NRC Handelsblad

Door een onzer redacteuren DEN HAAG, 25 nov. — President Nyerere van Tanzania heeft gisteren op een persconferentie aan het eind van zijn staatsbezoek aan ons land opgeroepen tot een totale poiitieke en economische isolering van Zuid-Afrika. Een eventueel gemeenschappelijk standpunt van de Organisatie van Afrikaanse eenheid (OAE) over Angola wil de president door de Veiligheidsraad laten bekrachtigen.

„Zuid-Afrika is geen normaal lid van de internationale gemeenschap", zei Nyerere als reactie op een vraag over een eventuele Nederlandse bijdrage aan de bouw van een kernreactor in Zuid-Afrika. „Het is het enige land ter wereld waar het ras bepalend is voor de toekomst van een mens", aldus de president. „Wij zouden de internationale gemeenschap graag een totale politieke en economische isolering van ZuidAfrika willen laten accepteren — en dat heb ik ook aan minister Van der Stoel gezegd". Sancties Economische sancties of maatregelen tegen landen die aan Zuid-Afrika onderdelen voor kernreactoren leveren, overweegt Tanzania echter niet. Ontwikkelingslanden kunnen zulke installaties nu eenmaal niet leveren en tegen machtige nucleaire landen zijn volgens de president de mogelijkheden van" economische sancties uiteraard beperkt. „Je moet alleen vechten voor dingen die bereikbaar zijn", vond Nyerere, die er ook op wees dat Zuid-Afrika meer dan genoeg geld over heeft voor zijn apartheid. Wie in Zuid-Afrika investeert, krijgt immers dividenden uitbetaald: „Ze zullen zelfs steeds meer betalen om de stroom van buitenlandse investeringen niet te latgn stoppen". Zo worden investeerders in Zuid-Afrika volgens Nyerere gecorrumpeerd door de apartheid. Binnenkort zal de OAE, naar president Nyerere hoopt, opnieuw over Angola vergaderen. Al bestaat er verschil van mening binnen de organisatie. Men zou het er volgens de president tenminste over kunnen eens worden dat iedereen vrede wil in Angola en dat de buitenwereld ervan moet worden weerhouden wapens te leveren en zich in de burgeroorlog te mengen. In dat geval zou heï „mogelijk, zelfs wenselijk" voor de OAE zijn om de Veiligheidsraad te verzoeken het gemeenschappelijke standpunt

van de OAE te ondersteunen. Volgens goedingelichte kringen in Lissabon hebben tijdens de eerder dit jaar gehouden OA^-vergadering in Kampala, (Oeganda) Nyerere en president Amin van Oeganda (voorzitter van de OAE) zich in een geheime afspraak als bemiddelaars in het conflict rond Angola opgeworpen. Met Portugal zouden zij toen tot de conclusie gekomen zijn dat in de gegeven situatie de door Moskou gesteunde MPLA (Volksbeweging voor de bevrijding van Angola) niet moest worden erkend. Van de beide andere onafhankelijkheidsbewegingen FNLA (Nationale front voor de bevrijding van Angola) en Unita zouden de beide Afrikaanse leiders daarna een toezegging hebben gekregen dat deze zo snel mogelijk een regering van nationale eenheid zouden uitroepen. De MPLA zou worden uitgenodigd daar eveneens aan deel te nemen, hetgeen deze zeker zal weigeren. Dan zou een erkenning van de regering van nationale eenheid dooide OAE niets meer in de weg staan. Aldus de afspraak tussen Nyerere en Amin. Olielanden Nyerere gaf de olielanden groot gelijk dat ze de olieprijzen hebben verhoogd. Deze landen hebben volgens de Tanzaniaanse president hun grondstof steeds extreem goedkoop verkocht en zijn eeuwenlang uitgebuit. Verder vond hij dat de olielanden nu tenminste de kans hebben om tot een evenwichtige relatie met de rijke landen te komen. „Maar wat goed is voor hen is ongelukkig voor ons, al kunnen we niet verwachten dat ze de olieprijs voor Tanzania verlagen", zo voegde hij eraan toe. Nyerere: Als Tanzania olie zou hebben zouden we de prijs ook niet verlagen." Nyerere is vanmorgen voor een staatsbezoek aan België naar Brussel gereisd.

