Eerste Blad
a De regeeringscrisis in Engeland bezworen. v — Dank zij een compromis tusschen regee- z ring en liberalen. — Ook de Duitsche regeertag behoeft er het bijltje niet bij neer ^ te leggen. — Een mislukte aanval op de £ Fransche regeering. — De Oostenrijksche v regeering afgetreden. — De ernstige eco- n nomische crisis in Dultschland en Oosten- d rijk. — Abnormale disconto-verhoogingen. d — Moeilijke dagen voor de regeering der c Spaansche republiek. — Amerika legt zijn \ militaire kaarten open en bloot op tafel. — p Dit voorbeeld door Japan gevolgd. — d Waar blijven de cijfers der Europeesche * mogendheden? t Het begin van deze week was beslissend ^ voor het lot van drie regeeringen: die van En- c geland, Duitschland en Frankrijk. . Wat er in Engeland gaande was met het liberale amendement op het ontwerp van minister Snowden tot heffing van een landbelasting, hebben wij dezer dagen uitvoerig uiteengezet. Daarbij hebben wij gezien, dat de toestand voor de Britsche regeering zeer hachelijk was. Tot , de zoo ernstig gevreesde regeeringscrisis is het intusschen niet gekomen, dank zij een compromis tussohen regeering en liberalen: de laatsten hadden hun amendement opnieuw geredigeerd * , en wel in een vorm, welke de regeering kon | aanvaarden. Zoo keerde dus hier alles ten ‘beste en behoefde de regeering niet meer aan aftre- 1 den te denken. De vrede in den boezem van het kabinet werd niet verstoord. Van algemeene verkiezingen is nu binnen afzienbaren _ tijd geen sprake meer. Ook het lot der Duitsche regeering hing begin van deze week aan een zijden draad, van- ‘ wege den eisch der oppositie-partijen om onverwijld den Rijksdag bijeen te roepen, teneinde een uitspraak te krijgen over de noodverordening. , Maar de Rijkskanselier kon de bijeenroeping ' van den Rijksdag niet toestaan, omdat hij zeker J wist, dat zijn noodverordening dan verworpen ^ zou worden. En zónder noodverQrdening, met haar belastingverhoogingen en bezuinigingen, kón Brüning het onmogelijk langer volhouden( Dus beteekende bijeenroeping van den Rijksdag het aftreden van de Rijksregeering! < De groote vraag was dus of Brüning een vol- ■ doend aantal stemmen kon verkrijgen, waardoor de bijeenroeping van den Rijksdag ver- : hinderd werd? En dit nu is het geval gebleken 1 Zoodat Brüning er het bijltje niet bij neer behoefde te leggen. Tenslotte dreigde het Fransche kabinet gevaar. De premier Laval had Zaterdag, overeenkomstig het gebruik, den nieuwen president Doumer het ontslag van het .kabinet aangeboden, maar onmiddellijk daarop was Laval met z’n tweede ongewijzigde kabinet in zee gegaan! Dit was echter niet naar den zin van de nationalistische, militaristische rechterzijde, want deze vond deze kabinetswisseling een geschikte gelegenheid om Briand te loozen. Laval had Briand evenwel gehandhaafd en nu was er een1 storm opgestoken! De bekende Franklin Bouillon interpelleerde den premier over de samenstelling der regeering, dat wil zeggen, over de handhaving van Briand. De aanval mislukte evenwel; een motie van vertrouwen in de regeering werd met 310 tegen 267 stemmen aangenomen, zoodat het ook in het land van Marianne niet tot een regeeringscrisis is gekomen. In Oostenrijk daarentegen is de regeering in haar geheel afgetredea Dit besluit van het kabinet-Enders is een direct gevolg van het ontslag, dat onverwacht werd aangeboden door den minister van Binnenlandsche Zaken, Winkler, die in het kabinet den Landbond vertegenwoordigde. Minister Winkler had in den ministerraad voorwaarden gesteld in verband met de waarborgen, die aan de buitenlandsche schuldeischers van de in moeilijkheden verkeerende Creditanstalt, zouden worden verstrekt. De overige ministers hebben met de wenschen van Winkler inzake de te verstrekken garanties geen rekening gehouden en deze heeft daar op na een bespreking met het bestuur van den Landbond besloten zijn ontslag in te dienen. * * * Behalve een politieke crisis maakt Oostenrijk
