier echter geen gewetensonderzoek bü de groote mogendheden in te stellen. De toestand Is zooals l»U is. Duitschland kan niet betalen. Als wij echter meer van Dultschland koopen, verschaffen wij vla de clearing aan Dultschland de noodige middelen om onze agrarische producten af te nemen. Wij kunnen er voor waken, «lat die middelen uitsluitend daarvoor gebruikt worden en bijv. niet voor de aanschaffing van een of anderen nieuwen vliegtuigmotor uit Engeland ai Amerika.

De zaak llj k t dus zeer eenvoudig. Ih een bespreking van onze passieve handel»» balans met Amerika (nog veel passlever dan die met Dultschland en niet gecorrigeerd door vorderingen uit diensten op het gebied van den transltohandel!) stelt dr «olhuvsen In het Nederlandsche lHndbouwblad dan ook de vraag: Waarom worden er nog zooveel Amerlkaansche auto's ingevoerd: waarom kan onze Regeering niet meewerken om den invoer van Duitsche auto's te bevorderen?

Op het eerste gezicht lijkt «lat zeer eenvou» dlg, maar de werkelijkheid ia ook hier heel wat gecompliceerder dan de theorie. Dat wij den import uit Dultschland moeien verhoogen, wanneer wij inderdaad een hooge» ren export naar dit land willen krijgen, ls nu eenmaal een feit. Vermindering van den rentedienst voor de Duitsche leeningen, zooals sommigen voorstellen, zou slechts een. peuleschil opleveren. Ook wanneer men aanneemt, dat er van dle rente nog wel een kleinigheid af kan — een hooger rendement dan de Nederlandsche obligaties is 0.1. niet geboden, zelfs niet goed verantwoord — moet men toch niet veel betee» kenls hechten aan die zaak. Het andere plan, dat wel eens besproken wordt om den uitvoer van Ned.»lndië naar Dultschland niet meer zoozeer op de clearing te laten drukken, zou voor' het geheel van de Nederlandsche economie wel. meer nadeel dan voordeel opleveren. Overigens, zal Dultschland op dit punt wel geen wijziging van het clearingverdrag aanvaarden, tenzij in ruil voor belangrijke con» cessies op andere punten. Het is nu eenmaal zoo, dat de crediteur in deze wereld altijd een zeer sterke positie inneemt.

* e *

WU moeten dus meer koopen. Maar kunnen wU nog meer koopen, kan Dultschland meer leveren? Hier keeren wij terug tot het artikel van de Standaard, dat naast het lichtvaardige besluit ook eenige. interessante opmerkingen bevat. Het blad gaat na, waarom wU nu minder koopen in Duitschland en wijst daarbij op de volgende oorzaken: a. De crisis vermindert ook hier te lande de koopkracht en beperkt vooral den aankoop van machines.

b. De verminderde koopkracht van Duitschland (ten onrechte meent het blad, dat het autarklsch geschrijf hier de oorzaak ls) heeft Nederland verplicht, elders nieuw afzetgebied te zoeken en het moet daar dan ook meer koopen. Inderdaad hebben wij, na de groote crisisinzinking, onzen uitvoer naar Engeland kunnen herstellen, Is dat gegaan ten koste van den Invoer uit Dultschland en vla verhoogden import uit Engeland? Het is moeilijk na te gaan. De handel met Engeland vertoont een zeer onregelmatige ontwikkeling. Wanneer, wij thans lets meer dan het dubbele naar Engeland uit» voeren dan wij uit dit land betrekken, dan is dat ongetwijfeld een sterke prikkel tot het plaatsen van kooporders bij de Engelschen Van 1929 tot 1933 bedroeg de waarde van den invoer uit Dultschland meer dan driemaal dle van den Engelschen import. Thans is de ver» houding veel gunstiger voor Engeland. Verleden jaar bv. kochten wU voor 300 millioen goederen in Dultschland en voor 115 mlllloen ln Engeland.

