Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

Inmiddels was de groote Concertzaal van het Paleis voor Volksvlijt in gereedheid gebracht, om de deelneemsters aa» de» optocht te ontvangen. Lot podium was gedekoreenl met geelwit doek en versierd met groen, bloemen en vaandels. Op ch-li«di«', met zijn ««htgenoole.

De meeting werd geopend door de presidente .-lor Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, mevr. Aletta Jacobs.

Zooals u bekend ls, «el zij, werden er in het laar 1311 twee volkspetitionnementen gehouden, «• deiden ten doel hadden, or bij de regeering op aan te dringen de Grondwet zoodanig te herzien, lj dit ook zal moeten doe» voor de vrouwe», aoo uw zijn verhinderd, maar ook zoude» <)<; wetgevende lichamen »iet tot rustige» arbeid gunnen komen, omdat de vrouwen steeds zullen blijven aandringen op een nieuwe Grondwetsher» «lening, zoodat ook de vrouwen van het land het kiesrecht Grondwettelijk verzekerd wordt.

Door ons Volkspetitlonnetuent hopen wlj den volkswil in deze»» tot uiting te kunnen brengen en gij allen weel, dat onze tegenwoordige regeering heeft gezegd, te willen regeeren, ever de politieke partijen heen, naar den wem.»:!» van het volk. Wij hebben gemeend alle politieke partyen te moeten uitnoodihen, zich hier te doen verlegen» woordigen, zoowel om ons te hoeren, als wel om door een spreker uit eigen partij hun standpunt ten opzichte van onze aktie te doen uiteenzetten. Aan de«o niluoodiging hebben alleen do B^)^^'. en de Vrij-. Du-a. Bond voldaan. (Applaus.) De Liberalen waren van oordeel, dat zij aa» ons verzoek niet konden voldeen, omdat onzo do>!ion^til«.tie niet in overeenstemming is met het werkplan der regeering. Die Unie-liberale» schijnen cc» zeer snugger bestuur te hebben. (Gelach). Dat snapt niet. «lat onze heele demonstratie ever» bodig zoude zij», els die inderdaad in overeen» stemming we.s met het werkplan der regeering.

De Bond va» Vrije-Liberalen meende niemand te kunnen zenden, want zij vonden dat dit niet op hm» weg ligt. Heef, iemand reed, niigevonden welke hervoruii.ig wel on den weg dezer zich noemende .liberale» ' ligt(Vr o o 1 ij khe i d.)

De drie re»l,t«ehe politieke partijen hebben ons zelf» geen antwoord op o»» beleefd «iehrijven gebonden, en dat zijn nu de leiders dier partijen, die altijd zoo bang zijn, dat met d'« in*, okriiig va» vrouwenkiesrecht de heNelijklieid tegenover ons, vrouwe», verloren zal gaiin. (.Gelach en applaus.) Bl>r. deelde ten „lotte mede, dat va» tal van organisetit'S bewijzen va» iii^iei^ining -vuren ont» vangen en dat vele andore veiie^eli'vool-di^ers hadden gezonden, o.a. 'de Bond van Sec. Dom. Vrotlwenklubs. de S. D. A. P., de Bond van Arbeider^sters) in de Kledingindustrie, de Vrrjz. Dein. Boud, de Dii«.niaiitbewurker-»bo»d. de Apothukers-Assisteiiteuboiid, de Bond va» Ned. Onderwijzer». Die belangstelling bewast, dat de Vereeniging voer Vrouwenkiesrecht 20 jaar lang niet tevergeefs heelt gewerkt, dat thans met den eisch: Weg met den sekse-slagboom hij dc stembus! cc» groot «loei van ons volk in-temt. (A/p p l.)

(Gcaulo: leerde vertaling van 10 Alll^'UüNG.)