en ernstige economiscne crisis aoor, zoo goea i Is Duitschland. Het officieele Duitsche dis- < onto, de bankrente, is verhoogd van 5 op 7 i >ct en het Oostenrijksche disconto van 5 op 1 y2 pet Dit zijn gebeurtenissen., die spotten met 1 e economische ervaringsfeiten. ‘ Immers, we bevinden ons thans in de bijna leillooze diepte van een economische depressie ! n het is dus logisch, dat bij het ontbreken aan i He nieuwe ondernemingslust de bankrente i roor braakliggende kapitalen zeer laag moet ;ijn. Dit is dan ook het geval in Nederland, Enge- 1 and, Amerika, waar de bankrente ternauwerïood op ïyi è 2y2 pet blijft staan. Dat in )uitschland en Oostenrijk het geldkapitaal zooveel duurder is, moet dus wel in verband staan net de zeer ernstige moeilijkheden, waarin beile landen verkeeren. Deze abnormale dlsconto-verhoogingien vinlen op de eerste plaats hun oorzaak in geforeerde credietopvragingen door het buitenland, /ooral de Amerikanen hebben dit in de laatste jaar weken gedaan, zuiver uit wantrouwen over ie onzekere toekomst van Duitschland en Oosenrijk. Zoo is er dezer dagen voor een bedrag fan 750 millioen mark aan goud uit Berlijn ontdokken en naar Londen vervoerd, terwijl uit Weenen 55 millioen 'schillingen aan goudwaarien verdwenen I Dit moet funeste gevolgen hebben voor deze, :oeh reeds zoo arm aan kapitaal zijnde landen m de toestand wordt er nog des te ernstiger ioor! Kapitaal, vooral vreemd kapitaal, vraagt rust ;n vertrouwen. Beide factoren zijn helaas thans liet in Berlijn en Weenen te vinden en daarom iciezen de buitenlandsche beleggers het zekere voor het onzekere en vragen hun gelden terug. Het is dus zuiver een vertrouwenscrisis welke Duitschland en Oostenrijk thans doormaken, een psychologisch verschijnsel, dat wel zeer duidelijk den huldigen chaos in Midden-Europa demonstreert De disconto-verhoogingen zijn het eenige middel om het wegvloeien van goud en den . val van mark en schilling tegen te gaan. Maar als voor de industrie het kapitaal duurder wordt, dan heeft dat weer uitbreiding van het aantal werkloozen tengevolge 1 Want juist om den concurrentiestrijd met het buitenland vol te houden, kan de Duitsche industrie goedkoope credieten niet ontberen. Dat desondanks de Duitsche en Oostenrijksche banken tot disconto-verhooging zijn overgegaan, mag dan ook gelden als een ernstige waarschuwing, dat de financieeie crisis in beide landen het hoogtepunt is genaderd en dat ’t niet langer zoo gaai • * • De blije, zorgelooze wittebroodsweken van de Spaansche republiek hebben een week of vier geduurd. 'Toen begon de ernst van het leven. De toestand kan nu niet bepaald als gunstig worden aangeduid, hoewel men de thans duidelijker aan den dag tredende gevaren ook weer niet mag overschatten. Het was al van te voren duidelijk, dat zij noodzakelijkerwijze moesten komen. Ook de rustige, geleidelijke overgang van monarchie naar republiek was niet in staat het feit te verdoezelen, dat men had te doen met een omwenteling van historische draagwijdte en dat een weliswaar goed voorbereid, maar toch een door overrompeling triomfeerende revolutie de macht aan zich trok. De regeering bevindt zich in zooverre in een moeilijke situatie, dat zij zich naar twee zijden moet verweren. Zij moet zoo dlctatorisch en krachtig optreden (vrijheid van godsdienst, agrarische hervormingen, legerreorganisatie, enz.), dat het volk, arbeiders, geëmployeerden en de voor het meerendeel gematigd-radicale intellectueelen tevreden worden gesteld. En tegelijkertijd moet zij, zij het op ander terrein, zich zoo conservatief, kalmeerend en voorzichtig gedragen, dat een burger, de zakenman, de kleine spaarder en de (kapitalist, d. w. z. allen, die op 12 April republikeinsch stemden zonder republikeinen te zijn, vertrouwen krijgen in de bestendiging van den gewijzigden staat