Als derde oorzaak noemt de Standaard de antipathie van vele Nederlanders voor het tegenwoordige Duitsche politieke stelsel. Van eenlge boyeotbeweglng is geen sprake. Het spreekt echter van zelf, dat een Nederlandsche Jood. die een auto koopt, liever geen Dultsch merk neemt en desnoods zelfs wat meer betaalt voor een wagen van dezelfde qualiteit, als hij maar niet Dultsch Is. Zoo is ook het animo voor reizen in Dultschland veel verminderd, al speelt de kostenfactor daarbij een nog grootere rol dan de hler besproken antipathie' toen het goedkoop reizen was bij onze Oosterburen. zijn er ook velen gegaan, dle toch graag op Dultschland scholden. De beteekenis van dezen sentlmenteelen en ldeologlschen factor valt moeilijk te schatten. Er Is niets tegen te doen trouwens. Men kan er alleen maar op wijzen — ook van de zijde der Overheid — dat beperking van onzen import uit Duitschland ook groote moeilijkheden voor onze eigen volkshuishouding meebrengt.

f «c vervol,- »«v. A t)

Aan het gebouw oen den Internuntius «on het ReiuUimhout hangt «te vlag halfstok.

tataar wij vernemen, heeft een belangrijke groep fabrikanten in de vleeschconservenlndu» strle besloten de Regeerlng te verzoeken een algemeen verbindende vleeschconserveneonven» Ue met een quoten-regeling in het leven te roepen. Het desbetreffende verzoek t, bereids bij den minister van Economische Zaken 'n« gediend.

Vier kardinalen hebben tijdelijk de uitvoerende macht in de N.K. Kerk on zich genomen; 28 I?ebr. komen de kardinalen in conclave bijeen om een nieuwen Paus te kiezen

Naar Reuter uit Vaticaanstad meldt is Pau» Plu» XI hedennacht om 5. u. 31 (4 u. 51 Ned. tijd) overleden in den ouderdom van 81 jaar. Den 6en Februari 1922 was Kardinaal Achillc ltatti tot Paus gekozen.

Kardinaal Pacelli heeft het overlijden van den Paus officieel vastgesteld. HU naderde het doodsbed, waarna het ge» laat van den doode werd onthuld. Drie» maal riep de kardinaal den overledene bü zün naam en telkens stiet hü met een kleinen zilveren hamer tegen zün slaap. Vervolgens richtte hü zich tot de aanwezigen en riep uit: „De Paus is waarlijk dood". Daarna knielde hij neer, om het „de profundis" te bidden.

Vervolgens overhandigde een kamer» heer aan kardinaal Pacelli den vis» schersring en het wapen van den Paus. De staatssecretaris maakte vervolgens een acte op van het overlijden en van de overhandiging van den ring en las deze aan alle aanwezigen voor. Daarna verliet hü de sterfkamer, waar alleen eenige geestelijken in gebed verzonken, achterbleven.

De kardinaal teekende de acte van overlü'den en gaf bevel de zware klok» ken van de St. Pieter te luiden om den geloovigen mededeeling te doen van het overlijden van den Paus. Daarna trad hü de zaal der congregaties bin» nen, waar hü zün verdere orders gaf. Op het luiden der klokken van de St. Pieter namen alle kerken van Rome het luiden over. Het luiden begon om 6.46 uur. Vanmiddag wordt het stoffelijk overschot van den paus overgebracht naar de troonzaal.

In het Vaticaan is afgekondigd, dat een vol» komen stilzwijgen in acht genomen moet worden. De poorten van Vaticaanstad zijn gesloten. 'Alle vreemdelingen hebben de omgeving van het VaUcaan moeten verlaten.

Twee wachters met de getrokken sabel naar den grond gericht staan voor de deur van «Ie sterfkamer.

Au;--. . * Italiaansche episcopaat -lelt te Rome zou vereenigen.