80) Hij was in elk opzi, hl !>»»!eng woon intelli«ent e» kunde ook ?'» kl iüo hijvakk»-» op l«»«rwarenl;ehi"n. Hij nam alleen tv*.e», flinke, helpers aa» ><»»- hut make» der moeilijke «liüj;» •¦» !i. laalil,: ze zeer goed. Overig» na:» hij he/in». i s e» „groenen", dio half voor »i l werkt'». Als zij !»> slim werde» en zich niel mee.' n»! lüadd- i>el»,ll<'i> lic!,'» afschepen, da» koad » zij h'.-.ii^.ia.!. Hij vond genoeg nieuwe». Wcls wist pre-, ies «la! d « groolo firma's, voornamelijk bit «l« >-«,e«!ko<>j»<ê« «.•.aroihiils arlik Ie», niet graai; >>*»lre! I »i^i il. arbeid rs !o i»ake» hadden. Da! gaf ze Ie veel werk ei, kwam .waarschijnlijk «l-üirtlr «lt» wan.axr zij as» «< lienper^oti» » sb. uik|e:i. Li, voor tl.il ?!!»:: was *>V ls «I ¦ »^ s, hll.l' !»a:,. Niet «lal hij >'.» lila» «>!* e..:, i„we nilbuil, r was! Dat kon z.k.!- iiieina»! ,a» h^m ze,^"». Integendeel, de j»:ij:ns»h>!,, voor wi»? hij aicli zooveel mae-ile g.,t. /^end ,-i hu» pil, dal zi) zulk e,*» »»a» g'.*V'^:vleu b;tdl 11. die l 2 l*,?l*de va led. lil!•??*» 8»» -

Weliswaar verdiende hij zelf daarbij niets, dal rekende, hij hun precies voor. Maar hij hoop!«e> dat zij voor g-, «I hij hem bloven «n met hem samenwerkte-». Dal zij — wanneer zij hem na eciiigi» maanden verlieten omdat zij geloofde» ergens anders meer te verdienen — {¦«•en betrekking vond n v.as niet Wel» schuld, /ij hadden zl^hls centje handgrepen geleerd, dio zij telkens v.eer i»oe»i!,.n hc«r»alen en in and «re» shops was hij de- duizenden artikelen h,xl and veert», «lat zij nie-l kenden. Maar waarom ware» zij niel hij >Vels gebleven? Die had ze stellij* ui» t we»-^ >aai;il. die bleef altijd ev^ii vriendelijk je^-> ns ie«l i,.",!. llij was z lis, ui' !!e^:»s!aai!!lo hij thans b«»s'i') was geworden, uo-j steeds op gooien voel niet il» .vakvereniging; en zijn beido knechts, tot wie hij als vro-gero collega's jij en jo» 7. i, v?raii>oo!!d >» hem. Voor Wiükainp was hij o:» ideaal compagnon. Als er iels mix-:! gebeuren, da» was hel altijd "W-N die* 01» raad vro^ e:i V.',!lk,ii»p, die te» .slol!» besliste». Maai* re,i!s na k<» !'-:> lij'l bleek «lal W^ls ui lis op onzielilliaie wijze* hndde*. Hij seh'X-li all s vooruit le* w, Ie». Als hij Willkaüip vizoeh! e».iis bij I'erkins & Co. !« vral»'» onilr.nl noedkoope lasselie», da» was Int z< k, r da! didiiekleu»-va» I'erkinH' r:eds alles g' i'.^il hi> 1,1. llij higo:, /«.Ifiee:, II ia n |»eih.!!i Ik >.•,!- >--i»!> hebben. Als lij ! l.fo.ie:!'!', del i',nand d: i*ocd

zou komen halen, dan ld'.-fon--'rde hij teven.*: .waarheen zo gebracht moesten wor»!,'». Het was verbazend boe hij steeds onmiddellijk keupers vond. , Toe» «! - zaak vlot liep, nam hij he! niet meer zoo stipt in>»eki!. .Maar de zaak leed daardoor geen oog'.iildik. Wels kon, wat In-i werk betrof o» de i>eide knechts vertrouwen en bij wist dal Willkanip heel slipt was. Overigens zag bij de minste kl'«i:»gh?id ei» liet geen nalatigheid toe. Daarin was hij Am-Tik.ia», van elke arhci'ls» inogi-lijkli-id werd i» zij» zaak g!»bl nik maakt. Do go«.d helea'de ki!:,h!^ wrklen zich weliswaar niet in liet zwie'., maar «le» groenen werd een u»lz»>!!e,:!! gr<«i!^ 01 rhi:tl i.ü'uhoeze^i'l voor liet werken i» Amerika e» zij ware» l>leeds koortsig bezil7. Willkanip e» Wels z<*!>! n Hens jij en jou lot elkaar c» als zij na afloop va» het werk bij cell «las bier zaten, plae-lil d'> Weener heel ongegeneerd to .«.pre!.,,»» over zijn particuliere omstandigheden, «ver zij» vrouw, over verlies bij liet spel enz Hij wis! insliiiclinall^ ieder i.ienseh opeen a.i re wijze le behandelen e» Willkainp wo» hij door zij» openhartigheid. — Kuste vriend, ik lxén za!.e':»n»a». Ik zot» er geen g:v.'le»szaak van maltin je to late» links lij*^,-ii ais «lal hier voor >.»j was. .Maar ik hel, niemand no»!!!»» „p -wie.» ik ka» vertrouw en.' leinaad als jij bent, vind! me» niet zoo li> lil. Ik zou ook niet mcl iedereen kunne» .samenwerken. lèln dan begon hij weer al do ellende van het Iwrwa UiHl lüa vj-o^^ le z

