De tijd : dagblad voor Nederland

DE HISrOHii: 'vn de ze school is niet tc scVU'Ai-h zonder dc bijna legendarische hotelhouder Jan Hamdorff (I — If) l 1 > van ilotei Hamdorff en het ..Kroegje", het tweede huis va i dc scnilde» »bept en later ook hup expositie-centrum Hamdorff was restaurateur en vriend van ce kunstenaars, een echte „Larinct s' en tnch vsn alle markten thu>* De faam oi.» dc Larensc seh'iders aan het dirp saven, betekende onverbiddelijk zijn ondergane, want in hun sro v kwamen honderden welgestelde Am-; e'dammers cr hun iiuis bouwen en dat veroorzaakte de zelfs In c:n roman b-schreven Ondergang van liet dorp. Zo tragisch is het niet. want Laren is nog altijd een plezierig wooncentrum met een heel eigen cachet, maar de oude romantische armoede is er verdwenen.

JAN P. KOENRAADS heeft in een bock liet een en ander vastgelegd van die historie, zoals hij die uit de mond van de laatsten der veteranen heeft vernomen. Het is seen volledig boek en evenmin een diepgaande studie, maar er komt in verhalen en reproducties wel iets over van de merkwaardige sfeer uit de bloeitijd. Een periode van veel feesten, goede omzet, redelijke kwaliteit en boeiende vriendschappen. Hoogvliegers waren het geen van allen en het isolement leidde al spoedig tot inteelt, maar een halve eeuw geleden moet het er nog bijzonder plezierig zi.in geweest. Mondriaan heeft er een beslissende fase in zijn leven doorgemaakt. maar hij vond bii geroutineerde schilders nauwelijks waardering.

LAREN SCHILDERDE in een solide, matig impressionistische trant, nogal lief. technisch vaardig maar ongeïnteresseerd in wat zich in de boze wereld buiten het dorp voltrok. Vreemde vogels als* Var Meegeren, Kruyder, Sal Meijei leidden er een rand-bestaan maa: de toon werd er aangegeven dooi onder meer de gebroeders Dooi,jewaard. Brender a Brandis, Pieters, Sehulman. Van Nieuwenhoven er Hart Nibbrig. Jan Kocuraads yeeft een zo volle(lip moqelijk inventaris van de. (jroej) sinds IS7O. Zijn conclusie n dal Laren, als centrum van Larenst kunstenaars yeen toekomst tneei heeft. Het Gooi is arm' aan jonyc kunstenaars, liet befaamde Kroet/jc met zijn bruinberookte wanden is nu een toeristisch object. Misschien speelt ook wel dc omzet een rol. De verkoop in Amerika is verdwenen. En dc tijd dat de Amsterdamse kunstenaars de Gooise benijdden om hun grote verkoop op dc exposities in Hamdorff lijkt ook wel ten einde. B. Kr, ..Gooisc Schilders", door J. Kocuraads. Ujtg. Strcngholt, Amsterdam, f 45.

ROME. 2 april (KNP) — Het celibaat, de crisis onder de priesters, de verhouding bisschoppen en katholieke arbeidersbeweging alsmede de mogelijke invoering van do echtscheiding vormen de hoofdonderwerpen van de algemene vergadering van de 300 Italiaanse bisschoppen, die van t» tot 11 april in Home wordt gehouden. Op 10 april zullen zij achter gesloten deuren „bijzondere problemen der Italiaanse bisschoppenconferentie" bespreken. Welke dat precies zijn wordt niet gezeßd, maar bekend is, dat ei verschil van mening bestaat tussen de bisschoppen over de zaak van de bisschop van Ravenna, mgr. Baldassarri, de Isolotto parochie van don Mazzi en Uni 1 » t » .. nr.4. . 1 >

OP VEILINGEN duiken ze nog regelmatig op. maar hoge prijzen halen ze niet, de schilderijen van de eens roemruchte Larense schilderschool, romantische binnenhuisjes, heidevelden met schaapjes, oude knoestige herders. Nog geen eeuw geleden konden do. makers er een goed bestaan mee opbouwen, want er was een flinke export naar Amerika en het leven in het Gooi was goedkoop. liet „schildersdorp" Laren moet eens, in de ogen van stedelingen, een paradys van ongerepte eenvoud en schoonheid zijn geweest, slechts dertig kilometers van Amsterdam maar in sfeer en mentaliteit een andere xoefeld. Na verkenningstoch' ten van Jozcj Isracls rond IS 70 kwamen de eerste kunstenaars. Keiier, Neuhui/s, Mauve en wat later Wally Moes, Jan Veth, allen zoekend naar het beloofde land zonder rakende schoorstenen, klassenstrijd en fabrieksproletariaat. Voor die tijd een soort protestactie, achteraf gezieh een vlucht uit de werkelijkheid. De hippies van een eeuw geleden, maar toch „heren" en van goede huize. Hun idylles vonden meikwaardigorwijs do iru,nrt » weerklank in dc geïndustrialis v»ïc-; gebieden van Engeland en Amerika. Zo stok was zelfs de weerklank, dat de zoon van een Amerikaans? indusvie-magnaat, William Siager, er zijn huis bouwde, en later, vin zijn weduwe, dv schenker werd van wat nu het Singer-museum heet. de plaats waar de herinn'or>n;; aan de L.uense school is tvs'enr'.igd

