Bredasche courant

EERSTE BLAD.

Een zoo opgewekt politiek leven als deze verkiezingen te zien geven in onze stad heeft Breda in lange jaren niet meegemaakt. De kamp rond de stembus is ongetwijfeld door het gebeele land feller en ook vinniger dan bij vorige periodieke stemmingen, maar toch zullen weinigen verwacht hebben dat ook Breda daarvan zoo’n sterk merkbaren reflex zou ondervinden. Wij zelf moeten met het spreken over vierjarige periodes nog wat zuinig zijn en door aanschouwing kennen wij in deze stad alleen de verkiezingen in 1897 en 1901. Detooneelen uit die jaren lijken slechts een zeer flauwe en rustige voorbereiding voor die van 1905. De vrijzinnigen in dit district wisten toen zij zich aangordden voor den strijd tegen de conservatieven, hoe enorm moeielijk en zwaar hun worsteling zijn zou l en hoe gering het uitzicht op een te behalen overwinning. Het was als de kamp van een jong, wakker en vooruitstrevend volk tegen een loggen, zelfbewusten vijand, die hun in aantal verre overtrof; de strijd van de Grieken tegen de Perzen, van de Transvalers tegen de Engelschen, van de Japanners tegen de Russen. ’tKwam er dus vooral op aan de strijdmiddelen met zorg te kiezen, bekwame aanvoerders te benoemen en metfnschheid en onverschrokkenheid de tegenstanders aan te tasten. Het comité ad hoe heeft zich in dat opzicht als begaafde electorale strategen doen kennen door de eerlijke, open en faire strijdwijze, door het tijdig bezetten van tactisch gewichtige punten, maar vooral door de keuze van den candidaat. Daaraan yooral waren vele bezwaren verbonden. Dat moest iemand zijn van erkend liberale beginselen, een man van kennis, een sympathiek persoon, iemand die de gave van het woord niet mocht missen, en iemand die bereid was om, in dit district, een canditatuur door vrijzinnigen gesteld te aanvaarden. Iemand dus, die wist, dat de kans den zetel van den aftredenden candidaat in te nemen niet buitengewoon groot was. Een gelukkiger keuze dan het comité en de kiezers deden, toen zij den heer FAB1US stelden tegenover den heer Michiels van Verduijnen, konden zij bezwaarlijk doen. Laat ons eens nagaan of de heer FABIÜS inderdaad voldoet aan de bovengenoemde eischen en of er reden is te verwachten dat hij als Kamerlid meer en beter het algemeen belang dienen zou dan de tegenwoordige afgevaardigde. Want dit moet toch het doel zijn, de kiezers moeten een goeden ruil doen. Om dit duidelijk in het licht te stellen zou het noodig zijn eerst een beeld te geven van den thans zittenden volksvertegenwoordiger en daartegenover

te stellen de beginselen en plannen van den candidaat. De heer FABIUS echter zeide jl. Vrijdag in zijne rede dat hij afkeerig was van de taktiek om andere candidaten aan te vallen — en in het onderhavige geval zou dit toch moeten gebeuren. Want met hoe een goeden wil men ook zoeken moge, de verdiensten die de heer Michiels van Verduijnen als kamerlid mag bezitten, zijn nooit helder aan den dag gekomen. Zijn partijgenooten zelve zijn voor een zeer groot deel maar heel matig met hem ingenomen. Wel voeren zij aan dat de heer M. v. V. veel werkt in de sectiën, maar dan rijst toch de vraag: hoe weet men dat daar deze zittingen geheim zijn. Doch hoe ook, de heer M. v. V. onderschrijft als lid der katholieke staatspartij het programma van deze partij, maar tevens als coalitie-m.an moet hij min of meer medegaan met de programma’s der antirevolutionairen, der christelijk historischen, enz. hoewel de verschillende beginselverklaringen op sommige punten lijnrecht tegenover elkaar staan. In den heer FABIUS vindt men een man uit één stuk, die sinds tal van jaren getoond heeft een levendig belang te stellen in alles wat het algemeen ten goede kan komen. Reeds als cadet op de Kon. Mil. Academie volgde hij met aandacht alles wat op politiek terrein voorviel en reeds toen waren zijne sympathien geplaatst bij de vooruitstrevenden, destijds de opkomende radicalen onder de Koo, waaruit later de