Het was de bedoeling, dat de Paus Zaterdag NH. de bisschoppen zou toespreken en men verwachtte bij die gelegenheid een belangrijke beschouwing over de vruchten van het concordaat en van de verzoening en ook over enkele na 1929 nog gerezen moeilijkheden, in het bijzonder wat de r^c. actie betreft

Een medewerker meldde ons gisteravond uit Rome: , De pau», die reed» twee dagen lijdende was aan een lichte griep en daarom ru-t moest houden, had gisteren opnieuw vrij sterke aan» vallen gehad van de ziekte, waaraan hU sinds eenigen tijd lijdt n.l. hartasthma. Dit alle» was op zichzelf niet zorgwekkend,'maar de door aderverkalklng toch reeds zeer verzwakte grijsaard zou, naar men meende, toot» nlet In staat zijn om. zooals in zijn bedoeling lag, tegenwoordig te zijn bij de pontificale hoog» mis. welks Zondagmorgen door kardinaal Pa» celli «ou worden opgedragen in verband met het feit dat het dien dag zeventien jaar ge» leden I» dat de Paus werd gekroond, terwijl het Zaterdag tien jaar geleden Is dat de Late» raansehe verdragen tot stand kwamen.

Reed» waren verscheidene bisschoppen te Rome aangekomen, daar in verband met de zeer bijzonders plechtigheden het geheele

Onze oorr. te Rome meldt:

Na den aanval van hartasthma gisteren ta den vroegen namiddag heeft de Paus een twee» den aanval gehad om 16.15 uur. Daarna ls zljn toestand wel ernstig geworden doordat ditmaal de kwaal, waaraan hij reeds zoo vele maanden weerstand heeft kunnen bieden, samenviel met een lichte bronchitis. Den geheelen dag hebben de belde dienstdoende artsen, de professoren Mllanl en Rocchl blj hem gewaakt, bijgestaan door twee monslgnori en door twee broedera van de orde der frate bere fratelli.

Toen de toestand wel ernstiger werd en men begreep, «lat de Paus slechts weinige uren meer «ou hebben te leven, werden hem door monseigneur de Romanis. sacristaan. de sacrementèn der stervenden toegediend in aanwezigheid van kardinalen Pacelli. Caccia Domlnioni. van zijn geheimen kamerdienaar mgr Mella di St Elia, van den gouverneur der Vatlcaanscke stad en van enkele andere hooge prelaten en van eenigen zijner bloedverwanten, waaronder Vi Pausen neef graaf Rattl.

Om vijf uur in den morgen, toen de adem» haling zeer moeilijk werd. hebben de doktor» deze met een zuurstofapparaat trachten te ver» beteren. Inmiddels waren alle aanwezigen tn gebed neergeknield, terwijl in de kapel naast de slaapkamer van den stervenden Paus een mis werd opgedragen. Minderbroeders, bekend als de penltensiei. van St Pieter. zongen ds psalmen van de rol. Om half zes sprak mgr de Romanis het ritueele gebed: Jezus. Joseph en Maria moge mijn ziel in vrede met u van mij gaan, op welk gebed de Paus nog met een ge» naar van de hand en van het hoofd heeft kun» nen antwoorden. Een minuut later, dus om 5.31 uur, boog hij het hoofd ter zijde en stierf, waar» op de kardinaal en andere aanwezigen voor den laatsten handkus langs de sponde defileerden. In de aangrenzende kapel werd de eerste mi« voor het heil der ziel opgedragen.

Kardinaal Pacelli. secretaris van staat lier daarop het heilige college en net diplomatieke corps bi) den Heiligen Stoel en de pauselijke vertegenwoordiger» in het buitenland waar» schuwen. Dit l» zijn laatste handeling als kardinaal-staatssecretaris. Tegelijk met den dood van zijn meester eindigt nl. de functie van staats» secretaris.