Waldheim, secretaris-generaal van de VN, (links) met zijn delegatie in "openhartig" gesprek met de Israëlische regering. Rechts zitten Peres, minister van defensie, Rabin, premier, en Allon, minister van buitenlandse zaken. Gisteren was Waldheim in Syrië, vanmorgen vertrok hij naar Kaïro en morgen zal hij weer in Damascus zijn. Israël blijft de opvatting van Syrië, om een verlenging van het mandaat voor de VN-troepen op de Golanhoogvlakte te behandelen als onderdeel van een algehele oplossing voor het Midden-Oosten, afwijzen. (Foto AP)

DEN HAAG, 25 nov. — Twaalf internationaal bekende kunstenaars hebben het erelidmaatschap aanvaard van de bijna drie eeuwen oude Koninklijke academie van beeldende kunsten in Den Haag. Bestuur en directie van de academie hebben met het instellen van het erelidmaatschap uitdrukking willen geven aan de verbondenheid van de kunsten van alle generaties en alle volken. De ereleden hebben zich bereid verklaard bij verblijf in Nederland een gastcollege te geven aan de academie.

Het zijn de Frans-Russische schilder Mare Chagall, de Amerikaanse beeldende kunstenaar Alexander Calder, de Uruguayse schilder en beeldhouwer Gonzalo Fonseca, de Roemeen Sandu Darié, de Hongaars-Franse architect Yona Friedman, de Amerikaanse ingenieur Richard Buckminster Fuller. de industrieel ontwerper W. H. Gispen, de Mexicaanse architect Mathias Goeritz, de Amerikaanse weefster Sheila Hicks, jhr. W. J. H. Sandberg, de Amerikaanse architect José Louis Sert en de architect Piet Zwart. (ANP)

— Sacharow. In totaal 37 VSsenatoren, zowel Democraten als Republikeinen, o.m. Henry Jackson, doen een beroep op Moskou Sacharow alsnog te laten uitreizen naar Oslo „om de intenties aan te tonen wat betreft het CEVS-akkoord van Helsinki". (Reuter) — Dr. A. Kraak, benoemd tot gewoon hoogleraar in de algemene taalwetenschap te Nijmegen, heeft zijn ambt aanvaard met de oratie Wetenschapsbeoefening, universitaire opleiding en beroepspraktijk in de taalkunde. BANGKOK. 24 nov. — Een groep legerofficieren uit Bangladesh is per vliegtuig naar Libië vertrokken waar zij blijkbaar asiel hebben gekregen. De laatste drie weken brachten zij door in Bangkok, de hoofdstad van Thailand dat een tijdelijk visum had verstrekt. Het gaat in totaal om 28 mensen. o.w. twaalf vrouwen en kinderen. Onder hen bevinden zich ook drie jonge legerofficieren die in augustus deelnamen aan de staatsgreep waarbij president Mujibur Rahman om het leven kwam. Zij vielen in ongenade toen de door hen gesteunde president Chondakar Mushtaque Ahmed afstand moest doen. De groep had vergeefs om asiel in de VS gevraagd. (Reuter)

NEW YORK, — 25 nov. De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Daniël Moynihan, heeft gisteren besloten aan te blijven als ambassadeur bij de Verenigde Naties nadat president Ford en minister Kissinger hun volledig vertrouwen in hem hadden uitgesproken. 'Ze vroegen me aan te blijven en door te gaan zoals we bezig waren. Op die basis ben ik daar uiteraard mee akkoord gegaan', aldus de diplomaat. '

Vrijdag werd gemeld dat Moynihan op het punt stond om af te treden. Na gesprekken met Ford en Kissinger is hij kennelijk van gedachten veranderd. Moynihan is in de Verenigde Naties een zeer omstreden figuur geworden door zijn confrontatie-tac'tiek tegenover de Derde Wereld. Ook de Britse Ambassadeur bij de VN, Ivor Richard, had zich in ongebruikelijk kritische bewoordingen over Moynihans optreden uitgelaten.