— .la als ik mijn ouwe niet had. Maar zoo ga ik liever 's avonds naar ei.tlinger of naar een meisje. Ik wil toch ook wal van het leven hebben. Mi-s We!.*: was thans overslroomend va» vriendelijkheid je,».!!- Willknmp. Al was haar man ook ev,-u ousoliede als vroeger, ze was toch sedert de oprichting der zaak veel tovrvd«e»»er met hem. Vroeger gebeurde h-el vaak genoo^ dut hij Zaterdags maar een paar dollar meebrachl. Hij bad «h-clit werk gehad, placht hij dan li» z«*xije» Maar zij wist dat hij weer e »s alles bij lul »>>«, l of bij vrouwe» bad doorgebracht en «lal hel g-ld dal hij mee!»acht misschien van co», vriend w^s gel rde^ keline». , I» plaats van A»!ii<-, die uil Ghica'^o vaak ka.» t n .s!»Ul-d>> en zeer ge'ul^ig was, ba«l zij thans een kamer verl.uurd «a» een l'ool.sllio lofg< |e

-— Ik hel» nu twee linksen thuis placht Wels te zeg"'». Het meisje bad al de» eersleu d,,g ruzie met Mr.s. Wis ;.!!«, Ivvoe konden elkaar „iet lijden maar zij bleven 10, 1, samen. Mrs. Wels wa? do «sterkste <»» op dei» «lat» als zij alle"» was, !)i,da> foolscl:»» te «-gereli. Zeer graag maak!, zij dc kloron va» hel meisje vuil man niet meer kwam, was zij overtuigd dat llij heimelijk Martli i erg lis ont» M<»"lle. Maar zij wild,» niets gezegd hebben. VViit!;ai»i» onderdrukte» telkens zij» erg'-ri,!-» *•!*» zij zuil;.-» woor'l'ii sprak', Hij hh'd haai* voer geesMijk niet normaal e» bleef tegenover haar zoo luri!gh<»»-*l gaanileweg wortel scholen in zij» liarl e» bétonnen l>» vviken. Zij» lle'laclilen doorliepen alle herinneringen, van zij» eer^lo o:ll.'»<»,:lii>g met Marl!»,, maar 2><«ls wo?r !*!«**.<:» zij «p «'e» punt bange». Dat was do middag waarop ll?nder was brug» «"komoi,. Van dit' lij»!:.!ip af was rij g< 1 veranderd. Weliswaar !tal zij locn juist haar letland ontdekt uuur dal kon loc!» do reden liet zijn voor zulk een volkomen verandering la» baar karakter. ,

Vergeef, trachtte bij zichzelf le vertéllen dat f/o*.N'u,, die aak «o vreemd zijn. Hij wist précis, hoo sehrikaehtig e» angstig zij was, maar als iemand haar Kis had gedaan, .!i v erlroiiwe» schonk et, e-e» bijna onlxdvviagbare* ijverzucht op haar ge» dacht-», die nn l /meer bij h.n» ware». Vaak slond hij »p hel punt zi!.-» in.'{«-ii'i:id<.ii hartstocht, zij» lo»» «.'.«. zij» gekweel. n Irols i» scherpe woorden ,t» la!:» losharslun. Hij balil-ê» zij» vilisle» •-«» voelde ecu slu.kuii aa»» «Iran,; haar beet (o pakke > e» met geweld !>> dwillam I» in allee,.'o ver!» He». Maar sle!.!l. w< «.>* zoiik'e» zij» handen t.la>» neer als hij haar nederige doeii!o",lig»: hoinliag zag e» voor «le» blik harer groot»*, lijdeiido oogen was hij machteloos.