Vrijzinnige Democratische Bond ontstond. Toen de heer FABiUS in 1885 tot 2de luitenant benoemd werd en hem als eerste garnizoen Leeuwarden werd aangewezen, liet hij in Frieslands hoofdstad weinig gelegenheid voorbijgaan om, door toehooren of lezen, kennis te nemen van wat de politieke partijen voorstonden. Naast de beoefening der krijgskundige wetenschappen maakte hij een studie, vav alles wat de politiek, binnenlndsche of buitenlandsche, betrof, maar ook vermeerderde hij zijne kennis door een nauwkeurig volgen van wat op ander gebied, litteratuur, kunst, natuurwetenschappen enz. voorviel. Toen dan ook in 1887 de heer FABIUS naar Naarden weid o ver geplaatst, was hij in de volle beteekenis van het woord een aanwinst voor die stad. Daarover kunnen wij niemand beter en meer onverdacht laten getuigen dan een zijner principieele tegenstanders. In De Gooilander schrijft iemand, die zich verbergt achter het pseudoniem »Kras” geregeld anti-militairistische artikelen, de heer FABIUS had Kras daarop geantwoord en nu leze men wat deze tegenstander en aangevallene van den heer FABIUS getuigt. Meneer Fabius ! Om u eerlijk de waarheid te zeggen , had ik liever gewild, dat ’n ander officier vuur had gevat op m’n geschrijf. Ik bedoel zoo’n gewoon huis-tuin-of-keuken-officiertje, die, zoodra z’n dienst »er op zit”, zich gaat verpoozen met lawn-tennis- of een'g ander spel gaat fietsen of andere sport beoefenen, of, zooals er ook zoo’n massa zijn, hun vrijen tijd

gaan verknoeien in sociëteiten als anderszins en zich daar bezighouden met ’t debiteeren van uien en moppen, ’t bespreken van garnizoensnieuws enz. Met u is dat — gelukkig — ’n ander geval. Wat hebt gij, toen ge nog te dezer stede was, niet veel, zeer veel gedaan voor de algemeene volksontwikkeling, — hoeveel heb ik niet van u geleerd, als ge voor ’t genootschap >0. en G.” schoone populair wetenschappelijke voordrachten hield, waarmede geheel Naarden aan u verplichtte, waarom men u dan ook noode zag vertrekken. Waar nu een bestrijder van den heer FABIIJS zoo spreekt is zeker wel voldoende en onverdachte getuigenis gegeven van het goede dat de heer FABIUS in Naarden tot stand bracht. Zooals wij Vrijdag-avond gehoord hebben streed de heer FABIUS niet slechts met de pen, maar hij stond ook zoo vast in zijne overtuigingen dat hij met schroomde kundige en geoefende debatters als Troelstra en Mendels in openbare bijeenkomsten te weerleggen. Meer nog, de heer FABIUS daagde zelf Troelstra uit toen de kapitein in Naarden spreken zou maar de heer Troelstra verscheen niet, noch een van zijne partijgenooten. Een andere getuigenis vinden wij in het Algemeen Handelsblad van 7 Juni j.1. waarin in een artikel over »De opleiding onzer officieren” gezegd wordt: Maar nog een paar moedige officieren , eveneens in actieven dienst, moet ik vermelden. In de eerste plaats den kapitein der infanterie G. C. A. Fabius. Het zeer ongastvrij onthaal van zijn degelijke, zakelijke theoretische en practische studiën over het oorlogschieten , bij de bureaucratische militaire grootmachten, schrikt hem niet af op den ingeslagen weg voort te gaan. Zijne studie over dit onderwerp in den «Militaire Gids” geeft hem recht op onmiddellijke plaatsing als directeur der Normaal Schietschool. Wat zijne politieke beginselen betreft hebben wij reeds vermeld, dat de heer FABIUS steeds tot de vooruitstrevende liberalen behoord heeft en toen de Vrijzinnig Democratische Bond werd opgericht was de heer FABIUS bij de oprichtingsvergadering aanwezig en is sinds dien lid van dien Bond. Zeer juist ziet de heer FABIUS in dat de verbeteringen , die noodzakelijk zijn, niet langs revolutionairen, maar slechts langs evolutionairen weg bereikt kunnen worden. Want niet zooals b.v. de sociaal democraten willen door een totale en zoo mogelijk plotselinge omkeer der maatschappij, maar door gestadig brok voor brok en waar ’t niet anders kan stukje voor stukje te verbeteren. De soc. democraten willen bijv. algemeen kiesrecht; in beginsel is ook de heer FABIUS hier voor, maar hij weet zeer wel dat men met zoo een voorstel thans niet in de Kamer behoeft aan te komen. Daarom staat hij het blanco artikel 80 van de Grondwet voor. Is dat bereikt dan kan men een stap verder zetten en is de invoering van algemeen kiesrecht mogelijk. En voor den heer FABIUS zal ’t eene voldoening zijn te kunnen medewerken om weg te nemen dien onbillijken toestand, welke de vrouw verbiedt ook stem te hebben in de regeering van het land. In een onderhoud, dat wij met den heer FABIUS hadden, werd ons het schrijven van dit artikel niet vergemakkelijkt. Reeds dadelijk zeide de kapitein dat hij vooral niet op een voetstuk wilde gesteld worden of als uitstekend man poseeren. Slechts dan zou hij geen bezwaar hebben tegen een opnoemen van zijne goede eigenschappen als daartegenover ook gesteld konden worden zijn minder goede hoedanigheden. Op gevaar af dat de heer FABIUS het ons euvel duiden zal moeten wij juist in deze verklaring twee uitnemende gaven onderkennen, n.1. bescheidenheid en eerlijkheid. Die beide eigenschappen moet ieder bij den heer FABIUS constateeren, die het genoegen heeft hem, zij ’t ook kort, te kennen. Dat blijkt zoo gauw uit kleine gezegden en opmerkingen en ’t is zoo gemakkelijk te onderscheiden van iemand, die vooral praat over eerlijkheid, zonder deze deugd in hooge mate te bezitten.