van zaken, die hun belangen waarborgt. Deze strijd naar twee kanten is nog niet beslist en bereikt zoo langzamerhand zijn hoogtepunt. Dat door de ongelukkige bestorming en verbranding der kloosters het vertrouwen der ordelijke elementen aan het wankelen is gebracht, behoeft geen betoog. Eduard Foertsch, de Madrileensche berichtgever van de Vossische Zeitung, schetst hoe zich een stille paniek meester maakte van ondernemers, zakenlieden en financiers. Kapitaalvlucht, het terugnemen van het banktegoed, het hamsteren van papiergeld, het stopzetten van bouwwerkzaamheden, enz. waren er de gevolgen van. Ook het buitenland, dat den koers van de valuta bepaalt, legde onverholen wantrouwen aan den dag, De plotselinge valutadaling, waarvoor geen
iconomiscbe, maar slechts psychologische relenen kunnen worden aangevoerd, is het erntigste van alle vraagstukken. De cijfers sproten een te duidelijke taal, dan dat men den oestand fraaier kan voorstellen dan hij inderiaad ia. Dat Moskou al zijn best doet in de jonge 1 spaansche republiek vasten voet te krijgen, is * ets, dat vanzelf spreekt Alleen is het de vraag n welke mate dit geschiedt. In sommige beidden worden zelfs heel nauwkeurige bizon- i lerheden meegedeeld en cijfers genoemd. Het ] sedrag der propagandagelden wordt bijvoorseeld aangegeven als 50 millioen peseta’s, terwijl tevens verluidt, dat de vlieger Franco de i /ertrouwensman der sovjets is. Deze beweringen zijn natuurlijk moeilijk te bewijzen, maar ïen vaststaand feit wordt het genoemd, dat rranco’s vriend, die hem vergezelde op de be- 1 roemde vlucht naar Zuid-Amerika, de mecani:ien Rada, tot de allerradicaalste agitatoren beloort. Bovendien heeft Franco dezer dagen te Sevilla in een toespraak tot de arbeiders van ie vliegtuigwerkplaatsen aldaar gezegd, dat iet hun vrij stond socialisten, communisten en zelfs anarchisten te zijn. En dan te bedenken, iat Franco de chef is van het militaire vliegwezenl De Spaansche republiek beleeft thans den moeilijken en gewichtigen tijd harer eerste consoljdeering, maar ook de verkiezingsperiode, die 1 eindigt met het bijeenkomen, een maand later, van de constitueerende Cortes, kan nog door allerlei moeilijkheden worden gekenmerkt. Wan neer «vhter maar eenmaal de zittingen van de constitütioneele Nationale Vergaderingen zijn begonnen en het inmiddels gelukt is de valuta te stabiliseeren, mag het ergste gevaar als geweken worden beschouwd. * * • Briand heeft in zijn Zondag te Gourdan uitgesproken rede opnieuw de houding aangenomen van kampioen voor den wereldvrede. Maar voorzooverre- bekend is, deed hij tot dusverre niet het minste om het welslagen der aanstaande ontwapeningsconferentie te verzekeren, door aan de wereld cijfers — de ware-, zuivere cijfers — te verstrekken van Frankrijk’s bewapening te land, ter zee en in de lucht. De Ver. Staten gaven onder dit opzicht dezer dagen een voorbeeld. De regeering te Washington is de eerste groote mogendheid, die deze opgaven verstrekt en den secretaris-generaal van den Volkenbond uitnoodigt haar opgaven niet slechts als voor de ontwapeningsconferentie bestemd te beschouwen, maar ze ook reeds thans te publiceeren. Tot nog toe had alleen de Russische regeering omtrent haar bewapening gegevens verstrekt, doch met het voorbehoud, dat deze alleen voor de ontwapeningsconferentie en niet voor de publiciteit bestemd waren. Amerika legt nu zijn militaire kaarten open en bloot op tafel en geeft daarmede een voorbeeld aan alle landen. Japan heeft Amerika’s voorbeeld inmiddels gevolgd, zoodat nu het wachten is op de cijfers der Europeesche mogendheden. Wie geeft hier het voorbeeld? Groot-Britannië? Wanneer dit land luistert naar stemmen als die van lord Cecil, zal het inderdaad het voorbeeld van Amerika en Japan volgen. In een rede te Londen heeft deze staatsman gewezen op het ontstellende feit, dat op een tijdstip, waarop de nood