Ditmaal l» evenwel kardinaal Pacelli teven» camerlengo der heilige roomsche kerk en au zoodanig blijft hij gedurende de geheele pc» rlode van dé -sede vacante" de -nvloetlrUlrsts persoon.

•* Pausen laatste Jaren.

Men kan zeggen, «lat de Paus. die dank zij zyn zeer krachtig gestel, weerstand heeft geboden aan de ernstige ziekte, hartasthma. waarvan mj in de laatste jaren een hevigen aanval heeft doorstaan, ten slotte het slachtoffer l» geworden van een lichte influenza, «o vervolgt on_« corr.

Eigenlijk wa» de Paus na de ernstige ziekte van twee jaren geleden nooit meer echt gezond. Hlj moest de uiterste voor»

zichtigheid betrachten.

In de zomermaanden, tijden» het verblijf in de gezonde lucht der Albaanseh- bergen ging het hem beter, en had hlj dagen, waarop hU zijn zoo buitengewoon vermoeiende bezigheden weer kon waarnemen als in de eerste jaren van zijn Pausschap. In de zware lucht van het wlntersche Rome was de Paus voortdurend lijdend. Wie hem bij een der laatste plechtig» heden op audiëntie hebben gezien, weten, hoe» zeer hij in den laatsten tUd was uitgeput. Zeer had hij gehoopt nog aanwezig te mogen zijn bij de plechtigheid, die op Zondag a.s. aan het tienjarig jubileum van de verzoening met den Italiaanschen staat luister zou hebben bijgezet. Het heeft nlet zoo mogen zijn.

De aanplakbiljetten aan de kerkdeuren te Rome, waarin de geloovigen worden opgeroepen tot het plechtig Te Deum voor den Paus, worden reeds overpiakt met de door rouwranden omlijste bekendmaking aan de geestelijken en aan het volk der stad door den kardinaal-vicaris van Rome. Deze betitelt zichzelf op dit document, niet zooals gewoonlijk vicarisgeneraal van onzen allerlhoiligsten heere, doch vicaris-generaal en rechterordlnarlus van Rome. Hij is gedurende het interregnum de ware bisschop van de eeuwige stad. De zaken van het bisdom kunnen niet worden onderbroken. Zoo blijft ook de kardinaal penltencler zijn ambt waarnemen, terwijl daarentegen vele andere decasters van de curie tijdelijk hun ge» wone bezigheden onderbreken. De pauselijke kanselarij bijv. is gesloten. De secretarissen en ambtenaren van de congregaties echter zetten hun werk voort, doch zlj berichten daarover zoo lang de sede vacante duurt aan het heilige college der kardinalen of aan den camerlengo der Roomsche Kerk en niet' meer aan de pre» lectum der verschillende congregaten.

Het bestuur der kerk.

De administratie der kerk is op het oogenblik in handen van het heilige college der kardinalen, waarbij echter de oude regel geldt, dat gedurende het interregnum niets moet worden gewijzigd. Net spreekt vanzelf, dat niet het geheele heilige college onmiddellijk betrokken kan zijn bij alle daden van het interregnum. Reeds de omstandigheid, dat nog niet allo kardinalen te Rome zijn aangekomen, maakt dit onmogelijk. Zoo zljn het dan vier kardinalen, die de uitvoerende macht in handen hebben. Een dezer j» de oamerlengo der heilige roomsche kerk in dit geval kardinaal Pacelli. De andere drie zijn

de oudste kardinaal-bisschop, de oudste kardinaal-priester en de oudste kardinaal-

ZU blijven ln functie tot den vierden dag van het conclave. Mocht het conclave langer dan vier dagen duren, dan worden de drie laatstgenoemden vervangen door den op een na oudsten van de drie verschillende soorten kardinalen. Duurt het conclave nog langer dan worden voor elke drie dagen, drie nieuwe kardinalen tot dit bijzondere ambt van tijdelijk drager der uitvoerende macht geroepen en dat naar rangorde van den datum hunner benoeming tot kardinaal.

