Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant en Vrije Twentsche courant

De sultan van Djokja, minister van defensie der Republiek, heeft bij zijn aankomst op het vliegveld van Djokja zijn verklaringen inzake de vrees, dat de vijandelijkheden op Java en Sumatra spoedig hervat zullen worden, herhaald. Hij zeide dat „de mogelijkheid van een derde Nederlandse militaire actie nog altijd bestaat", en voegde toe, dat, indien de vijandelijkheden hervat werden „dit niet de schuld van de Republiek zou zijn, omdat hij zijn best had gedaan de moeilijkheid op te lossen".

Bij zijn aankomst had de sultan op het vliegveld een geheime bespreking met het hoofd van de republikeinse delegatie, mr. Susanto Tirtoprodjo, en de republikeinse vertegenwoordiger in de centrale gemengde commissie, mr. Wongsgonegoro. Deze laatste heeft tegenover de pers verklaard, dat hij zijn vertrek naar Soerabaja waar hij besprekingen zou voeren met Nederlandse autoriteiten en met militaire waarnemers van de Unci geannuleerd had, omdat hij dit i,thans onnuttig" beschouwde. Onze correspondent te Batavia telegrafeerde ons zijn visie over de achtergrond van de verklaringen van Djokja's sultan, welke zoveel beroering gewekt hebben. De sultan heeft met zijn verklaringen een politiek spel gespeeld en het is zaak thans zoveel mogelijk ruchtbaarheid te geven aan de opzet, die bij deze republikeinse leider voorzat. De bron der moeilijkheden op Oost Java, aldus onze corr., is artikel 17 van de Van Royen-Roem overeenkomst, volgens welk artikel het republikeinse bestuur mag blijven functioneren in de gebieden, wa4r het functioneerde ten tijde van het van kracht worden van de order tot staken van het vuren. De Republiek besteedde de tijd tussen het bereiken van de overeenkomst en dit van kracht worden van de wapenstilstand voor een grootscheepse infiltratie in en verspreiding over het gebied van de negara Oost Java van T.N.I.-troepen, teneinde recht te kunnen doen gelden op het bestuur over deze deelstaat. Men denke b.v. aan de befaamde overval door enige honderden T.N.I.-militairen op Soerabaja, de aag voor het in werking treden van de order tot staken van het vuren, teneinde daar als bestuur te mogen zetelen. Dezelfde tactiek werd in de Pasoendan gevolgd, doch in Oost-Java is de reactie over het algemeen heftiger. Men verzet zich daar met alle macht tegen republikeinse inmenging in het bestuur van deze negara. De Republiek harerzijds weigert echter de troepen terug te trekken en eist het gezag in dit gebied op, benevens terugtrekking van de Nederlandse troepen. Aangezien deze volgens de overeenkomst niet gewapenderhand mogen optreden, volgen zij een omsingellngsen