Als hij in-iar had g^vvlen hoeze-er zij naar zuil. Ce» gesprek verlangde, ho»: zij snakte, i. aar oen enkele uilbaisling va» zij» loor», zij» energie, zij» ruwheid,,»» ei.uk-lij!; vrj lo kom»:» uil «iio o» (zeilende, .spanning dio haar woi^il,-. slechts niet die, zorg n voor haar loeslao,!, .sle, hls niet dio cerl>l> lig', liieiklijilul.de lief«!»«, di» haar als vuur hiai.l''.! llij had haar moe!'n slaan, hij had «lo kl Is^iaaljes va» Mrs. Wels '-«geil haai* moe! beril:':!. » — waal zij wist dat dio mcl hen» o.u. «I.c,.- had gesproken — hij bad moeien /ij.» .tl. I'.iki- zeis, allee» maar opdat zij 'itti! .lijk lear juist zij» »*«•tl'» was voor .Var d* uiler^.o hlirlvocliligh.i.l.

Zij begreep niet ho: hij zo.» kon vooril, maar zij begreep ook zich/ If vi l. I» bei begin geloofd.» zij dal h l haar «i'g-i» schuldbesef zv«, dat baar dl*H>l ble)ce*ej,, dut hum: dcji moed tot hand, Ic» onli.ani. Toen vo l«!o zij steeds sl««r!.ei- «lal ?.ij z«i»»!'i' «lttslaaf Hendel* niet kon, da! zij e*:» liet,!-, vol h.ml voor hei.-, niet »i! baar hart kon rukken. Als hel kind er niet w.»s gevv..7.sl, zou zij naar h«m loc g*» ga:m zijl, o:» du laatste -.L-h**:»»!'*, tb, laats'.,*-acltütig voor zi"'.izulf va» zich geworpen hebb'», I!! ¦'.», zi,!» voor het» I: V l.i.l'«!* re», d -"I haai» bijn.i goed. Maar het kit»! was len sloll", .slrli r da» all» s en gaf ha^.r e,'» verr", zwakke hoop op i> ls dat zij voorloopie- nog ni-l wis! !<« v >i!:l!!i-.',,. K,i lan'zaa!» k ,-<*•*« zij »"• ov-i-lü:--gin»! «hl zij alleen moest l»!vet« >»>! haar kind, zonder d>.« !>»'!",!» c««:l e» era:!:» op h-t o«>g,nhllil' «la! «lil aü'-.s zo» beslissen. l>oor ,!>, Punische '.«.i*,! z>j prêe-i"s wa! Mr*. W«ls Willkamp had verleid en !,,'!, hij op cm «lag weer o», liaa,* l>*e:, liep, besluiteloos, gepijnigd, toornig — niet bonze*,*, :i>l,l rdociltig»» blik, toe» vond zij «::'!ia^ Z j was doodsbleek maar l irlli.i —, zei hu alglirol.e.i —, li'.lslo Mailha _ ' -- l.aat «lal! sprak /.ij o»^ «luhlig en werd liard, Ui Hij je ljett.' Ujet. of ne^, vcr^cl Ulij, Ik verdien ze ni> I. Ik hel, je budiog » e» belog' » je kont hl noeme» zooals je wil. Wol Weut jn ervan hyo h t e:» aim m-isj- ga.»'. cm hoo Int haar Ie i::o"«l, is. Ik hel» ju lionwens nooü li'f g !i,«l, «lil wel ik titans, bemind heb ik <"et, and'i- e» ik l>'i»:!i h-i» thans nog.