algemeen is, de verschillende landen der wereld jaarlijks tusschen de 91/2 en 10 milliard gulden uitgeven aan bewapeningen. Het oogenblik tot ontwapening is dus gekomen. Maar de groote moeilijkheid wordt hierbij gevormd door jalouzie, wantrouwen, misverstanden, leugens en laster. Die veel weer voortspruiten uit eigenbelang. O ■ ■ Brieven uit de Hofstad. MLXXV. Er is indertijd nogal wat te doen geweest over den aanleg van een broederen verkeersweg op de plaats van een onzer- mooiste lanen. Het is de Groot-Hertoginnelaan, die aanvangt bij het ziekenhuis Bronovo en dan langs een der kanten van het park Zorgvliet loopt. De weg was smal omdat er een dubbel tram-spoor in lag, maar de baan' was mooi omdat een rij prachtige boomen langs den rijweg stond. Anders dan vroeger wel bedoeld was werd juist deze weg en niet de daarvoor speciaal aangelegde breeae Sweelinckstraat de verbindingsweg niet Duinoord. Als zoodanig was de Groot Hertoginnelaan bizonder geschikt en het eind is geweest, dat men korte wetten heeft gemaakt. De rij mooie boomen is geveld, de weg is geasfalteerd nadat die anderhalf maal zoo breed was geworden en nu is de eens zoo fraaie laan een van die leelljke grauwe wegen geworden,
die glimt in het zonnelicht, glimt van vieze olie uit de auto’s. Men heeft wel getracht het vroeger achter de boomen gelegen plantsoentje aardig aan te leggen maar ’t is nu van dat nette gedoe, geen echt laan-idee meer. De leelijke palen van de tram gingen vroeger tusschen de boomen verloren uit het gezicht maar zij staan nu in het volle licht. Op het oogenblik zijn ze nog in hun vieze roode grondverf, zoodat ze schreeuwend ileelijk zijn. Straks zullen ze wel een minder brutale kleur hebben maar fraai worden ze nooit. Ze staan bovendien alle nog fout ook, onmiddellijk tegen den trottoirband, terwijl tegenwoordig met het oog op botsingen met de auto's alle lantaren- en andere palen een weinig achteruit gezet worden. Langs het plantsoentje is een zeer smal voetpaadje gelaten niet veel meer dan een één-persoons-pad. Alles te samen zijn wij hier wat aesthetica aangaat een leelijk stuk achteruit gegaan, geofferd als wij hebben aan den Moloch van het verkeer. Het kan niet uitblijven of de rij groote heerenhuizen zal geleidelijk van bestemming veranderen. Men krijgt op zoo’n weg geen bewoners meer, die dergelijke panden zouden kunnen bewonen. Onmiddellijk treedt die verandering van bestemming in als de weg van karakter verandert. Eén der villa’s is al lang een bijgebouwtje voor het nabijgelegen ziekenhuis geworden, een andere is christelijk gymnasium en een derde is kantoorgebouw. Er staan een paar panden te huur of te koop o.a. dat waarin onze vorige burgemeester woonde en zoo zoetjes-aan zal de een voor de ander na hier wel van bestemming veranderen. Wie zoo’n huis kan bewonen, kan elders beter terecht, waar hij niet aan een auto-racebaan woont en een prettiger uitzicht heeft, niet den ganschen dag door trams ziet en hoort voorbij snorren,. Alles wat aan grootere huizen in de middenstad staat is gedoemd wat anders te worden. Het eerste gedeelte van de laan van Meerdervoort in 1882 gebouwd als een rustige deftige buitenwijk is thans een der drukste verkeerswegen, maar de huizen zijn reeds voor een zeer groot deel winkels en kantoren geworden, niettegenstaande een kant van die laan aan de achterzijde een prachtig uitzicht op den tuin van het Vredespaleis heeft. Ongelooflijk is het aantal winkels, dat er overal komt, zelfs op mooie lanen, die. oorspronkelijk als rustige woon-wijk zijn bedoeld. De bekende uitdrukking, dat de winkels elkaar op-eten is heusch hier van toepassing. De deftige Willem de Zwijgerlaan, een van die aardige lanen, waar het een genot is te wonen, is al zeer erg in decadentie. Op éénen hoek is al een derderangs cafeetje verschenen en een gedeelte is al huis-aan-huis winkel. Wat men vroeger daar haast nooit zag