ontwapeningstactiek, om zodoende de negara in staat te stellen,, onbedreigd het bestuur over eigen gebied te voeren. De Republiek toont zich hierover zeer verbolgen en noemt de toestand critiek, doch de toestand mag niet critieker genoemd worden dan de argumenten, waarop de Republiek haar actie voerde en tot deze toestand geraakte. De sultan van Djokja heeft dan ook de H.V.K. niet kunnen overtuigen van de noodzaak en de plicht van de Nederlanders om toe te geven aan het verlangen van Djokja. De Nederlanders gaan er terecht van uit, dat de deelstaat Republiek niets te maken heeft op het grondgebied en in het bestuur van de gelijkwaardige deelstaat Oost-Java. Dit leidde tenslotte tot de opzienbarende verklaring van de sultan, welke verklaring een inbreuk wordt geacht op de Van Royen-Roem overeenkomst, maar die enkel ten doel heeft de Republiek bij voorbaat van schuld vrij te pleiten, indien het komt tot een derde militaire actie. Ned. regering achter standpunt H.V.K. De gevaren, welke de militaire situatie in Indonesië in zich bergt, zijn gistermiddag in een vergadering van de Nederlandse ministerraad besproken, aldus verneemt onze speciale correspondent. De Nederlandse regering heeft niets onbeproefd gelaten, om zowel in Den Haag als in Indonesië gunstige voorwaarden te scheppen voor het verkrijgen van een redelijke en spoedige oplossing van het Indonesische geschil. De thans van republikeinse zijde gestelde eis, dat de Nederlandse troepen zich zouden terugtrekken op een aantal hoofdplaatsen en de verbindingswegen tussen die hoofdplaatsen, welke verbindingswegen ook ter beschikking zouden staan van de T.N.I., is in strijd met de cease-fire overeenkomsten en zou bovendien de Nederlandse troepen in een positie plaatsen, die militair gesproken onhoudbaar is. De Nederlandse regering — zo verklaarde men in Nederlandse kringen verder — draagt kennis van het standpunt,'dat de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon ten opzichte van de voorstellen van de republikeinse minister van Defensie heeft ingenomen. Zij heeft dit standpunt goedgekeurd en is bereid daarvan de consequenties te dragen, omdat verlating van dit standpunt naar de vaste overtuiging van de Nederlandse regering een chaotische ontwikkeling van zaken in Indonesië zou betekenen, die de ordelijke overgang van het oude op het nieuwe bestel onmogelijk zou maken. Aan Nederlandse zijde vertrouwt men, dat alle constructieve krachten in Indonesië zullen samenwerken om het ontstaan van een nieuwe ramp in Indonesië te voorkomen en om alsnog op korte termijn de goede sfeer in Indonesië te herstellen, die noodzakelijk is voor het welslagen van de Ronde Tafel Conferentie. In een persconferentie, die dr. Koets voor Nederlandse persvertegenwoordigers hield, zeide dr. Koets naar aanleiding van de uitlating van de sultan van Djogja, dat de mogelijkheid van een derde politionele actie niet uitgesloten was: „Niemand, die wel bij zijn zinnen is, denkt aan een derde militaire actie". Amoy in handen der communisten De nationalisten hebben gisteren Amoy opgegeven. De val van deze grote haven en marinebasis na een belegering door de rode troepen van langer dan een maand, werd bekend gemaakt door de militaire woordvoerder van de nationalistische regering op Formosa. Naar verluidt heeft het nationalistische garnizoen van Amoy dat tot dusverre dapper stand had gehouden onder hevige communistische bombardementen en aanvallen, zich teruggetrokken op het eiland Tsjin Moen, zeven mijl ten Oosten van Amoy. Met de verovering van Amoy beheersen de communistische troepen nu op Swatoe na alle Chinese havens. Zij kunnen zich thans nog beter voorbereiden op mogelijke amphibische aanvallen op Formosa, het eiland dat het laatste toevluchtsoord in China is van gen. Tsjang Kai Tsjek. Amoy was tot dusverre de voornaamste doorvoerhaven voor troepen die op Formosa waren getraind en naar het front vertrokken. Gisteren kwamen ook berichten binnen dat de nationalisten bezig zijn hun troepen uit Swatoe naar Formosa terug te trekken en dat de communisten kennelijk wachten op voltooiing van de evacuatie alvorens de stad binnen te trekken.

(Van onze weerkundige medewerker). In het afgelopen weekend werden voor de tijd van het jaar bijna record-temperaturen waargenomen; in Twente steeg het kwik tot 23 0 C., hetwelk zo laat in October over de laatste too jaar een zeldzaamheid is. Toch mag worden aangenomen dat dit de laatste stuiptrekkingen van het mooie zomerse herfstweer zijn. daar het gebied van hogeluchtdruk over Centraal- en WestEuropa, dat hel mooie zonnige weer in ons land nog steeds mogelijk maakte, inmiddels gecapituleerd heeft en de stormachtige Oceaandepressies de baan naar onze omgeving nu vrij hebben. De barometers zijn dan ook sterk gedaald. In het W est en van ons land kwam Zondagavond nog al wat onweer voor. Hoewel het voor October nog wel zacht zal blijven, nemen de regenkansen sterk toe, terwijl ook de windkrachten aanmerkelijk groter worden. Toch schijnt October nog zijn best te doen record warm te worden, maar de depressies, die vanjiit de Oceaan aanvallen, beginnen er nu verre van onschuldig uit te zien.

