Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

Onze abonnees zijn GRATIS volgens polisvoorwaarden verzekerd tegen de geldelijke gevolgen van ongelukken en wel voor; 1100" ""-""f 400m -f ?00 ""'! 100 —rf(|^*r;-flS**"fSl:ffif2o^*fS'^,S:'" IUW U v invaliditeit . 'tv U lijden. -i. U U „,. ? ,„. _•» " «vi». .uV een wljavinger. .I u „deren vinger »v W duim 'L v wijsvinger.• v anderen ?2gu

BLOOKER II DAALDERS 8 GAG AO,! de prijs Is laag. 8 de oaeao Is best. I de verpakking Is eenvoudig. I

' Nooit heeft een veldslag zoo lang geduurd, als do slag die langs Marne en Maas begon» nen, nu reeds weken lang langs Aisne en Maas .wordt voortgezet. Nooit, ook, waren zoo groole troepenmassa's in één veldslag betrokken, en nooit werd er „gewerkt" met meer volmaakt oorlogstuig. Terwijl wij dus op onze vingers kunnen narekenen, dat het aantal gewonden en dooden, dat lederen duzl in dezen vreeso. Men veldslag valt, ongekend groot moet zijn is ook nog nimmer du wereld zoo lang on» kundig gebleven van den werkelijken omvang van hel offer aan weuschenlevcns.dut do oor» log eischt.

Het is nu reeds veertien dagen geleden, Uat een oorlogskorrespondent van de „Times" to kennen gaf, dat het aantal dooden en gewonden in dezen strijd verschrikkelijk groot is. Twe« volle weken zijn er. sedert verloo*«n, en lederen dag hebbeu dc bajonetten en de geweren, Ho malims eu dc kanonnen hun moordend werk onverpoosd voortgezet. In Frankrijk, lazen «ij ergens, is weldra elk openbaar gebouw een hospitaal, en In Duitschland Is liet nog erger. Naguet, dc oude Fransche radikaal, schat» te reeds kort na half September hel aantal verliezen aan de zijde der bondgenooten op. 200.000, en jiat der Duilschers, berekende hij, « nog veel grooter. In de „Times" wordt thans het .verlies vau dc Duilschers in Frankrijk op .00.000 man geschat.

Met deze gegevens moet men «koning hou» den, .wanneer men denkt over de mogelijkheid van don vrede. Met alleen een wijziging in dc positie der oorlogvoerende partijen kau den vrede naderbij brengen, het is ook denk» baar, dat door. een enkel, sterk sprekend feil, dc volken lot het bewustzijn komen, dat liet «oo niet langer gaat lloe oorlogzuchtig de legen -lkaar opbiedende regeeringen zich ook uit» laten en hoc gedienstig zij daarbij door allerlei zroepen uit dc maatschappij worden gesteund^ de edelste inslinklcn van elk volk moeien zich verzetten tegen een oorlogspraktijk, die van dc grootste volkeren van l-.uropa niet meer tou overlaten dan verbloede iuvalieden.

Onze moderne beschaving had er zich allengs tan gewend, aan het mensdienleven een zekere A-aarde toe te kennen. Uij alle kulluurvolkeu Aas het menselielijk gevoel in o-nland geweest «gen de ongebreidelde roekeloosheid, waarmee lc opkomende industrie, huishield i» hel men* ichcnmaleriaal. Geen laixl, dal er niet een beetje trbeidswctgeving «p na houdt, «lal «iel wat loet aan verbetering vnn woningtoestanden, ,a*i volksgezondheid, d.i «iel |»ogl, hel op{roeiend geslacht te beschermen, de zuigeli»-» {cnslerlle te bestrijden, ,nzoovoorts. Of hel «llijd motieven vnn onvervalüehte humaniteit .varen, die hiertoe dreven, kunnen .wij op het jogcnblik in hel midden laten. Genoeg- in liet bewustzijn van den twintigsle-eeuwer heeft een lucnschenleven eenige waarde, en liel ,<* do .graag, indien wij da« aan dag de opgaaf kregen, -ij het "bij benadering, van hel aantal jo-i^<: mannen, die op he! slagveld zijn neergezegen, «lood *»f verminkt, of dan niet die ontzettende getallen alle oorlog-iorgunienlen 10l zwijgen zouden brengen.