De Drie Gebroeders van Ferdinand Hart Nibbng

David Sehulman, getekend door Ben Frank.

De bodem in de kleibouwstreek is zeer geschikt voor de teelt van tulpen en gladiolen. Dat is overigens niet iets dat men nu pas heeft ontdekt. De bloembollenteelt in Friesland dateert reeds van het eind van de twintiger jaren, de tijd van de goedkope arbeidskrachten. Men heeft toen wel eens een totale teeltoppervlakte gehad van 70 ha. Maar prijsdalingen en dergelijke factoren deden de interesse teruglopen. Na de tweede wereldoorlog brachten de traditionele landbouwprodukten goed op, zodat aan tulpen niet werd gedacht. Nu het in do landbouw — door stijgende kosten, waaraan de opbrengsten zich niet aanpassen — weer minder goed gaat, is de belangstelling voor de bollenteelt (met name voor tulpen) opnieuw groeiende.

De ontwikkeling in de laatste jaren kan stormachtig genoemd worden. Zes jaar geleden waren er ongeveer 15 telers, die in totaal 30 ha teelden. Nu zijn er 110 ondernemers en de totale oppervlakte is 120 ha. Er gaat in de Friese kleistreek jaarlijks per hectare voor 20 duizend gulden aan plantgoed de grond in. De totale Friese produktie aan exportbollen bedraagt 36 miljoen stuks. Dc totale landelijke export is 1250 miljoen tulpenbollen. De Friese bollen gaan, via Hollandse exporteurs, vooral naar Westduitsland en Zweden. Ze worden hoofdzakelijk gebruikt voor de „broeitrij", dat wil zeggen het in bloei trekken in kassen, waarin het ideale klimaat van ca. 19 graden gecreëerd wordt. Bollenvoorlichter Möhlen uit St. Annaparochie (zelf oorspronkelijk uit het Hollandse bollengebied): „In de Kleistreek zullen dc pootaardappelen er wel blijven. En op bepaalde bedrijven ook het vee. Maar daarnaast zie ik tulpen. Dat zijn de drie teelten waar we het in het noorden van Friesland van moeten hebben." Hij ziet de tulpenteelt het gunstigst op landbouwbe* drijven van 20 a 25 ha. Hij verwacht dat het aantal Friese telers in de toekomst zal groeien tot 250 a 300, met een gezamenlijke oppervlakte van 400 • tot 500 ha voor tulpen.

DE PROVINCIALE VVV Zuid-Holland, heeft de commissaris van de koningin, mr. Klaasesz, gisteren het eerste exemplaar aangeboden van een op geheel nieuwe wijze geschoeid toeristisch vademecum van Zuid-Holland. Daarin zijn enkele in ringband gestoken wegwijzers opgenomen, die een schat aan korte informaties geven over de provincie op toeristisch gebied. In de komende vijf jaar zal het, bij voldoende subsidie van de provincie, kunnen uitgroeien tol een dik, maar handzaam boekwerk waarvan de inhoud door de houder zelf bepaald kan worden. , Er komen informatiebladen, die bij de VVV-kantoren te koop zijn, over de historie, de archeologie, de geologie van de provincie, bijzonderheden over alle dorpen en steden, over de flora en fauna, over de architectuur, de musea, de campings, restaurants en hotels en al hel overige dat interessant is voor de dagtoerist. Tijdens de bijeenkomst vertelde ir. H. Buysert, gedeputeerde, iets over monumentenzorg van de provincie. In 18!)8 werd daarmee begonnen door een bijdrage van duizend gulden voor dc restauratie van de St. .Janskerk in Gouda. Dit jaar wordt er '100 000 gulden uitgegeven voor monumentenzorg. Bijzondere aandacht hebben dc 215 molens in Zuid-Holland, voor de restauratie waarvan sinds de oorlog meer dan een miljoen gulden is uigegeven. Mevrouw mr. Chr. de Puyter-De Zeeuw, voorzitter van do provinciale raad voor de recreatie in Zuid-Holland. zei bij deze gelegenheid dat er „in Zuid-Holland niets meer mag bijkomen aan industrie en woningbouw ten koste van recreatiegebied. De vraag is zelfs of op dit ogenblik nog wel het evenwicht in stand gehouden t kan worden tussen bebouwd en onbe! bouwd gebied".