Zij zak.! tegenover elkaar at» laf !. voor he» Mond «Ie«. ,r..M va» hel e!'». Hij wild* opspring,'» <>» <» Is zegge», in.i.-»- bij was als verlamd ei» kon ge»-« g.Jil,,! uitbrengen. .'larlha v<>u!>>»s!» sitiak». Ken i»a<-!i'.ul<,o/.o zwnkli-iil had haai* nvervallei», het was haar alsof zij gee» blind me, r i» do all"» hul. Hoc!» zij sprak zoo r» lig alsof«!::! aü s haar (hans ui I mee.- a:»»»,!g. — Wij muisjes zijl ui, l zoo al: jo «leuk!. Maaido mannen mak-» ons valH»:,. D»«. e"»», wil on. zus hebben, «'•; e.nluie zoo. I.» *•.* hebh-., g-een rust voor wij komedie», spui e» «>»s naar hu» dwaze» «il-cc» sthikku:,. 'I o » wij elkaar op «lo hooi l-crik» k-u:»'.-» h.nl il. al omgang niet du» umie,- gultatl, ma:»- da! was niet mij» schuld — wal moet cc» meisje anders «loei» K» ik had je* .nooit vootgelog, t als j»* mij er »!.l 100 g>'»!wo:»>e>:, hadl. Jo hebt hl goed g-i-iee.id, maar loc» begon jo je poeh.» < ,'i ons heiden volgens jo l.iillaisie, af le :a!i!hl» i*'t. 1 » ik deed natuurlijk :>!!<-> »:«.:*. Wat I als ik eerlijk was geweest, /o» j»«. mij ver.>.!:l hebben. — Ik had je, nooit ve,-w I» — — Dal weel il', «lal zond:» wij ook wel Ie boven zij» <>!<,'» «lal »«I ons hivvulij!^ all«.-s all s was b,-^ra »¦»•». Ma.v il. vvisl ui'! dal ik cc» and,- k» lil.»!, 10l hij plotseling ! iiigkw.ti». — <>»>!aaf!l hruhk' Wiükamp en stond op. iWordt vervolgd.)

Vervolgens was het woord aan mevr. J. 3. R. B a c r v o 1 d t— Il a v e r uit Amülerdam. Zij beantwoordde do vraag: Waarom deze bijeenkom».!, ei» waarom een volkspelitionn.mcnt voor grond» wettelijke gelijkstelling van man en vrouw? We weten hot allen, betoogde zij, algemeen kiesrecht was de inzet bij de stembus in 1 8. Als dan ook straks de gewijzigde Grondwet aan alle mannen van Nederland liet kiesrecht zal waar» borgen, behouden» de uitsluitingen, die,»*r natuurlijk altijd zullen moeten zij», dn» zal men zonder blikken of blozen beweren, dat in Nederland algemeen kiesrecht is. Men wil, dat aan klle mannen grondwettelijk het kiesrecht worde gewaarborgd, omdat zo er alle» belang bij hebben welke wetten er gemaakt wolden en hoe de^e gemaakt worden en omdat «e er allen aan te gehoorzamen hebben. Maar tegelijker» heeft men er vrede race, dat alle vrouwen de kans loepen van dit recht uitgesloten te worden. Immers, al? dc gewijzigde Grondwet ons niets anders brengt dan: .opliettiiig van de belemmering tot invoering van vrouwenkiesrecht, da» zal de gewone wetgever «an vrouwe» — aan vele, aa» weinige, naar gelang van i::ji>e inzichten — dat recht kunnen verleenen. llij zal bet kunnen; hij zal het echter niet moeten. Hij is tot niets verplicht. Hij ka», als hij wil! llij behoeft niet, a's hij niet -vil! Plaatst de huidige Grondwet de vrouwen voor een stevig gegrendelde deur, de gewijzigde zal haar als einige winste brengen: een deur zónder grendel. Geopend wordt die deur krachtens dc Grondwet echter niet. Immers, de deur blijft dicht, totdat het den gewonen wetgever b«*lingen zal «le kruk om te draaien e» de vrouwen in kleiner of grooter aantal biline» te late». Dkürin schuilt onze ontstemming. Dat is de oorzaak vau onze verontwaardiging. Me» vergen» „iet, da: een Grondwet een taai bestaan kan hebben e» dat wij vrouwe» du», als in de nieuwe Grondwet het principe .gelijktnclling va» ma» e» vrouw ' »iet weidt neergelegd, opnieuw gedurende de» tij,!, «lat «be Grondwet van kracht blijft —» wat tientallen van jaren ka» duren — aa» «le willekeur van de» gewonen weigever zijn overgeleverd. Toen op 1? September 1913 de Versl»*ss Poelman en Dr»eke>- tijdens het onderhoud met minister Gort v. d. Linden verklaarde», waArom do vrouwen met het in de troonrede toegezegde niet tevreden konden, mochten zijn; toen «lij er aan herinnerden, «lat bij 'n wijziging zooals de troonrede die aangeeft in zake het kiesrecht voor de vrouw, de wetgever haar dat recht kan geven,