Weersverwachting, medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig van Dinsdagavond tot Woensdagavond. (Opgemaakt te 10 uur). Aanvankelijk regen. Vanavond en vannacht regen met krachtige tot stormachtige wind tussen Zuid en Zuiwest. Morgen overdag krachtige Zuid-Westelijke wind met enkele regenbuien en hier en daar tijdelijke opklaringen. Weinig verandering in temperatuur. Woensdag 19 October: Zon op 7.11 — onder 17.39 Maan op 3.25 — onder 16.32

De Franse kabinetsformateur Jules Moch heeft zijn pogingen om een nieuwe regering te vormen opgegeven. President Auriol heeft thans Robert Schumann van de (katholieke) republikeinse volkspartij (MRP) uitgenodigd zich met deze taak te belasten. Schumann was minister van buitenlandse zaken in het onlangs afgetreden kabinet Queuille. Het falen van Jules Moch wordt in Parijse politieke kringen gezien ais een gevolg van een verbreding van de klooi tussen de rechter en de linker vleugels van de partijen der „derde macht" in Frankrijk op het punt van de voornaamste kwesties van economisch politieke aard. Leiders van de zakenwereld en de conservatieven achten de tijd gekomen voor een terugkeer naar een liberale economische politiek en het toeroepen van een halt aan verdere overheidsbemoeiing. De rechtse en gematigde parlementsfracties hadden er op gerekend, dat Moch er niet in zou slagen een constitutionele meerderheid te verwerven en zodoende de weg voor een andere radicale premier zou vrijmaken. De vijf dagen van politiek gemanoeuvreer, waarbij de twee voornaamste partijen Moch wel officieel steunden maar achter de schermen zijn kans op succes ondermijnden zullen naar men meent er niet toe bijdragen het gezag van de parlementaire instellingen in Frankrijk te vergroten, maar veeleer de kans op een voortijdige ontbinding van de nationale vergadering doen toenemen.

Maarschalk Tolboechin overleden Maarschalk Fedor lvanowietsj Tolboechin, tijdens de oorlog bevelhebber van het Sovjet-Russische leger aan het Oekrainse front, is Maandag na een lange en ernstige ziekte overleden, aldus maakte radio Moskou in de afgelopen nacht bekend. De maarschalk zal op het rode plein te Moskou begraven worden.

Tolboechin is 55 jaar oud geworden. Van boerenzoon is hij via gewoon soldaat in het Tsaristische leger opgeklommen tot de hoogste rang in net rode leger. Tijdens de wereldoorlog vestigde hij de aandacht op zich bij het beleg van Stalingrad, toen hij het bevel voerde over een leger, dat de stad moest bevrijden. In drie dagen ruim 75 kilometer met zijn leger afleggend brak hij met andere Sovjet-Russische formaties door de Duitse linies heen en verenigde zich met de troepen van het Donfront om de omsingeling van het zesde leger van veldmaarschalk Paulut te voltooien. Toen de Sovjet-legers de Duitsers terug sloegen, voerde Tolböechin zijn manschappen eerst Roemenie en later Bulgarije binnen.

MAARSCHALK TOLBOECHIN

Een aantal baardige Goudzoekers die werkzaam zijn binnen de Noordelijke poolcirkel hebben gisteren de politie van Rovaniemi in het uiterste noorden van Finland een ultimatum gesteld, naar aanleiding van de arrestatie van hun Nederlandse verzorgster. Zij verlangden de onmiddellijke vrijlating van de blonde avontuurlijke Nederlandse Sylvia van der Moer, die de laatste weken in hun goudzoekerskamp nabij Ivalo als kokkin had gewerkt. Zij zeiden dat zij al haar schulden met goud zouden betalen. Indien de politie met dat aanbod geen genoegen nam zouden zij naar Rovaniemi komen om haar met geweld te bevrijden. Zij voegden aan het dreigement heel duidelijk toe dat na uitvoering van hun voornemen Rovaniemi zeker geen gevangenis meer zal hebben. Mej. van der Moer zit thans te Rovaniemi gevangen op grond van klachten over onbetaalde hotelrekeningen. De politie van Rovaniemi