Omdat de agressieve taktiek van Monynihan tot averechtse resultaten leidde, zou ook vanuit het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken zijn aangedrongen op Moynihans aftreden. Maar het Witte Huis liet gisteren weten dat Moynihan kan rekenen op krachtige steun van Ford en Kissinger. Mogelijk zou Moynihan een eventueel aftreden willen uitstellen tot eind december, wanneer de zitting wordt beëindigd. (Reuter)

De toekomst is een gesloten gordijn Laten we er even een tipje van oplichten. We zien dan, dat er door een ruit gemiddeld ruim drie keer zoveel warmte naar buiten ontsnapt als door een muur. Maar we zien niet of er in een wat verdere toekomst voldoende nieuwe energie zal zijn die het tegen aardgas kan opnemen. Hoe krijgen we wat meer zekerheid? Niet door 't gordijn verder te openen. Maar juist door 't helemaal te sluiten, zodra de zon onder is. Want ramen zijn 's winters altijd koud. U voelt 't in uw nek als u er te dicht bij zit. Worden ze 's avonds en 's nachts afgeschermd door overgordijnen dan spaart dat heel wat gas. Zeker als dat 25 jaar lang in 4 miljoen huizen gebeurt. Dus voortaan gordijnen dicht als 't donker wordt. Dat maakt de toekomst wat lichter. Gezamenlijke publikatie van het Ministerie van Economische Zaken, de Vereniging van Exploitanten van Gasbedrijven in Nederland (Vegin)en N.V.Nederlandse Gasunie Correspondentieadres: postbus 19, Groningen

Door onze correspondent A. F. Luyendijk

BONN, 25 nov. — Bij het grote debat in de Bondsdag over het verdrag tussen de Bondsrepubliek en Polen, dat morgen zal beginnen, zullen niet professor Karl Carstens, de voorzitter van de CDU-fractie, en Franz Josef Strauss, de fractieleider van de CSU, het woord voeren. Deze taak is opgedragen aan Helmut Kohl. kandidaat voor het bondskanselierschap en voorzitter van de CDU. Dit is in zoverre curieus, omdat Kohl. minister-president van de deelstaat Rijnland-Palts, geen lid van de Bqndsdag is —\ die men met onze Tweede Kamer kan vergelijken — maar wel lid van de Bondsraad, de Westduitse senaat, die is samengesteld uit afgevaardigden van de deelstaten, in zeer beperkte zin vergelijkbaar met onze Eerste Kamer. Kohl maakt echter op grond van artikel 43 van de Westduitse

grondwet gebruik van zijn recht als lid van de Bondsraad aan de discussies deel te nemen. Het lijdt geen twijfel dat de CDUvoorzitter namens de oppositie zal aandringen op verwerping van het verdrag met Polen. Enige invloed op het eindresultaat van de stemming zal de oppositie van Kohl niet hebben. De sociaal-liberale regeringsmeerderheid heeft reeds een gesloten front gevormd, en bovendien heeft een kleine minderheid van de CDU/CSU al aangekondigd dat zij de kant van de bondsregering zal kiezen. Tot die minderheid (van 12 afgevaardigden) behoren Gerhard Schröder. oud-minister van buitenlandse zaken en van defensie en voorzitter van de commissie van buitenlandse zaken van de Bondsdag, Richard von Weiszacker, buitenlandse specialist van de CDU, Walter Leisier Kiep. penningmeester van de