VAN 4 tot en met 8 april wordt in de Frieslandhal te Leeuwarden de vijfde „Reereana" gehouden. Deze ja arli j k s e recreatietentoonstelling , heeft een verbijsterend snelle ontwik, keling doorgemaakt, die dit jaar nog een krachtige impuls heeft gekregen door de opheffing van het verbod van de Hiswa aan haar leden om op de noordelijke tentoonstelling te mogen exposeren. De „Reereana" heeft thans in de Frieslandhal 12.000 m 2 standruimte verhuurd. Er zijn 175 standhouders, met variërend van jachtkruisers in een prijsklasse van f 125.000 tot kleine goedkope bootjes, caravans, tenten en allerlei andere zaken die met recreatie te maken hebben. De officiële opening geschiedt door de commissaris der koningin in Freisland mr. H. P. Linthorst Iloman. De NS zal TT-biljetten verkopen, met gereduceerd tarief zowel voor reizen als tentoonstellingsbezoek. Op zondag 5 april zullen ter gelegenheid van deze eerste lustrum-Re - creana vanaf de vliegbasis Leeuwarden met een Fokker Friendship rondvluchten boven de provincie gemaakt worden. Er is telkens plaats voor 36 personen. De vlucht duurt twintig minuten, de prijs is f 20, waarbij inbegriS pen busvervoer van de Frieslandhal naar de vliegbasis. Op elke vlucht gaat er een VVV-stewardes mee. Het meest spectaculaire van de Reereana is misschien wel het feit dat de hele tentoonstelling binnen 22 uur moet worden opgebouwd. Direct nadat vrijdagmiddag 3 april om vier uur de veemarkt sluit en de enorme hal wordt schoongespoten. begint het meest unieke circusgebeuren dat ooit een tentoonstellingsopbouw heeft begeleid. Er komt zelfs een twintig tons hijskraan aan te pas om jachten uit het nabijgelegen kanaal te hijsen en in de loop van de avond zullen er in de hal 1000 tot 1500 man aan het zwoegen zijn om alles op tijd klaar te krijgen voor de volgende middag kwart voor één. De tentoonstelling is elke dag tot 's avonds elf uur geopend; de laatste dag tot tien uur.

DE FRIESE KLEISTREEK — globaal genomen het gebied boven de lijn Harlingen- Leeuvvarden met in het westen nog een hoekje beneden die lijn — is een gebied met verrassende aspecten. Het is een land van wijde verten en frisse lucht, met tientallen karakteristieke dorpjes her en der verspreid. Het is tevens het terpengebied, waarin belangrijke oudheidkundige vondsten zijn gedaan. De laatste jaren begint het ook naam te maken als bloembollengebicd. Kleurige bloembollenvelden, zoals in het gebied lussen Haarlem en Leiden. zou men in het hoge noorden van Friesland eigenlijk niet zoeken. Maar het zit er volgens deskundigen zelfs in dat liet toeristische aspect van de oude bollenstreek (Hillegoni en I,isse) voor een deel naar Friesland wordt verlegd. Burgemeester drs. J. H. C. van Wijhe. van Oostdongcradcel (de noordoosteli.jkste gemeente in de provincie) constateert nu reeds tot. zijn genoegen dat de aantrekkingskracht van de bollenvelden in deze streek reeds duidelijk merkbaar wordt. Het aantal deelnemers aan de door de beide VW's van Oost- en Westdongeradcel georganiseerde ..tulpenrally" stijgt ieder jaar. Er is al eens een tulpenroute uitgegeven die veel belangstelling trok. „Op /den duur zie ik het er wel in dat de tulpenvelden in de kleibouwstreek ook buitenlandse toeristen zullen trekken. Voor wat de Dongeradelen betreft is het van belang dat de bollenstreek hier tegen het Lauwerszeeplan• aanleunt. Met elkaar wordt dit zeker een interessant toeristisch gebied," aldus burgemeester Van Wijhe.

Bloembollenveld voor een Friese boerderij waar voorheen slechts aardappelen werden gepoot.