doch dit niet behoeft te doe», terwijl modo zijn opvolger het eenmaal toegekende weer ontnemen kan, luidde hut antwoord van Z. E. zonder eenige terughouding: „Daar hebben d» dames gelijk in". Daar hebben de dames gelijk in! En dan --ouden «le vrouwen er g^Hn gelijk in hebben te doen, wat ze kunnen, t««. ageere» wat ze vermogen, om het Nederlands,:!», volk, de mannen on «le vrouwen te winnen voor den oenig rechtvaardigen weg, die de regeering in haar macht heeft in te «laan e»» die er toe leidt mannen en vrouwen politiek gelijkberechtigd te maken? Den vion'.e», die van jaar tot jaar 'n steeds groeier kontingent va» arbeidskrachten leveren op elk gebied, n<'ig langer het kiesrecht te out» houden, wordt met lederen dag 'n steeds grootere onbillijl.beid. Als lneu iv aanmerking neemt, dat de stroom van loo» arbeidster-, zich voortdurend verbreedt, zou.lat — om maar bij «ien kategorio te blijven — het aantal werkende vrouwen in do fabrieken het laatste jaar met il? pGt. vermeerderd is, dan springt de ,'.ringende behoefte aan het lue-biljet voor de vrouw duidelijk in het oog. Minister Gort v.d. Linden heeft verklaard, «lat de taak «ler staatslieden is leiding en uitvoering le geven aan de begeerte» die leve» in het volk. >V,l»u, moge da» Xeerland»: vrouwen e» mannen, door middel van ons petitionnement blijk geven va», de begeerte, dat algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen neergelegd worde in de Grondwet. (Luid applaus.) > Dc volgende spreekster was moj. Van der Meer van Kulteler uit Deventer. Zij bracht cc» e»:,e «aluut aan de pioni<«rste,s der vrouwenbeweging, die, ondank*» spot e» verguizing, hu» moeilijke taak vervulden, «aar de spot is geweken toen «Ie nieuwe beweging machtig groeide. Men gin;; lot» vreezen, dat do vrouw haar zachtheid zou inboeten als zij ziel» mengen ging in de»» maalsel,appelijkcn inrijd. Die vrees is zonder grond.

Want hebt gij gezien, vroeg spr. den mannen, hoe zij opkomt voor het verwaarloosde kind, hoo zij k..,el>»ig medezn-ijdt den groeten strijd tegen drankmisbruik, hoc zij de gevallen vrouw de hand toesteekt om haar te helpen weer ecu plaats in de maatschappij te heroveren en haar helpt om haar kimt te vergoeden, wat de vader aan beiden misdeed, hoe zij tracht die diepst gezonken ulaehtoNers der prostitutie te bereiken en ook haar een kan», g?ei't tot cc» beter leven? Heb', gij gezien hoo zij, met u, den strijd aanbindt tegen al die maatschappelijke misstanden en on» rechtvaardigheden, die zoovele» dwingt tot een leve» enkel van zorg en moeite? - Is er één gebied van opvoeding en onderwijs, waarop gij do vrouwen niet naast de mannen in ernstige toewijding hebt zie», arbeiden ? En kunt gij dan volhouden, dat do vrouw het hoogste in haar verloren laat gaan door haaiarbeid in ruimeren kring? Wij voelen zooveel voor de groote macht, die van een goed gezin kan uitgaan in de wereld, dat de meeste vrouwen hare politieke rechten veel te duur zouden gekocht vinden als daarmede haar vrouwzijn verloren ging. Gelooft niet, dat de vrouw, die haar inzicht verruimt en haar leven dieper doet zijn, doordat zij meeleeft het groote, volle leven, minder goede moede» zal zijn. 1100 meer zij voelt al die schrijnende wonden in de maatschappij, hoe meer zij de groote verantwoordelijkheid zal voelen voor het kind. dat zij ter wereld brengt en opvoedt, wetend, dat dit ook eenmaal een lid va,» die maatschappij zal zijn, en daar een zegen of een vloek zal wezen.