De camerlengo daarentegen blijft een bijzondere macht uitoefenen. Twee uur na den dood van den Paus ls de Camerlengo volgens oud gebruik het bed genaderd, waarop de gestorven Paus ligt uitgestrekt. De camerlengo was gekleed in de volledige dracht van kardinaal, zooals die gedragen wordt tijdens het leven van een Paus. want de dracht der kar» dinalen in den tijd der scde vacante is ver» schillend.

Hij heeft het witte doek, waarmede het gelaat van den Paus is bedekt, opgelicht en heeft dezen geroepen met zijn doopnaam: Achillc, Achllle, Achillc. Daarbij heelt hij den Paus met een zllveren hamertje driemaal licht op het voorhoofd geslagen. Dit Is een oud gebruik, opdat men zeker weet dal oe Paus overleden Is. Daarop zegt de camer» lengo: -De Paus is werkelijk gestorven", en door de aanwezigen wordt het de profundis gebeden.

Wanneer de vaststelling van den dood heeft plaatsgevonden, neemt de geheimkamerdienaar mgr Mella dl st Elia den visschersring van den vinger van den Paus, den visschersring. waarmede gedurende 17 jaar de pauselijke brieven zijn afgestempeld en stelt dezen ter hand aan den Camerlengo. De stem van den grootdonantarlus verheft zich, hij leest het proces verbaal der ceremoniën, stelt het overlijden van den Paus vast en bepaalt dat de ring in bewaring van den Camerlengo wordt gegeven, waarop de Camerlengo de kamer verlaat Daarop betrekt, de wacht der Zwitsers de wacht bij den gestorven Paus.

Hedenavond zullen de drie oudste kardinalen bij den Camerlengo komen en de regee» ring tijdens het interregnum is op die wijze geïnstalleerd.

(Zie voor berichten over '««'au»,!» levensloop, den Indruk van her overladen en de keure van nen nieuwen Paus pag. tl 2).

CONCLAVE BIJEEN OP 28 FEBRUARI Uit Rome. Naar Reuter verneemt, zullen f/s kardinalen op 28 Febr. in een conclave bijeenïtomen, om den nieuwen Paus te kiezen.

diaken.

De Camerlengo.

Op drie plaatsen te Londen zijn gisteren bommen gevonden die ook kleine ontploffingen hebben veroorzaakt die weinig schade hebben aangericht De eerste bom ontplofte In een kolenbergplaat» van het Charlng Cross station waar een kwartier later een tweede Uchte knal gehoord werd. Deze bommen waren van primitief maaksel. Later op den middag is op Edgware Road ln het Noordwesten der stad een derde bom ontploft op een houtwerf. Ook hier zijn nlet meer dan een paar planken aan het smeulen geraakt De politie l, noch» ta»»» overtuigd dat alle drie de aanslagen het werk zijn van nog onbedreven letten der ler«ha terroristische actie.

De opvarenden van de Maria de Larrinaga. het Britsche schip, dat 1500 mijl ten Oosten van Nieuw Vork vergaan is, zijn helaas nog niet gered. In tegenstelling met het bericht in ons ochtendblad, dat do Veendam, welk schip naar de plaats van de scheepsramp gestoomd is, bezig was de 37 opvarenden aan boord te nemen, wordt thans gemeld, dat dit telegram op een mis» verstand berust.

De gezagvoerder van de Veendam heeft nl. draadloos geseind, dat hij geen enkel lid der bemanning aan boord heeft genomen en dat men zelfs geen kennis droeg van een ander schip, dat opvarenden zou hebben gered.

Wel heeft de Veendam op 42 gr Noorderbreedte en 45 gr Westerlengte talrijke wrakstukken gevonden. In de richting van den wind is de Veendam nog 20 mijl verder gegaan, doch omdat ook toen nog niets is gevonden, heeft het schip zijn steven gewend en de reis voortgezet.

Thans mag dus wel worden aangenomen dat de bemanning van de Maria de Lam-

g: het leven bij deze ramp verloren heeft.