is nu het geval dat er bordjes te koop of te huur zijn aangeslagen aan de woonhuizen die nog als zoodanig over zijn. Vreemd, dat het gemeentebestuur dat altijd zoo graag zijn neus in alles steekt, hier maar lijdelijk toeziet en de veranderingen steeds weer goedkeurt. Het ware hier heusch noodig een vaste lijn te volgen want op die wijze vermindert het aanzien der stad op vele punten zeer. Er is in groote verkeerswegen voldoende gelegenheid voor winkels en het is heelemaal niet noodig lanen en straten die uitsluitend voor bewoning zijn bestemd te laten veranderen in winkelstraten, Het is nu eenmaal een feit, dat
ae situatie daardoor anders wordt en de oewoners die er waren successievelijk de vlucht nemen. Dat is óóik in het nadeel van die zich daar vestigende winkels. Men heeft indertijd het geheele bebouwingsplan goed opgezet met speciale woon-wijken en winkelstraten en het is heel jammer, dat men daarvan nu zoozeer is gaan afwijken tot ieders nadeel en tot ontsiering van de stad. HAGENAAR. o Rubriek voor Vrouwen. Baden en zwemmen. Als in Scheveningen het badseizoen is geopend, praat men onwillekeurig in vele kringen over baden in zee. Er schijnt aan het baden in zee een sfeer van chique te zijn venbonden, welke visioenen oproept van fraaie toiletten en mooie badpakken, zonnebaden, badmantels, dancings en cabarets en wat al niet meer behoort tot de aankleeding van een moderne badplaats. Wie het badleven in den Haag, waartoe Scheveningen behoort, eens goed aankijkt, ziet echter spoedig dat dit mondaine gedoe, waar we overigens gaarne naar kijken, slechts een klein onderdeel vormt en dan nog gedurende korten tijd, van het eigenlijke badleven der Residentie. De sportbeoefening, de betere' hygiënische opvattingen, de andere inzichten omtrent badkleeding en strandtoiletten, hebben het hunne er toe bijgedragen, dat de bevolking van den Haag als zoodanig haar deel is komen opeischen van de genoegens van het baden in zee, zoodat thans ook op andere wijze daartoe gelegenheid bestaat, waar baden hoofdzaak is, welke gelegenheid door het gemeentebestuur elk jaar wordt uitgebreid. Zoo gauw er eenige warme dagen zijn geweest, waardoor de temperatuur van het zeewater een gemiddelde hoogte heeft bereikt, waarbij het baden een aangename bezigheid wordt, stijgt het aantal baders met sprongen en is het een kostelijk gezicht ter hoogte van Seinpost een zeer groot aantal menschen in zee te zien spartelen. Het is begrijpelijk dat ook hier de moderne badtoiletten te bewonderen vallen, doch het baden zelf is hoofdzaak en het flirten van ondergeschikt belang. Buiten deze gemeentelijke badgelegenheid wordt langs het zeer lange strand in omgeving van den Haag veel gebaad» Bekend is daarvoor het z.g.n. Stille Strand, Kijkduin en Wassenaarsche slag. We zullen het hier niet hebben over de minder goed geoutilleerde badgelegenheid, doch wel over het feit, dat op de meeste plaatsen toezicht ontbreekt en de zee op sommige dagen onder den invloed van de weersgesteldheid onbe trouwbaar is en rare kuren kan vertoonen, welke onervaren zwemmers en zwemsters parten spelen. Ziedaar de reden, waarom wij in deze rubriek de aandacht eens willen vestigen op de tallooze ongelukken, welke jaarlijks strijk en zet plaats hebben bij baden en zwemmen op gelijke wijze als het eerste ijs in vaarten, plassen en slooten elk jaar slachtoffers maakt. We doen dat natuurlijk niet om de menschen, vooral de moeders aan het schrikken te maken, waardoor deze neiging zouden vertoonen om hun kinderen het baden en zwemmen te verbieden» Integendeel. Wij zouden alle moeders wel willen toeroepen: Laat uw kinderen gaan zwemmen en baden, doch laat ze eerst zwemmen leeren. Het is een bedroevend feit, dat in ons land, dat een zeevarend volk herbergt, dat nagenoeg overal water in overvloed heeft, dat in dat land slechts een zeer klein percentage van de bevolking zwemmen kan.