Om evenwel den heer FABIUS niet niet meer nog te verbitteren door een memoreeren van zijn verdienstelijk leven zullen wij ’t hierbij laten. Wie behooren nu hun stem uit te brengen op den heer FABIUS? Zij, die een kundig, werkzaam, eerlijk en verlicht man naar de Kamer willen afvaardigen! Zij, die met het beleid van het tegenwoordig kabinet zich niet kunnen vereenigen! Zij, die erkennen dat geleidelijke voortgang beter is, dan onbesuisd voort hollen! Zij, die vooruitgang stellen boven stilstand ! Zij, die vermenging van godsdiensten politiek afkeuren! Zij, die de vrijzinnige beginselen aanhangen ! Zij, die verdraagzaamheid en oprechtheid in eene landsregeering willen! Zij , die het belang van gansch een volk stellen boven dat van een persoon of een partij. Deze allen behooren a. s. Vrijdag te stemmen op G. C. A. FABIUS!

VAN MARIE CORELLI, vertaald door HILBERTA. 19. HOOFDSTUK V. Den volgenden morgen stond Delicia om zes uur op en maakte een rijtoer in het Park, lang voordat de «fatsoenlijke» menschen op waren. Vergezeld van haren staljongen en Spartan, die vroolijk in het gras buitelde, reed ze onder de donkere schaduw van de hoornen, en dacht nog eens over hare verhouding tot haren echtgenoot. Ondanks haar verdriet en hare bezorgdheid, had ze heel goed geslapen; want aan een zuiver geweten en ten rein hart, vereenigd met eene goede gezondheid, wordt de slaap nooit ontzegd. Moeder Natuur beschermt in het bijzonder hare oprechte en eerlijke kinderen; zij houdt hun gelaat , hun oog helder, hun geest elastisch, hun temperament gelijkmatig. Deze morgen werkte heilzaam op Delicia’s kommer, de zon wierp haar gouden glans op het groene gebladerte, de twijgen ruisehten door een zacht windje, de bloemen verspreidden hare zoetste geuren, en het vogeltje zong zijn dankbaar morgenlied. Terwijl ze daar zoo op hare mooie merrie Phillida reed, waaraan ze bijna even gehecht was als aan baar trouwen Spartan, en die ze gekocht had voor het honorarium van een van haar eerste werken — gevoelde ze zich meer dan ooit ontvankelijk voor de weldadige indrukken der liefelijke natuur. Ze merkte alles op; van de kleine, witte wolkjes, die zich als sneeuwbergen verhieven aan den verren horizon, tot de madeliefjes met haar gouden hartjes, toe, die met al de vrijmoedigheid van eene oude vriendschap naar de pas verrezen zon keken. De frissche morgenlucht en de inspannende beweging gaven haar gelaat eene gezonde kleur, en terwijl ze daar zoo sierlijk op hare Phillida reed, die ook wist, dat het een bijzonder schoone morgen was, kreeg ze een gevoel alsof het nieuws, dat ze