DE ANWB organiseert zaterdag 4 april en zondag 5 april twee series wandelingen in Zuid-Limburg en in het gebied van de Oude IJssel bij Doetinchem. De Geul- en Gerendalwandeling vanuit Valkenburg telt drie routes van 7'/i, 12 en 18 km, die over heuvels en door natuurreservaten in het Zuid- Limburgse landschap voeren. De korte route van 7'/« km is geschikt om kinderen in wandelwagentjes mee te nemen. Bij een mobiel. ANWB-kantoor, dat als trefpunt fungeert, kan men oen routebeschrijving voor deze wandelingen ophalen. Dit kantoor staat op 4 en 5 april op het Berkenplein te Valkenburg en is geopend van 9.00 tot 14..'50 uur. Er is ruime parkeergelegenheid. Voor de Kruisberg- en Heekenbroekwandeling vanuit Laag-Keppel zijn eveneens drie routes van 7, 14 rn 20 km, die door bossen en weiden in het historisch rijke land benoorden etc Oude IJssel lopen. De korte route van 7 km is geschikt om kinderen in wandelwagentjes mee te nemen. Hij een mobiel ANWB-kantoor, dat als vertrekpunt fungeert, kan men een routebeschrijving voor deze wandelingen ophalen. Dit kantoor staat op 4 en 5 april bij hotel „De Gouden Leeuw" te Laag-Keppel en is geopend van !M>o tot 14.30 uur. Honden mogen.bij ANWB-wandelingen aan de lijn meewandelen. KEUKENHOF. bloemententoonstelling in Lisse. Dag. vanaf 8 uur tot een half uur na zonsondergang (tot half mei). BLOEMBOLLENVELDEN in streek tussen Haarlem en Leiden, duinstreek bij Alkmaar (Egmond). omgeving lonkhuizen, Anna Paulowna, Breezand, Noordoostpolder (Marknesse) en in het noorden van Friesland. FRANS HALS museum Haarlem avondopenstelling met kaarslicht, bloemen en oude muziek. Dag. 20.30— 22.30 uur (t/m 10 mei). KUNST- en antiekmarkt op Havermarkt in Breda. ledere zaterdag van 11—17 uur (t/m 26 sept.). RECREANA, recreatie- en watersporttentoonstelling in Leeuwarden, Frieslandhal, Leeuwarden (t/m 8 april). KAMPEERtentoonstelJing in Houtrusthallen, Houtrustweg 102 in Den Haag (t/m 8 april). ir• . •

IN DE HAAGSE Houtrusthallen wordt vanaf 3 april do negende nationale kampeer- en recreatietentoonstelling Kamp Houtrust gehouden. Die zal, 7.0 deelde de heer H. F, Diesbergen, directeur van het NV Tentoonstellingsgebouw Houtrust mee, niet alleen meer deelnemers (35) te zien geven dan vorige jaren, maar jok een groter assortiment van artikelen. Op dc expositie zal een grote verscheidenheid van kampeer-, watersporten vrijetijdsartikelen worden getoond met het aceent op kamperen en watersport. De hoofdmoot van de tentoonstelling wordt gevormd door caravans, tenten, zeil-, roei- en motorboten, speedboten, kampeermeubilair. slaapzakken, kampeerkcukens, watersportartikelen en caravanbcnodigdheden.

ADVERTENTIE ]I UORwf" ' rm H |L I ® ;® fê- L A/VORNY presenteert de nieuwe Q t Q) n jMUIOjjMIII Een zorgvuldig dcor Morny uilgekozen collectie die alles omvat wat u tijdens het baden zou wensen. Zeep, badolie, schuimbad, talc, shampoo, lotion, deodorant en eau de cologne. Zorgvuldig door Morny uitgekozen om uw huid te beschermen en net dat tikje onalledaagse luxe te geven voor alledag! MORNY PARIS-LOSDOS'-NCW VORK l * e n iw-epèraeifl tegelijk rr g: Fenjal crème-bad, een komplete schoonheidsbehandeling tijdens het baden. Geen schuimbad. C\ En... na het bad \ FENJAL J SPRAY-DEODORANT • V voor langdurige V* frisheid!. In 3 parfums f 5,50 per flacon. \ \ y« " Er is ook Fenjal anti-perspirant lotion. Een voordelige vulling voor elke roller f 2,50 J

VOOR DE ACHTTIENDE internationale dirigentcncursus van de NOS hebben zich 152 kandidaten gemeld uit 15 verschillende landen, waaronder Japan, Finland. Nigeria Australië e.a. Docenten zijn: Jean Fournet, Marius Constanten Willem Hijstek. COMPONIST HANS KOX heeft opdracht ontvangen van de Johun Wagenaarstichting om een werk te schrijven voor het Nederlands Kamerorkest. Aanleiding is het derde lustrum van dit orkest — jubileumconcerten zullen in maart gegeven worden in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam.