Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

Onze abonnees zijn GRATIS volgens polisvoorwaarden verzekerd tegen de geldelijke gevolgen van ongelukken en «vel voor HOflO-"«"""f400T"-f200 -"STf 100N-^fMt''*"fH^* ISIr-*l2l^*fS"-" i ÜUUU Invaliditeit *tUU IQdea. I LUU,«t 0» ,„.l IUU -mi». I uu««n»y«.l»,«»s I lu,^ala«,ln,«s.l UU «lult». . -LU w3vinaer. ¦ u andoren vin.ar

(*) Dat de eigenlijke hoofdoorzaak van den huldigen wereldoorlog ligt in de ekonomisehe belangentegenstelling tussehen de groote mogendheden, rondom Dnltschland en Engeland in Driebond en Triple Entente gegroepeerd, wordt ook van burgerlijke zijde ingezien.

Wel is de politieke blik in ons land veelal -»odanl>i door ideologische en theologisch, wolken beneveld, dat, wat elk Dultsch of Engelsen ekonoom of politici cynisch-ecrlijk uitspreekt, ten onzent nog steeds kans loopt om achter frases verhuld te worden; maar do feilen spreken daartoe ditmaal te duidelijk.

„Niet voor kuituur en vrijheid, evenmin voor het gocdo recht der kleine volken" schrijft prof. Ixemkamp (in zijn brochure „De Euro. peesche Oorlog" bk 29—33), «wordt deze oorlog gevoerd. Het is «en strijd om belangen en macht". En hij schetst de ontwikkeling van Duitschland van landbouwstaat tot indut.-trie en handelsland. met als gevolg: „een toenemende uitvoer van fabrikaten, «en toe» nemende invoer van ruwe sloffen en voeding»-middelen", waarbij het noodlg werd voor Duitschland „afzetgebieden te vinden voor de produkten zijner industrie en streken van waar het grondstoffen kon betrekken: hel opende zich een plaats op de wereldmarkt, verwierf koloniën, bouwde een oorlogsvloot en dreef wereldpolitiek". En hij wijst er op, dat dit juist begon „in den tijd, toen dhamberlain', imperialistische politiek hoogtij vierde', zoodat „Engeland zich schrap zette om zijn 10l dusver onbestreden heerschappij ter zee en in vreemde wcrclddeelen te handhaven; niet alleen omdat zijne macht werd bedreigd door den nieuwen mededinger, maar omdat deze zich indrong in allerlei afzetgebieden van den Engelschen handel". Terwijl luj daarna aantoont, hoe juist uil deze tegenstelling de toetreding ontstond van Engeland 10l het Fransen—Russische Verbond, do erfenis van den oorlog van 1870.

In zijn brochure „Vrijzinnige gedachten in moeilijken tijd" schrijft Dr. Hos, na de bcleckenis van geestelijke en ras-legenslellingen te hebben nagegaan: „Do voornaamste oorzaken van den legcuwoordigen krijg, zoowel als van dio hierop zullen volgen. wanneer die oorzaken niet worden weggenomen, liggen in den ckonomischen strijd tussehen de natiën. Op do gemo«l.sgcstel«lt»eid, de geeslesriehling van do duizenden en millioencn, werken voortdurend in die verhoudingen, welke in hel werk »an eiken «lag bestaan. Bij de soeiaaldemokralen mag len onrechte die invloed lot de alles l>cheerschcnde zijlt geworden, dat hij belangrijk is, zal niemand ontkennen", Hij wijst op den haal tussehen Engeland on Duitschland en scllrijfl dien toe aan de „uitzetting van de macht ver buiten de grenzen van het tegenwoordigo rijk, welke «io bewccgkrachl is van de Duitschcrs van onzen tijd' en de tegenwerking,, dio het daarbij van Engeland ondervindt, steeds, wanneer er kansen bestaan, zijn invloed in vreemde wcrclddeelen le vergroo ten. Dr. Bos verwijl hierbij terecht aan Duitschland, door ziju protektionisüsche handelspolitiek deze tegenstelling steeds verscherpt te hebben.