gisteren zoo onverwacht en met tegenzin had gehoord in den juwelierswinkel in de Bondstraat, slechts een benauwde droom was geweest en niets meer. Nadat ze een uur gereden had, keerde ze snel naar huis terug en toen ze binnenkwam, hoorde ze dat haar «heer en meester» nog niet was opgestaan. Ze verwisselde haar rijkleed met eene eenvoudige witte ochtendjapon, en ging naar hare studeerkamer om hare vele brieven te lezen, en maakte aanteekemngen voor haren secretaris, opdat hij ze beantwoorden kon. Ze was hiermee nog bezig, toen Carlyon langzaam, slaperig en in een slecht humeur naar beneden kwam. «O, ben je daar eindelijk, Willy?, zei ze, terwijl ze hem vroolijk aankeek. «Je bent gisteren laat thuisgekomen, is het niet, en nu nog wat vermoeid ?» Hij stond een oogenblik stil en verwonderde zich, waarom ze hem haren gewonen morgenkus niet gaf. «Het was niet zoo erg laat», zei hij bits. «Het was even half één. Je hebt dikwijls langer op mij gewacht. Maar ik heb gisteravond nog op je deur geklopt, en je gaf geen antwoord, je moet dus wel erg vast geslapen hebben,» zei hij op verwijtenden toon. Delicia bleef kalm in den brief lezen, dien ze in de hand had, legde hem daarna terzijde, en zei: «Ja, dat denk ik ook- Je ziet dat ik altijd nog al hard werk, en nu is de natuur zoo goed en geeft mij rust, wanneer ik die noodig heb. Je werkt ook wel hard Willy, maar op een geheel andere manier — je jaagt allerlei vermaken na ! Het is waar, dat zulk werk wel het zwaarste is, dat ik ken. Daarbij is de Tredmolen nog niets! Het is dus ook geen wonder, dat je vermoeid bent. Het ontbijt is klaar, zullen we naar beneden gaan? Ik heb van morgen reeds een uur gereden, en ik heb een ontzettenden liODger. Ga je mee?» Zij ging het eerst naar beneden, hij volgde haar langzaam en was maar weinig op zijn gemak. Hij miste iets in de manieren van zijne vrouw, iets onbepaalds, waarvan hij zich nu ook geen rekenschap, kon geven, maar dat haar altijd gekarakteriseerd had. Het was, als was er plotseling een sterke stroom tussehen hen ontstaan, die haar noodzaakte aan den eenen kant te blijven en hij aan den anderen. Hij ging haar nauwkeurig na, terwijl ze thee zette, en vlug de ontbijttafel een vroolijk aanzien gaf, door hier eene vaas bloemen te plaatsen en daar een