CDU en eveneens buitenlandspecialist (een verklaarde vijand van Strauss), Rainer Barzel, de vroegere kanseliers-kandidaat en Schulze-Vorberg die als enige afwijkende CSU-afgevaardigde voor zijn principiële houding een zware prijs moet betalen. Hij heeft door het herhaalde innemen van een eigen standpunt binnen de CSU zijn kandidatuur voor de verkiezingen van 1976 praktisch verloren. Tactiek Dat juist een gematigde en in het grote politieke debat weinig ervaren man als Kohl het woord zal voeren namens de hele christen-democratische oppositie heeft twee redenen. Ten eerste wil die oppositie daarmee aantonen dat er geen sprake meer is van een gespletenheid tussen CDU en CSU sinds de vorming van de „Führungsmannschaft", de „stuurploeg''. die de verkiezingsslag

moet voorbereiden. Ten tweede is Kohl, als partijvoorzitter, de enige die namens de gezamenlijke fractie het minderheidsstandpunt wan de „dissidenten" (Schröder c.s.) kan aankondigen en tegelijkertijd rechtvaardigen. Kohl heeft (nadat Strauss in een persoonlijke brief tot unanieme verwerping van het verdrag met Polen had opgeroepen) een „aanbeveling" gegeven aan zijn fractie, waarbij hij elk lid zijn eigen vrijheid gaf. De dubbelzinnige tactiek van de CDU is duidelijk. Met Kohl als enige woordvoerder van de oppositie zal geen van de „dissidenten" een aparte verklaring hoeven af te leggen. Hun afwijkende houding zal slechts bij de stemming tot uiting komen. Zou Strauss het woord voeren, dan zou zeker een man als Schröder, die onlangs nogal venijnig de Beierse politicus heeft gediskwalificeerd

als een onwetende op het gebied van de buitenlandse politiek, ook het recht van spreken hebben geëist. En dan zou opnieuw het broze beeld van de solidariteit tussen de CDU en de CSU een scheur hebben opgelopen. Verzoening Feitelijk is de discussie in de Bondsdag een interne Westduitse verkiezingsaffaire. Van veel groter belang dan het interne getwist is het onderwerp zelf, nl. het verdrag met Polen. Volgens dit verdrag zullen de Polen in de eerstvolgende vier jaar 125.000 etnische Duitsers, die in dat land wonen, een vergunning geven voor terugkeer naar de Bondsrepubliek. Daartegenover zal de bondsregering aan Polen 1.3 miljard DM betalen als compensatie voor de aan hen bestede sociale lasten en bovendien een krediet van 1 miljard DM met de lage rente van 2,5 procent. Het verdrag is natuurlijk geen zuiver zakelijk verdrag, al hebben de beide regeringen het zo zakelijk mogelijk weten uit te werken. Achter de cijfers gaat het grote probleem schuil van de verzoening tussen de Bondsrepubliek en Polen, een land dat verschrikkelijk is geteisterd door de nazi-terreur tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor dat denkbeeld van de verzoening hebben de CDU en de CSU echter geen enkel sentiment. Hun opppsitionele houding kan men niet anders dan als blind-nationalistisch omschrijven en zij

kan de Bondsrepubliek lijke internationale schade wanneer ■ zeer * aa . min'® 8 ; rokkenen, zelfs verdrag (en dat is schijnlijk) met een "'"' wor : marge door de Bondsraad *. a3nvaard. Dankzij de weiw ^ stem van het Saarland, ws regerende christen -democ , in het deelstaat-parlen 1 ^ ^ etn pat-stelling staan met ciaal-liberale oppositie. Poolse weerstand De gespletenheid in de republiek en de agitatie christen-democratische oPF£j jt heeft reeds weerstand gf tt Bon#' var ; ' Polen. Het regeringsblad ■ ^ na Ludu heeft laten doo - Jjj meren dat de belangstel" 1 - Polen voor het verdrag - j? t ; geringer aan het worden het blad heeft S eWRa l en \i' dat een verwerping bete* er in de volgende tien J a ° verdrag tot stand kan k 011 grond Het is oók op de vernegatieve houding van CSU ten opzichte van 11 .0 dat van drag met Polen, Brandt, de voorzitter •' SPD, op het partijcong ^pide sociaal-democraten d j $ sitie ervan heeft beschu- '^ijzij op dit moment een Vjepir hÉ»iHcri«irn" \rnnr de . ;n heidsrisico" voor de „ bliek is. Een uitlating 1 gelederen van de CDtJ storm van verontw heeft gewekt en die m ° ker tot heftige discussie den. In politieke ' s ' ? vo 1 Bonn kan men zich "..„„„d den. In politieke k r stellen dat Strauss zijn bank zal blijven