.Wij schrijven dit niet, omdat wij ons met t-ooveel «graagte vermeien in oorlogslinne;ieterij: maar omdat do arbeid e rsbew«> 'ing gereed moet lijn, om bij het .lullen van «tien vrede, en onmiddellijk daarna, de taak te vervullen die haar historische roeping haar op» lpg». D.e oorlog heell de arbeid-u-sparlijen >•_•> ras», zooals hl) trouwens alle partijen verrast l*«efl; maar de vrede mag «ons niet verrassen! Hij moet ons vinden voorbereid, en gereed, om de taak die uit

De laak v«n onzo parlij In do wereldge» beurlenlssen die aanslaand» zijn, is uil den aard beperkt Den vol keren-vrede brengen kunnen wij niet; op de vredesvoorwaarden invloed oefenen, luttel, indien niet «loor nieuwe ver» wikkelingen Nederland in den krijg wordt de» trokken, wat niemand hoopt Moe Europa er dij het «luiten van den vrede uit zal zien, door welke slemmingen het zal worden bcheerscht, of de militaristen den strijd slechts slaken om hem straks des te heviger te kunnen voortzetten, dan of de ontwapeningsidee dc stichting der Vereenigde Stalen van Europa zal instellen of voorbereiden, er valt nog niets van le zeggen. Onze zwakke kracht slaat steeds gereed, om in het volkeren-concert voor elk denkbeeld te pleiten dat een duurzamen vrede waarborgt «naar het zou niet de eerst-, maal zijn, «lat ons werd toegevoegd: .wij besluiten bij u, zonder u, ovor u

Is dus «ten aanzien van den volkerenvredo nog alles vaag, «chl>ri>cr teelten! onze l-lik zich af op tweeërlei gebied: op «lat van de binnenlandsche politiek, «n op dal van de Internationale.

Over hel laatste wille» wij liet eerst spreken. Op hel gebied «ler Internationale kunnen de soeiaaldemokraleu van de kleine lande» posiliol vredeswe-rk xe-rrichlen. Kunnen, on moeten. Al was hel alleen maar, omdat de vereeniging, zoo hecht mogelijk, ju hechter dan vroeger, va» de politieke partijen der arbeidersklas*» nog steeds zal blijken te zijn de sterkste waarborg voor de bestendigheid van den vrede wiens komst wij met zoo vurig verlangen tegemoet zien. Welke maehl ook 10l den oorlog moga drijven, «le arbeiilerskla-ise is het niet, zoodra zij haar roeping in «I» samenleving lieert erkend. Nergens is hel militaristisch instinkt sterker dun hij huur. Zoolang zij dc gedweeê slaaf is geweest van «te heef-ehen«le klasse, is «1» beschikking «-.-er oorlog of vrede genomen zonder dat liaar oordeel ook maar werd gevraagd, Gehoorzaam heell zij den w-i'-enrok aangetrokken «telkens wanneer hel haar werd bevolen, van de rampen vu» den oorlog hecfl zij het leeuwendeel in stille gelatenhei»! gedragen. Ook in dit opzicht was zij dc lastdrager der samenleving; In geen andere klasse wordt ook nu door den oorlog zoo zwaar geleden als bij liet proletariaat, dal mevr dan allo aildere kringen der maatschappij deed, om hem lo verhoeden.

Dit anU iiiiiilarislisoh instinkt krijgt echter eerst een «olieden inhoud, vorm en doel, als dc arbeidersklasse gaat strijden voor oen plaats onder dc zon, die haar dc vrijheid laat om den mensen in den proletariêr 10l zijn recht to doen komen; als hij zich poogt te ontwikkelen tot do gelijkwaardige der andere klassen. Als zij leert beseffen, dat bel kapitalistische stelsel «er niet was van den beginne af, en niet kan blijven tot hel einde toe, uls zij in dc ontwikkelingsgeschiedenis de lijn ontdekt, die aan de arbeidersklasse de laak aanwijst, de maalschappij te redden van dc verwoesting en den ondergang, die het kapitalistische stelsel, in vredestijd «til ca verraderlijk, in oorlogstijd gewelddadig, aanricht onder liet menschelijk ge» slacht.

Met al .wat zij aan kracht bezit werpt zij zich dan op de werken des vredes, op ontwikkeling, scholing, organisatie; niet slechts dal d» oorlog dc schallen verslindt, die voor de sloffe'ljko verheffing der arbeidersklasse onontbeerlijk zijn, hij belemmert ook in buitengewone male don opbouw van de nieuwe samenleving De vakorganlsatlo, de, arbe!