Jhr. Mr. >. l. de 3avornin Lol,man heelt in zijne „Gedachten over Oorlog en Vrede" »— ctm brochure, dio ook door tegenstanders van den schrijver kan worden gewaardeerd lMelzeu!» zijne zelfstandigheid en oorzpronkclijk- heid van opvatting — gezocht naar de ethische, historische en juridische oorzaken van den oorlog. Hecht hij daarbij o.i. te veel bcleekenis aan de juridische positie, die men in het wereldeonccrt den kleinen staten toekent, te meer komt hij in onze lijn, waar ook hij den nadruk logt op hel imperialistisch karakter va» «lo politiek der rogeeringen. Wal hem in die politiek tegenstaat is vooreerst, dat daarbij de Regeeringen zich z. i. «niet, strikt houden aan haar natuurlijke taak", welk>; volgen» hem, naar Christelijk recht, „niet is. dc: ingezetenen te helpen aan voedsel en aan rijkdom, maar hen te verdedigen legen aanval van builen, hen le beschermen legen onrecht van binnen en hun de middelen te verschaffen lot eigen ontwikkeling"! De?.e beperking van de staatsmacht, die trouwens iv de sociale politiek van onzen tijd geen bevestiging vindt, laten vrij daar — echter niet, zonder nota te nemen van do erkenning, «lat do Regeeringen tegenwoordig worden gebruikt door groepen in hel volk, om hen te helpen aan rijkdom, wat hel wezen is van het imperialisme en dat in ons partijprogram aldus wordt omschreven: „Do kapitaalmagnaten aan hel hoofd der reusachtige centralisaties vau het kapitaal, die door hunne beschikking over grondstoffen, vervoerwezen en bedrijfsmiddelen do gelioelo maatschappij aan ziel» schatplichtig maken, welen bestuur en wetgeving aan hunne belangen dienstbaar te maken en drijven do regeeringen den weg op van imperialisme en koloniale politiek met de daaraan verbonden voortgaande verzwaring van militaire lakten en toenemende spanning in de internationale verhoudingen."

Dit nu wordt door den heer lx>hman toegegeven, waar hij zich. beklaagt over de „busi.««"-politiek der groote mogendheden, „liet beschikken «ver een haven, hel aanleggen van spoorwegen in nog minder ontwikkelde of armere landstreken, hol bezit van mijnen en diamantveldcn, liet zich verzekeren van Invloeden op zwakkere vorsten en landen, ten einde daar, mcl geheele of gedeeltelijke uitsluiting van konkurrentic, de rijkdommen van den bodem te kunnen ex ploi leeren, het bezetten van alle gewichtige punten op den aardbodem, ten einde hel „buitrecht" te kunnen uitoefenen en zoo alle mededingers te kunnen overtroeven, ziedaar", zegt de schrijver,./enige hoofdmotieven die de ..groote Mogendheden' lelden". En verder: „Dit alles hangt weer nauw samen met de partikuliere belangen van groote en kleine geldbezitters en ondernemers. «Gelijk deze direkt profitcercn vau de groote Ge» e ha f te, welke te hunnen behoeve arbeidende regeeringen in haar traktaten pogen vast to leggen, zoo moeten de rcgeeringcu weer gebruik maken van de kapitalen «lte de bankiers haar verschaffen, ten einde de.ontzaglijke uitgaven tot behoud van haar macht .leger en vloot) te kunnen bekostigen."