KINSHASA, 25 nov. — De Angolese bevrijdingsbewegingen FNLA en UNITA hebben een coalitieregering gevormd in de Zuidangolese stad Huambo (het vroegere Nova Lisboa). Zo meldt het persbuteau van Zaïre Azap. Eerder deze maand hadden beide bewegingen de „Democratische volksrepubliek Angola" uitgeroepen. De regering telt twee premiers (een van het FNLA en een van de UNITA). dertien ministers en drie staatssecretarissen. Namen zijn niet bekendgemaakt maar de leiders van de UNITA en de FNLA, Savimbi en Roberto, zullen in het gezamenlijke bestuur geen posities bekleden. Angola heeft nu twee regeringen. De bevrijdingsbeweging MPLA, die op 11 november" in de hoofdstad Luanda de „Volksrepubliek Angola'' proclameerde, heeft korte tijd daarna al een regering gevormd. Het MPLA-bewind is inmiddels door meer dan 25 landen erkend. Bij een operatie tegen guerrillastrijders in het grensgebied

van Namibië (Zuidwest -Afrife en Angola zijn het afgelopen weekeinde vier Zuidafrikaans' militairen en vijftien guerrillastrijders omgekomen Dit heet het ministerie van defensie i" Pretoria bekendgemaakt. De aigelopen woken zijn in dit » e ' bied negen Zuidafrikaanse militairen gedood. (Reuter)

Door onze redacteur F. G. de Ruiter

NAIROBI. 25 nov. — „Jezus Christus bevrijdt en verenigt", is het motto van Nairobi, waar de Wereldraad van kerkjen vergadert. De Amerikaanse theoloog Robert McAfee Brown, hoogleraar aan de Stanforduniversiteit, heeft er vandaag een tegengesteld werkwoord aan toegevoegd. Voor hem is de man van Nazareth ook iemand die verdeelt, die scheidingen aanbrengt, niet alleen tussen christenen en "andersdenkenden", maar ook tussen christenen onderling. Dat was hem opnieuw duidelijk geworden, toen hij hier, in Oost-Afrika. verscheen: een blanke „middle-class" christen uit de welvarendste natie ter wereld kwam in contact met de "bevrijdingstheologie", zoals die onder de christenen van de derde wereld opbloeit. Juist deze bevrijding, waar Brown overigens met hart en ziel achter staat, brengt scheidingen teweeg. "Als Christus' boodschap goed nieuws betekent voor de armen, betekent ze dat de rijken op verlies staan. Als slaven bevrijd worden, worden de bezitters van slaven bedreigd. Als gevangenen uit hun cel verlost worden, moeten cipiers op hun hoede zijn." Brown trok een parallel met een hoogtepunt in de Joodse geschiedenis, nl. de verlossing van het volk Israël uit de Egyptische slavernij. „Als het goede nieuws inhoudt dat God de onderdrukte Israëlieten bevrijdde uit de