In dit alles ligt hel onvergelijkelijk groote belang van dc arbeidersklasse bij den vrede, en dil belang Is hetzelfde in (de Qrbndln-'.kl'iS'ie van alle landen. Een sterk»* Internationale is derhalve een alerkc macht voor den wereldvrede; het belang der arbeidersklasse in de beschaafde landen geblrdl de hrreeniging, zoo spoedig on zoo hecht mogelijk, van wat door de, --*-, wereldoorlog schijnbaar.werd vernietigd.

ANTWERPEN. 30 Sept. (R. B.) Den geheelen dag bombardeerden de Duitschers met groote hardnekkigheid de forten Waolhem, Wavrc Oathérine, -.ierre, Duffel en Willebroeck, die het vuur krachtig beuntwoordden.

SAS VAN GENT. 30 Sept. (V. D.) Den geheelen dag en ook in den avond werd zwaar kanongebulder gehoord, komende uit de richting van Antwerpen. In den avond was in dle richting een roode gloed waarneembaar, vermoedelijk woedt in de omgeving van of in Antwerpen brand.

ANTWERPEN. 1 Oet. (R.8.) Aan boord van de Duitsche boot .Gneisenau" welke in de haven van Antwerpen ligt, zijn 1300 Duitsche krygsgevangenen ondergebracht. Daar de gevangen Duitsche officieren zekere werkzaamheden weigerden te verrichten, heeft men hen gedwongen met de soldaten het scheepsdek te schuren en soortgelijk werk te doen.

ANTWERPEN. 1 Oet. (R.8.) Sinds een Duitsch officier, dio zijn parool gegeven had, ontvlucht is, neemt de regeering in overweging geon gevangen officieren moer op parool vrij te laten.

ANTWERPEN. 1 oet. (R.8.) De Pranschen hebben de Duitschers uit Doornik gejaagd.

ANTWERPEN. 1 Oet. (R.8.) Te Esschen zijn Dinsdag 900 vluchtelingen uit Herenthale aangekomen.

ANTWERPEN. 1 oet. (R.8.) De Duitschers hebben het ziekenhuis van Schaerbeek ontruimd, teneinde er hunne gewonden te herbergen.

BERLIJN. 1 Oet. (R.8.) Do tweede voor* zitster van den vroegeren Hulpbond voor Boerenvrouwen publiceerde in de -BZ. Am Nittag" een open brief aan den Boerengeneraal Botha, waarin zij verklaart in het bezit te zijn van alle akten betrekking hebbende op de barbaarsche oorlogsvoering der Engelschcn in den Boerenoorlog. Onder deze stukken komen foto's voor die generaal Botha haar als bewijsmateriaal had gegeven. Zij herinnert volgens Botha aan de reusachtige sommen die zij hem door haar hulpbond ter beschikking heeft gesteld, hoe die hulpbond zwaar gewonde boeren naar Berlijn liet komen en na hunne genezing weer naar hun land terugzond. Ook herinnert de schrijfster er aan hoe zij tenslotte het restcerende bedrag van 120.000 Mark aan Botha afdroeg ter stiel*ting van een weeshuis voor Boerenkindcrcn in Pretoria. Dit alles heeft het Duitsche volk op de bede van het Boeren volk ge» daan. Voorts herinnert de schrijfster aan verschillende gesprekken die zij destijds met Botha heeft gevoerd en vervolgt dan: Gij schilderdet mij het zedenbeclerl en do volksbesmetting die de Engelsche» in'uw gezonden Boerenstam bracht en toen ik u daarop toevoegde: „Sterke volkeren kunnen eens overwonnen, maar niet vernietigd worden" — wij Pruisen hadden toch ook ons 1807, maar ovenzeer ons 1812 en 1815 gekend — „toen, heer genental!, u zult zeil nog wel weten wat u mij toen geantwoord hebt: „Als wij Boeren niet heele» maal zullen zijn ondergegaan, als wij nog eenmaal weder een ulyuwe jeug^ zullen. zien ontstaan, als ons volk, onze vrouwen en onze kinderen niet vernietigd zijn, dau danken wij dat eenig en alleen aan het daadwerkelijk ingrijpen der Duitsche vrouwen voor ons."

BERLIJN, 30 Sept. (R. B.) In de hedenmiddag gehouden vergadering van den Bondsraad werd besloten om door bekendmaking mededeellng te doen van een bctaaiverbod tegenover Engeland.

I.ONSTANTINOPEL. 30 Sept.(R.B.) De Russische Zwarte Zeevloot ligt bij den Bosporus, de vereenigde Engelsche en Pransche vloten in do Egelsche Zee.

(«.ie veer verdere telegrammen op hlz. 3 van !-!