heeft het zekere voor het onzekere genomen en mej. van der Moer naar Zuidelijker streken over laten brengen waar zij veiliger is voor de goudzoekers. De arrestante zelf schijnt zeer met haar adspirant-bevrijders ingenomen te zijn. „Alle Finse goudgravers zijn h e r e n", zei ze zeer beslist. Ze is in Helsinki goed bekend, niet alleen onder haar Nederlandse naam, maar ook onder de naam mrs. Sylvia Moore Mcgormick. In Juni is ze in de Finse hoofdstad aangekomen. Ze fungeerde toen als correspondente van de „Florida State Journal". KoTt na haai aankomst gaf de Society van Helsinki een cocktail partij te harer ere. Al spoedig kwam uit dat de avonturierster geen geld bezat- Zij kon haar hotelrekeningen niet betalen. Journalisten in de hoofdstad gingen toen met de hoed rond maar de inzameling bracht niet voldoende op om de (blijkbaar zeer hoge) rekening geheel te voldoen. Voor de politie vat op haar kon krijgen bleek zij verdwenen te zijn. Na verloop van tijd drongen in Helsinki verhalen door over een blonde vrouw die in de streken binnen de Poolcirkel nabij Ivalo in dienst was van een groep goudzoekers. Politieagenten

werden uitgestuurd om haar te arresteren. Toen zij werd gegrepen was zij in het bezit van 17 gram goud. Zij bezat echter geen paspoort. Zij zei lakoniek dat zij een paspoort helemaal niet nodig vond omdat zij van Tunis naar Ivalo zonder papieren was gereisd. De politie te Helsinki beweert dat zij in Tunis is getrouwd met een Amerikaan, een zekere Mc Gormick, maar dat in Wenen de scheiding alweer was uitgesproten. Na lange ondervraging kwam ten slotte uit dat haar volledige naam Sylvia Petronella Antoinette van der Moer is. Zij beweert Nederlandse te zijn en geeft als haar beroep studente op. Zij spreekt behalve Nederlands, Engels, Frans, Spaans, Italiaans. Duits en Zweeds. Uitzending dienstplichtigen Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp ingediend, waarbij verlenging wordt gevraagd voor de machtiging voor uitzending dienstplichtigen verleend bij de wet van 4 Augustus 1947. In deze wet werd bepaald, dat dienstplichtigen van de Landmacht ook zonder hun toestemming naar Indonesië, Suriname en Curagao kunnen worden gezonden, doch dat hun verblijf aldaar niet langer zal duren dan tot het einde van 1949, tenzij met hun eigen toestemming, dan wel bij de wet verlengd. Herhaaldelijk heeft het huidige kabinet reeds om redenen van technische aard, overtuigd dat verlenging nodig was, zich beraden over de vraag, welke

termijn voor verlenging moest worden voorgesteld. Zij meent niet verder te moeten gaan dan verlenging van één jaar te vragen, ofschoon louter technisch bezien de vraag kan worden gesteld, of het wel mogelijk zal zijn alle thans in Indonesië aanwezige dienstplichtigen voor einde 1950 van daar te doen vertrekken. De regering geeft er dan ook de voorkeur aan om tegen het einde 1950 te bezien, of haar in deze nog iets te doen mocht staan.

DE EERSTE WERKELIJKE HERFSTDAG eiste reeds een slachtoffer op zee. Gisteren sloeg het vissersscheepje „Vlissingen 20" op de dijk van Westkapelle om, nadat het in de nacht van Zondag op Maandag reeds in grote moeilijkheden was geraakt. De bemanning wist zich in veiligheid te brengen.

Uit gewoonlijk betrouwbare bron verneemt United Press, dat het op vier punten op Oost-Java tot botsingen is gekomen tussen Nederlandse en Indonesische strijdkrachten, n.1. rondom Wilingi, 65 mijl ten Zuidoosten van Soerabaja, bij Pasaroean, 30 mijl ten Oosten van Soerabaja, te Dampit, 65 mijl in Zuidoostelijke richting van Soerabaja verwijderd en te Probolingdo, 50 mijl ten Oosten van Soerabaja langs de kust. Bijzonderheden zijn nog niet bekend. Gemeld wordt voorts, dat de Nederlandse strijdkrachten met zuiveringsoperaties zijn begonnen rondom Malang. Militaire kringen te Batavia zeiden