macht van de oude farao's, dan moet hij in staat zijn om de onderdrukten van nu te bevrijden uit de macht van de moderne farao's. En dat kan voor de eigentijdse despoten nauwelijks goed nieuws zijn." Onderdrukking Waar hij met deze vergelijking op doelde maakte Brown snel duidelijk. Onder moderne farao's verstaat hij de 20ste eeuwse oligarchieën, de kleine minderheden die grote bevolkingsgroepen onderdrukken. En ook zij die de onderdrukkers steunen met geld, wapens en geraffineerde marteltechnieken. "Veel van dat soort hulp komt natuurlijk uit de Verenigde Staten en andere rijke landen", aldus Brown, "en zo komt er een scheiding tussen mij en veel van mijn Zuidamerikaanse broeders. Maar ook tussen mij en de meeste van m'n Noordamerikaanse broeders, die een dergelijke analyse verwerpen. En tussen mij en Jezus Christus, want of ik het wil of niet: ik sta aan de verkeerde kant in de strijd, waarin Jezus duidelijk partij kiest voor de onderdrukten, de armen, de underdog." Wat Brown onder de aandacht bracht, was een soort vervolg op het betoog van dr. M. M. Thomas. een geleerde uit India, die in Nairobi afscheid neemt als voorzitter van het Centrale comité van de wereldraad. De tengere Oosterling, die zeer veel heeft betekend voor de internationale oecumenische beweging, hield gisteren zijn laatste grote toespraak tot de massale kerkvergadering. Daarin schetste hij de ontwikkeling tussen de vorige assemblee (Uppsala 1968) eir het evenement van Nairobi. Ook ging hij in op het vaak gehoorde bezwaar dat de Wereldraad van nu te veel nadruk legt op sociale en politieke gerechtigheid. Zijn antwoord kwam erop neer dat een theologie die zich niet met de wereld bezighoudt, niet christelijk is. Kan de kerk. vroeg hij op zijn beurt, wel kerk zijn als ze zich niet vereenzelvigt met de armen? Heeft een kerk zelfs wel het recht om de armen bij te staan, als zij gelieerd is aan de onderdrukkende macht? Gemis Teleurgesteld was hij aan het eind van de rit over het feit dat de r.k. kerk nog steeds niet als

volwaardig lid tot de is toegetreden. Wat men in r y sala hoopte, is niet in Vpri Afgegaan. Verder miste kerk van Communistisch op deze assemblee. Over het onderwerp politiek heeft zich intussen '' een vertegenwoordig v ^ Keniaanse regering uit '4 Het was de minister van ■ matie en omroepzaken r, nfot ' Musyoko Mubinhda, die b • anit plechtigheid van de mJL 69 ' verklaarde: de vrijheid van dienst in dit land mae ni„. er 'bruikt worden ™ mag ni e; " door kerken 01 zich in politieke kwesties " C:t gen. er -Een waarschuwing aan de reldraad? De vraag werd 0 n persbijeenkomst gesteld twee Keniaanse bisschoppen"^ een belangrijke rol speelden' h de voorbereiding van de asse blee. Een van hen, John c a J'" voorzitter van de ' All •,< * Conference of Churches' woordde: „Als relegie en poütji niet samengingen, kon een b schop geen lid van het parit ment zijn", en daarmee doel hij op zichzelf.

Door een onzer redacteuren NAIROBI, 25 nov. - Vanuit Moskou hebben twee Russen, ex-priester Gleb Ja koenin en Lew Regilson. een beroep gedaan op de U'i reldraad van kerken hier bijeen is, om vervol|_ christenen in de Sowjetunie te steunen. Zij driegen aan op acties van gebedssamenkomsten tot protestbrieven. Jakoenin werd in 1965 als priester afgezet toen hij een open brief over de toestand in de Russisch-orthodoxe kerk medeondertekende. Dit jaar kwam hij opnieuw in moeilijkheden toen hij protesteerde tegen het regeringsbesluit om Pasen ditmaal als normale werkdagen te beschouwen. Op het congres in Nairobi is ook de Russisch-orthodoxe kerk, die trouw de standpunten van het Kremlin overneemt, vertegenwoordigd met een vrij grote delegatie. De Wereldraad heeft b eerder opgenomen voor de gevangen baptistische prediKant Georgi Vins maar de brief van secretaris -generaal Philip Potter is nog nooit beantwoord.

uw krant praktische! aanbiedingen,! u vindt regelmatig in ^ plusproductie 7 advertenties