Gij mannen weet wat een echte vrouw en moeder voor haar man en hare kinderen kan wezen, welnu, geeft ons het recht, dat ook in de groote maatschappij te zijl». Wlj willen onze beste krachten, onze Innige toewijding geven, maar wij willen het niet langer als onmondige», gebonden door wetten, dio wij niet hebben helpen maken. Zooals gij de zorg voor uw huis en voor het beste wat gij hebt, uw kinderen, met ons deelt, zoo vragen wij ook het groote recht, om met u te maken de wetten, «lic «le drankzucht zullen beteugelen, de zorg voor het verwaarloosde kind zullen regelen, de huwelijkswelge viii'ê'zullen verbeteren, veel sociale misstanden zullen opheffen; eu tenminste het recht om wet u «liegenen af te vaardigen, die de wetten zullen maken. Waar de vronw getoond heelt, »vat zij kan, en hoe zij haar eigen vereenigingen kan organi» seeren, is het cc» eisch vnn de meest gewone billijkheid, dat gij ons dat recht van kiezen ook in de glixite zaken geeft. Bpr. riep le» slotte de vrouwe» op, om in dit gewichtig en beslissend tijdsgewricht te strijden voor haar reeb te», vol moed, vol toewijding, vol liefde voor het beginsel, maar hoog en waardig, zoodat de beweging voor het petitionnement oen eervolle bladzijde in de geschiedenis van het feminisme zal wezen. (Luid applaus.) De beer Herman nij «lers uit Middelburg sprak namen, den VrijzilUlig-Demokratisehen Bond. Hij vergeleek

tvetsberzlenlng van bet kabmet-AecinZkerlr, waarvan art-. 60 do vrouwen absoluut van bet kiesrecht uitsloot.

Tusschen toen en nu liggen dc algemccne ver- Kiezingen, die zulk een groote verandering in ons staatsleren hebhen gebracht. Een nieuw kabinet is opgetreden niet een nieuw program, dat, op het stuk van het kiesrecht, in overeenstemming is met het concentratie program. Lat program stelt on», vrijziimig-detnokraten, niet tevreden. Wij eisenen algemeen kiesrecht voo? mannen en vrouwen, neergeschreven in de «llrondwet. Maar wij meenden ons bij het pro» gram te moeten aansluiten, als zijnde bet eenige middel om door samentrekking van krachten het koal.lie-kabiuet ten val te brengen. Wij zouden alle» graag i» «s

Laai om moet ik mij nadrukkelijk los maken van ,!e motie die strak* van bestuurszijde zal worden voorgemeld en waarin ontevredenheid wordt betuigd met de grondwet de»-regeering. Wij stemmen in met den principieelen eikel» van algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen, maar hoeveel daarvan thans verwezenlijkt kan worden, moet worde»» overgelaten aan o»^e mannen i» de Kamer. Wij kunnen niet via» gen : alles of niets, want dan zou liet wel eens kunnen gebeuren, dat er niets kwam. Onze menschen zullen het petitionncment teekenen. Want bet draagt een nieuw, afzon» dc, lijk karakter. De gelijkheid van man en vrouw is een zaal. van reent, rechtvaardigheid e» demokratie. (Luid applaus.) Dan „prak mevr. 11 ergsma, uit lXoutelande. Wij vrouwen uit alle rangen en standen van het Acderlandi-che volk, riep zij uit, eiscben het kiesrecht voor ons op, omdat v. »j ons bewust zijn geworden, dat wij dit noo«lig bobben, teneinde voor ons zelve of voor ons gezin betere toeelanden en verhoudingen te kunnen scheppen. (jij, moede»-» uit de arbeidende kla,ae, die na uw zware dagtaak verricht te hebhen, thuis komt met uw schamel loon, onvoldoende om uwe kinderen te voeden en te kleeden en die da» thuis een tweede dagtaak vindt, op u wachtende... gij, die de dubbel zware taak op uwe schouders voelt rusten van kostwinster en ver» zorgster van uw gezin, zegt toch niet: „Wat kan bet kiesbiljet mij helpen -tiet bet kies» biljet in handen hebben de arbeiders zich toch ook betere levensvoorwaarden welen te ver-overen, waarom zou uw taak ook niet verlicht kunnen worden, wanneer van uw toch reeds zoo zwaar belaste schouders tenminste bet sekse-onrecht wordt weggenomen! fcipr. wees tal van misstanden aan waaronder de vrouw b. i. gebukt gaat: lager loon voor baar werk, prostitutie enz. om te besluiten: Gij vrouwen en moeders van Nederland, ik roep u allen op om met ons mee te strijden voor de verovering van het kiesrecht en voor de grondwettelijke gelijkstelling van man en vrouw, opdat de stem der moeder gehoord worde in de wetgeving en bet kind zich eenmaal voele in de maatschappij veilig als thuis 1 (Langdurig applaus.) Mevr. Van Jtallie—Van Linbdo» uit Leiden verklaarde in een onderhoudend betoog, dat vee! menschen niet meestrijden voer het vrouwenkiesrecht uit angst voor het nieuwe en omdat «j de kracht van het stembiljet niet kennen. Van belde gaf zij treffende voorbeelden. Ten slotte trad onze partijgenoot Wi bau t naar voren, sm te spreken namens de S. D. A. P. Hij werd met applaus begroet. De werkelijkheid waarmede wij allen te rekenen hebben, betoogde bij, heeft de Verecniging voor Vrouwenkiesrecht en de 8. D. A. P. samengebracht in den strijd voor algemeen kiesrecht «.oor mannen en vrouwen.