gisteren dat de gevechtsactiviteit op Oost-Java begon toen republikeinse strijdkrachten Nederlandse buitenposten rondom Wilingi aanvielen, nadat de plaatselijke republikeinse bevelhebber aan de Nederlanders een ultimatum had gezonden, waarin hij de vrijlating eiste van een republikeinse assistent-resident, die de Nederlanders op 12 October gearresteerd hadden. De republikeinse bevelhebber zeide, dat tenzij de assistentresident zou zijn vrijgelaten om zes uur 's moraens (j.1. Vrijdag), de republikeinse troepen het cease-fire zouden opzeggen en een aanval op de stad zouden beginnen. De Nederlanders wezen het ultimatum zonder meer van de hand en Vrijdag 14 October om middernacht begonnen de republikeinen de Nederlandse buitenposten aan te vallen. Volgens de jongste inlichtingen duurden de aanvallen de volgende twee nachten door. Er werd echter geen poging gedaan om Wilingi zelf aan te vallen. Een U.P. bericht uit Djokjakarta meldde gisteren, dat republikeinse en Nederlandse strijdkrachten in botsing waren gekomen rondom Pasuruan en Probolingo, toen Nederlandse troepen probeerden republikeinse soldaten te ontwapenen en te arresteren in dat gebied. Remiblikeinse kringen beschuldigden de Nederlanders er van de botsingen geprovoceerd te hebben en meenden dat de situatie „van kwaad tot ererer" werd. Republikeinse militaire kringen meldden, dat de Nederlanders versterkingen zonden naar zes verspreide streken op Oost-Java, te weten die Malang, Pandakan en Pasoeroean.

Vader ontmaskerde zoontjes als rovers Gisteravond arriveerde op het bureau van de kinderpolitie te Amsterdam een vader met zijn twee zoontjes. Deze jongens bleken de 11- en 15-jarige rovertjes te zijn, die Zaterdagmiddag een „overval" gepleegd hebben in een electriciteitswinkel aan de Overtoom te Amsterdam. Inmiddels was al gebleken, dat zij diezelfde middag niet slechts één zaak, doch in minstens 6 winkels waren geweest. Overal hadden zij enig succes geboekt. De vader had zijn beide spruiten omstreeks 5 uur, dus bijna een uur na het gebeuren in de electriciteitswinkel, op de Overtoom gezien en ook gemerkt, dat zij met een pistool in een winkel stonden te zwaaien. Hij had hun het pistool afgenomen en de jongens naar huis gebracht. Gisteravond las hij het verhaal van de overval in de krant, hetgeen hem aanleiding gaf naar de kinderpolitie te gaan Na een verhoor zijn de knapen wee.r naar huis gestuurd. Men acht het voorgevallene een ernstige zaak. Politiemotor botste tegen uitgebroken paarden OPPERWACHTMEESTER OVERLEDEN. Gisteren reden drie politiemannen van de groep Tietjerksteradeel op een motorrijwiel naar Buitenpost voor een dienstbespreking. Plotseling verschenen enige paarden op de weg, die blijkbaar uit het weiland gebroken waren, dat gebeuren kon omdat de sloten langs de weg droog staan. Een botsing met de paarden was onvermijdelijk. ,De politiemannen kwamen te vallen en werden ernstig gewond. Ze werden naar het Diaconessenhuis te Leeuwarden overgebracht. De slachtoffers zijn de opperwachtmeester J. Jongstra uit Bergum, groepscommandant van de rijkspolitie in Tietjerksteradeel, wachtmeester le klas L. Boer uit Tietjerk en opperschipper van de waterpolitie W. van der Valk uit Bergum. De heer Jongstra is inmiddels overleden. Hij was 51 jaar, gehuwd en vader van vier kinderen. De toestand van de beide anderen is zeer ernstig, vooral die van de heer Boer. Leningen Wereldbank voor Joego-Slavië en Finland De Wereldbank heeft gisteren bekend gemaakt, dat zij zich bereid heeft verklaard aan Joego-Slavie 2.700.000 doüa-r en aan Finland 2.300.000 dollar te lenen teneinde deze landen in staat te stellen hun houtproductie op te voeren ten behoeve van West-Europese landen. In de leningsovereenkomst, die terzake met Joego-Slavie is gesloten, is bepaald, dat Joego-Slavie hout moet verkopen aan de voornaamste houtimporterende landen van Europa. Ingevolge deze bepaling zal Joego-Slavie thans overeenkomsten aangaan met Engeland, Nederland, Frankrijk en Italië. Deze landen zullen de betaling voor de houtleveranties tot een zodanig bedrag in dollars verrichten, dat Joego-Slavie in staat zal zijn de lening terug te betalen.