Het misverstand over de aanvankelijke mededeelingen, dat de bemanning gered zou zijn, vindt vermoedelijk zijn oorzaak in een telegram van de Veendam hetwelk is opgevangen door de Noordam, welk schip zich 200 mijl van de plaats van do ramp bevond en hetwelk het telegram veer heeft doorgezonden. Dit telegram luidde nl.: Veendam bezig redding 200 mijl dichterbij. Do kapitein van de Veendam heeft ongetwijfeld willen zeggen, dat hij op weg naar dit wrak 200 mijl dichterbij was gekomen. Daar ook de Noordam 200 mijl van het wrak verwijderd was, zal vermoed zijn. dat deze mededeeling sloeg op .ds positie van de Noordam.

Hel noodwetje betreffende de ! ongeconces-ioneerde autobusdien- j «ten is door de Eerste Kamer met ; 19 tegen 14 stemmen aangenomen j

KASTEEL OUDWASSENAAR BAL MASQUé op II Februari a.s. AVONDTOILET MET MASKER TOEGESTAAN Entréekaarten a f 1.50 verkrijgb. bij de Directie teL 717171 of Gijlen's Boekh, Korte Poten 18.

Fokker, heeft op het oogenblik niet over ge» brek aan werk te klagen. Er werken in ds Amsterdamsche fabriek ongeveer 1500 mnn en bovendien zijn nog 500 man in de fabriek van Werkspoor te Zuilen werkzaam gesteld.

Dit zijn de houtbewerkers, die bij Werkspoor vliegtulgonderdeelen maken, omdat het voor hen aan dc overzijde van het IJ aan beheerlijke plaatsruimte ontbreekt.

Het merkwaardigste vliegtuig, dat thans in aanbouw Is. is de bommenwerper T 9. Men weet, «lat dit type ln samenwerking met de regeering wordt gebouwd. De regeering heeft Fokker een bijdrage verleend om de groote kosten, welke aan den bouw van het prototype zijn verbonden, te bestrijden. Het is voor den eersten keer. dat Fokker thans een geheel metalen bommenwerper bouwt. Deze bommen» werper, een twee molorige middendekker, i» bestemd voor Indië en zal op den duur de thans in ons Ovcrzccsch Gewest in gebruik zijnde Glenn Martin vliegtuigen, welke in de Ver. Staten zljn vervaardigd, vervangen.

De romp is ruimer dan bij andere bombardeervliegtuigen. Er zijn twee rompneuzcn van verschillenden vorm en model vervaardigd. In de practijk zal nog worden vastgesteld, welke rompncus het best aan de verschillende eischen voldoet. Als motoren zullen Bristolmotoren van het type Hercules worden gebezigd. Deze motoren ontwikkelen elk 1375 pk en zijn thans de zwaarste Engelsche met lucht» gekoelde motoren. Het vliegtuig wordt natuurlijk van Intrekbare wielen voorzien.

De snelheid zal op diensthoogte tusschen dn 350 en 450 km per uur liggen en het vliegbereik zal tenminste 2000 km bedragen.

Het ontwerp van de T 9. welke heel wat ruimer is dan van de T 5. is van Ir M. Reeling. hoofd-constructeur bij Fokker, die ook het typt» G I en het jachtvliegtuig D 23 heeft ontworpen. Verwacht wordt dat de T 9 in den zomer zal proefvliegen. Wanneer de proefvluchten hier te lande een bevredigend resultaat hebben opgeleverd zal het vliegtuig worden gedemonteerd en per schip naar Indls worden vervoerd.

Wanneer de proefvluchten in IndiL het gewenschto resultaat hebben opgeleverd en het vliegtuig tot In de kleinigheden aan de Indische practijk l» getoetst zal opdracht voor een serie van dlt type worden gegeven. Da bouw in serie kan vervolgen» zeer vlot et» •nel geschieden.