Ik ga thans niet na, wat de cisch van politieke gelijkstelling van man en vrouw bij sommige leden der Vereeniging beeft beteekend. liet is voldoende te konstateoren, dat vrouwenkiesrecht niet bij allen uwer algemeen vrouwen» kiesrecht, beteekende. Maar dc opzet, het karakter dezer betooging, dezer volksmanifestatie doet va»tstaan, dat thans die eiscb betcckent: algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen.

Van het oogenblik dat dit vaststond, kon do 8. D. A. P. met de V. v. V. één lijn trekken «n vanaf het oogenblik dat het kon, moest het ook; want de gelijkstelling van man en vrouw is de grondslag voor een betere, voor een socialistische «amenleving. (Luid applaus.) Wij gaan met blijdschap samen met dc V. v. V. De politieke omstandigheden hebhen de Vereeniging genoopt den strijd te voeren voor algemeen vrouwenkiesrecht. Na de _ verklaring der regeering, dat het vrouwenkiesrecht nooit zal mogen worden verbonden aan den maatschappelijke» welstand, kon bet niet ander,, moest haar eisch algemeen kiesrecht worden.

De tijd der formule»" hebben wij achter g-n ru-r. Len van dio formules wa», dat men alleen '-«et kiesrecht zou geven aan de engebuw<-< vrouw. „Het Volk" schreef indertijd tracht, dat zoo de bruidskeet» de gevangenis- Hagen worden zon. (Luid geinen.) Door den strijd der laatste jaren der Vereentging voor Vrouwenkiesrecht, maar niet minder door het machtige Volkspetitionnement der «cc.-eleni., is bet zoover gestuurd, dat van bet foi muien spel voor goed de aardigheid al is. Onder groote vroolijkheid «telde spr. de vraag, of vandaag de 8. D. A. P. bruiloft viert wet net feminisme. Als het een huwelijk is, aldus luidde zijn antwoord, dan is bet niet do jonge, onweerstaanbare uiting van liefde. Wij z.m jaren naast elkaar gegaan, zonder dat wij elkaar erg vriendelijk hebben aan- L, ken. En het is ook geen huwelijk, waarvan de weilerzijdsche familie zeggen kan, dat zij bet wel had zien aankomen. (Grooto vreugde.) liet is een verstandshuwelijk, een „manage de raison". (V roo lij kn eid.) En bet is e?» huwelijk «lat beëindigd kan worden als de politieke omstandigheden eens veranderen. Als de mogelijkheid zich eens zou openen — bet is hl-.-gst onwaarschijnlijk l — dat men komen kon tot beperkt vrouwenkiesrecht, dan zou er tusf.chcn on? waarschijnlijk mecningsverschil komen. (Instemming aan dc bestuur stal el.) Maar dan is ook de tijd genaderd voor «en scheiding bit onderling goedvinden. (G r o o t e vreugde.) Ma.ir zooals de zaken nu staan kunnen wij «.amen strijden, ook met de v»-ijzinnig demokraten. voor een definitieve, afdoende kiesrecht» regeling. (Applaus.) Slaagt ook uw petitionlienieut, dan is de kracht van bet onze van 1911 verdubbeld.

Niemand zegge of denke: bij deze grondwetsherziening komt bet algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen toch niet tot stand. Het parlement is do «'spiegeling van bet politieke leven daarbuiten. Als dit pelitionnement slaagt, dan zal het aan de politieke partijen in bet parlement wel iets zeggen. Het zal nieuw vuur en nieuwe kracht in het volk brengen. Onze strijd staat in hot teeken: Hotmoe tl Geeft aan dien strijd al uw kracht, do B.D.A.P. .al u bijstaan. tt,»nt het algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen is do eerste stap op den weg naar «Ie bevrijding van heel het proleten iaat, van beide helften, van mannen en vrouwen. (Luid. 1 angdur,g app 1 aus).