schaaltje fruit; daarna overhandigde ze hem zijne nieuwsbladen; alles met dezelfde nauwgezetheid en vriendelijkheid. «Spartan schijnt knorrig te worden» merkte hij op , terwijl hij de krant ontvoude. Toen ik gisteravond aan je deur klopte, liet hij mij zijne tanden zien en begon te grommen. Ik wist niet dat hij zoo kwaadaardig kon zijn.» Delicia keek haren hond vermanend aan. «O, Spartan! Wat hoor ik van je?» zei ze, waarop Spartan zijnen kop liet hangen, en zich niet durfde verroeren. «Ken je je meester niet, als hij ’s avonds laat thuiskomt? Hield je hem voor een dobbelaar, Spartan? Dacht je dat hij in slecht gezelschap geweest was? Foei, schaam je wat, ik dacht, dat je wel beter wist, oude jongen!» Spartan keek beschaamd voor zich, maar niet z<5<5 als Baron Carlyon. Hij schoof op zijn stoel heen en weer, kleurde tot achter zijn ooren, en maakte heel veel beweging met het open- en dichtvouwen van zijne krant; eensklaps werden zijne gedachten hem te machtig; hij werd boos, zonder dat hij wist op wien, en zooals een egoïstisch man pleegt te doen, viel bij de vrouw aan, die hij dagelijks veronachtzaamde. «Gisterenavond hoorde ik iets, dat mij erg ontstemde, Delicia ,» zei bij, terwijl hij zich zeer fijn beschaafd voordeed. «Het gold jou, en ik wensehte je daarover eens te spreken.» «Zoo?» zei Delicia, terwijl ze hem ternauwernood aankeek. «Ja.» En al brommend en stotterend begon hij: «Je weet, je bent een vrouw en daarom moet je heel voorzichtig zijn, met hetgeen je schrijft. Een heer vertelde mij gisteravond, dat er eenige sterke uitdrukkingen — je weet wel, wat ik bedoel — in je laatste boek voorkomen en hij zei mij, dat het de vraag was of eene vrouw, die eeuig begrip van welvoeglijkheid bad, wel zulke dingen behoorde te schrijven.» Delicia keek hem onbeweeglijk aan. «Wie is hij? Mijn boek heeft zeker een wondeplek bij hem geraakt !» Carlyon gaf niet dadelijk antwoord. Die lastige hoest plaagde hem van morgen zoo. ,Wel ,» zei hij ten laatste, «het was Fitz-Hugh; je kent hem wel, een beste vent; — hij heeft broers en zusters en eene gebeele famillie — maar hij zei, dat hij voor niets ter wereld zijne zusters je

boek zou laten lezen ... je kunt begrijpen, hoe verduiveld vervelend ik het vond.» «Je hebt mijn boek gelezen» zei Delicia laugzaam «en heb jij er wat in gevonden, waarover kapitein Fitz-Hugh zich zou kunnen beklagen ?» Weer een lastige hoestbui! «Dat zou ik op mijn woord nu niet meer weten te zeggen, ik kan het mij niet herinneren!» Delicia wendde haren blik niet van hem af. «Dan hebt ge mij natuurlijk verdedigd?» Carlyon kleurde en begon zenuwachtig zijn geroosterd brood te boteren. «Och, ik behoefde je niet te verdedigen,» stotterde hij. De geheele zaak heeft niets te beduiden — en een schrijver is een schrijver, hetzij man of vrouw, en daarmee is het uit. Jij bent natuurlijk alleen verantwoordelijk voor je boek; en als ik hem zei, hij behoeft het niet te lezen, als hij het niet mooi vindt, en niemand vraagt hem of hij het aan zijne zuster geven wil!» «Nu zoek je uitvluchten,» viel Delicia hem koel in de rede. «Maar misschien vond je het niet noodig , om mij voor een man als kapitein Fitz-Hugh te verdedigen, die algemeen bekende minnaar van Barones Rapley geweest is, tot groote schande van haren man, die eene dergelijke verstandhouding goedkeurde. En wat de zusters van kapitein FitzHugh aangaat, die het hoogste woord voeren in allerlei laster in het kleine provinciestadje, waar ze wonen, terwijl ze ieder haar best doen den predikant of burgemeester in hare netten te verschalken , voor haar wil nog wel eens een boek schrijven, dat alleen handelt over het slechts leven, dat dergelijke vrouwen leiden — vrouwen, die nog onreiner van ziel zijn dan een Swift en die lager in verstands ontwikkeling staan dan een kikvorschlarve, die tenminste nog de prijzenswaardige eerzucht en het voornemen heeft te eeriger tijd een werkelijke kikvorsch te worden!» Carlyon staarde haar verbluft aan bij deze koele, kalme woorden. «Lieve Hemel! Wat ben je scherp, Delicia!» verweet hij haar. «Die arme Fitz-Hugh! kan hij het helpen! dat hij verliefd werd op Barones Rapley —» «Of hij het helpen kan!» viel Delicia met heilige verontwaardiging hem in de rede. (Wordt vervolg et).