waarom Kem zuik een Kiem percentage zwem men en hoe is het te verklaren, dat nagenoeg de geheele bevolking gaat shaatsenrijden. Al weten we wel, dat de vergelijking niet heelmaal opgaat zoo zouden we kunnen vragen, waarom zwemt men niet in het zelfde water in hetzelfde getal personen, waar in den winter schaatsen gereden wordt. Zeker, zeker, wij kennen de bezwaren. Bet gaat er ons slechts om aan te toonen, dat met wat goeden wil op de meeste plaatsen wel zwemgelegenheden zouden kunnen worden geschapen en dat dit zeer heilzaam zou werken op de volksgezondheid en het gevaar voor ongelukken nagenoeg zou kunnen opheffen. Immers het kunnen zwemmen geeft in vele gevallen vaak de moreele moed om ook in moeilijke omstandigheden boven water te blijven, ook al is de zwemkunst ten slotte niet zoo heel groot. Daarom moeders laait uw kinderen zwemmen leeren. Het is zeker zoo nuttig en veel gezonder dan pianospelen, borduren, schaatsenrijden, tennissen enz. Het ontheft u van veel ongerustheid in warme zomerdagen en het schenkt een kostelijk genot, dat aan de gezondheid ten goede komt Roeien en zeilen worden er minder gevaarlijk door en welk een kostelijke ontspanning zit er niet in het varen in de vacantie. Waar een groo te of kleine plas of vaart is, vormt de watersport een bron van veel genoegen en gezond tijdverdrijf, dat zich aansluit bij het kampeeren, al .hebben we daartegen wel enkele bedenkingen, die wij vroeger wel eens uiteen gezet hebben. De groote rivieren in het buitenland en de wadden, kreeken en scheeren in de buurt van groote Europeesche steden, wemelen in den zomer van ba ders, zwemmers, zeilers roeiers, kampeerders, ertz. Het is dus volstrekt niets nieuws wat we zien, als in ons land dit aantal zienderoog toeneemt. Rondom Berlijn, Hamburg, Stockholm, Praag, Budapest, Venetie en aan de Riviera en rondom de tallooze bergmeren van Europa is het badleven zeer ontwikkeld en vormt een bron van genoegen en afwisseling voor jong en oud. Een eerste vereischte daarvoor is te kunnen zwemmen. Afgezien van de vraag ofi ge als moeder wellicht gekant zijt tegen watersportbeoefening om moreele overdenkingen, zult ge moeten toegeven, dat als ge uw kinderen toestemming verleent, gij eerst dan ten volle verantwoord zijt, indien ge gezorgd hebt, dat ze kunnen zwemmen Zoowel de zee a's de rivier, de plas en de vaart hebben hun eigenaardigheden, waarvan de argelooze bader het slachtoffer kan worden, indien hij of zij niet kan zwemmen. Voor alles dus zwem mderricht, dat iedere zwemmer op zijn beurt aan anderen kan geven. Het voornaamste in ons land is te zorgen voor zwemgelegenheid. Uitbreiding van het aantal .zwemmers en zwemsters maakt vanzelf vermeerdering of nieuw-inrichting »mn zwemgelegenheden noodzakelijk. LOUISE.