Een Constellation vertrok Zondag met 33 passagiers uit New-York en arriveerdo gisteren te Shannon (Ierland) met 39, na een race met de ooievaar te hebben verloren. Mevrouw Darink Parker, echtgenote van een Amerikaans soldaat die te Wiesbaden gestationneerd is, schonk 's morgens om half zes in de Constellation op 400 mijl van Shannon en op 2400 meter boven de Atlantische Oceaan het leven aan een zoon van vier pond. Men gelooft, dat het de eerste geboorte in de lucht tijdens een vlucht over de Oceaan is. Twee en een half uur later bevonden moeder en zoon zich in goede welstand in het ziekenhuis op de luchthaven Shannon. De baby, die anderhalve maand later was verwacht, schreeuwde even lustig als oudere babies toen hij en zijn glimlachende moeder het vliegtuig werden uitgedragen. Het toeval wilde, dat zich aan boord een dokter als passagier had bevonden en deze verleende met een stewardess die tevens verpleegster is, hulp. De geboorte vond plaats in het compartiment voor de bemanning. Nadat de baby geboren was maakte de stewardess dit aan de passagiers bekend. Er ging een hoed rond en er werd 26 dollar voor de jonggeborene opgehaald.

(Speciale berichtgeving). Aan de voormalige Marinewerf te Hellevoetsluis heeft gistermiddag een Rotterdamse brandweerman bij zijn pogingen een duiker, die, doordat hem te veel lucht was toegediend, tegen de onderkant van een kustvaarder was aangedrukt, uit zijn gevaarlijke positie te verwijderen, de dood gevonden. Het slachtoffer, de 40-jarige C. de Jonge uit Rotterdam, was nog maar nauwelijks met een Davis-apparaat te water gegaan, toen de omstanders bemerkten, dat er iets aan haperde.

Onmiddellijk trok men de brandweerman op het droge, maar hij had reeds zijn bewustzijn verloren. Kunstmatige ademhaling mocht niet baten en een medicus constateerde de dood. De duiker werd later uit zijn benarde positie gered. Hij had ca. 4 uur onder water klem gezeten. Gisteren werd gewerkt aan een kustvaarder, waarvan de schroef moest worden nagezien. Omstreeks half twee begaf de duiker L. v, d. Ende, een 23-jarige jongeman uit Rotterdam, zich te water om te werken aan de schroef. Hij kwam enkele malen boven om van zijn bevindingen verslag uit te brengen. Kort nadat hij weer te water was gegaan, gaf hij het signaal hem op te halen. Dit lukte echter niet. Vermoedelijk was v. d. Ende te veel lucht toegevoerd, waardoor hij tegen de onderkant van het schip was aangedrukt. Juist in de holte tussen schroef en as. Hij bevond zich daardoor in een gevaarlijke positie. De uitvoerders van het werk waarschuwden de Rotterdamse brandweer, die met een gereedschapswagen en personeel onmiddellijk naar Hellevoetsluis kwam. De brandweerman Springvloed uit Rotterdam daalde met een Davis-apparaat het eerst in het water af, vond op de tast de duiker, gaf hem de hand en trachtte hem duidelijk te maken, dat hij moest weten, wat er verder gebeuren moest. Tot drie maal toe is Springvloed te water gegaan, maar hij kon de duiker niet bevrijden. Voor de vierde maal is de brandweerman De Jonge onder water gegaan met het noodlottige gevolg. , Men neemt aan, dat er hier geen sprake is van een fout in het Davisapparaat. Een uitgebreid onderzoek is ingesteld. Inmiddels had men uit Rotterdam een duiker laten komen. Deze duiker, Koster genaamd, begaf zich te water en hem gelukte het zijn collega v. d. Ende weg te drukken, waardoor deze kon worden opgehaald. Van de Ende had toen ca. 4 uur onder water gezeten.