Ook een ander staatsman van rechte — de oud-minister Coliju — schrijft iv lij», artikel „Over den Volkerenkrijg':

„'«Vaar men ook heen .schouw!, hel is vooral de belangenpolilick der groote Europceschc Staten «lic de wezenlijke oor/aak is van den uitgebroken grooten oorlog Hel zij', do Stalen, die zich geroepen achten in «1:: onderlinge konkurrcn!i<' der volken leidend en Inschikkend <»p te treden eu die hun machtsmiddelen aanwenden op een terrein waar maclil niet behoort te heer?.c!ten,'

Xi«2

Voor «te militairen, liggende te Hoek »an Holland in het fort en de verschillende gedetacheerde»» iv l-elloleu, «tallen enz., is hier ecu otlleier van gezondheid, wat misschien ook voldoende zou wezen, indien hij al zijn tijd nan do hier voorkomende zieken kon besteden. Maar, deze, in gewone tijden prakti».tenit geneesheer in Schiedam, neemt ziju ge-»>.»!>.' praktijk iv «tic stad ook waar. wat natuurlijk ' 1--11 gevolge heeft, dat n.-i de beliattdeling der ti!«-ken («at plaats heeft '«morgens om acht uur) wij uier tot de» avonds zonder geneeskundige behandeling zijn, ot' aangewezen zijn op den hier j>r>>ktik>.-e,ll'nde». geveesneer, die natuurlijk ook zijn eigeu praktijk heeft. Dit kan natuurlijk nadeelige gevolge» hebben. Want in de eerste plaats Kan het voorkomen (wat iv «le laat-le tijd al tweemaal gebeurd is) «lat er hulp bij ecu ilotseling ongeval moet verleend worden, eu er dan geen geneeskundige hulp aanwezig is. 15n ,en tweede n»o.. de dokter weer vertrekken en is «lus gehaast. Dezer «lagen had ziel» van uit de stallen een ongewoon getal ziek gemeld, allen met keelziekte, hoest eu verkoudheid, een gevolg vaak, naar wij meenen, van de ongezonde ligging in de paardenmallen, iir werd nu een onderzoek door den dokter <:n e> » luitenant naar de ligging ingesteld. Op hun vra-.g of er klachten waren werd geantwoord, dat het in de «tallen koud was eu «lat door den buiteningang, die direkt in het gebouw uitmondt, vaak bij opening een erge tocht ontstond. .Vis middel daartegen went door den luitenant de raad gegeven, te zien om het met elkaar eens te worden om telken-, de «leur te «luiten en die het niet deed >vaar ecu paar blauwe oo^eu te staan. Toen een vroeg on» een schot voor die deur ie plaateen, was het antwoord: Er mag niet aan getimmerd worden, want het is geen rijks-, maar een partikuiler gebouw.

Men schrijft ons uit Hoek van Holland:

De ruimte i» vertleeld in afzonderlijke ruimten, to: o;, zeker? hoogte afgeschut met houten «cuottcu, waaiov^the!.!» de tocht in de ruimten valt waar «le manschappen liegen: «laarbij is de geheele ltiimte ",> zichzelf lieg ia tweeLu gescheiden door een «ehot dwars dooi het gebouw heen. Opgemerkt v,erd door ecu der soldaten, da: hei in het gedeelte waar de biliten'iugal!-» was, het met de tocht het ergsle was. Hierop gat de dokter deu raad, dan maar «.-ens tus-jcihen >>eide te verwisselen vau het een-., gedeelte in hel andere, wat natuurlijk beteekei.;, «lat, oh een gedeelte de proef doorslaan had met de tucht eu ini-j^ehien een verkoudheid had opgedaan, «lan ook maar het andere gedeelte er eend ouder lijden moest.

Dat optreden «ter olüeicren heeft een allesbehalve aaugenatnen indruk gemaakt.

Men tehrijft ons uit Uvermeer:

Hoewel nu hijna een halt jaar hier, is 't nog altijd misère met huisvesting van de troepen. Toen ik u maanden gelede» kehieet over het onderbrengen «ler manschappen in ijzeren aken (volgens l'roü. Xiermeijer in .De Amsler'talner' een onhoudbare toestand!) deelde generaal d'Jlameeourt, de liniekommandanl, meUe, «lat die schepen maar tijdelijk dienst deden, totdat meer geschikte vorbüjven in orde gebracht w:>»«n. »Ve!uu, het is than» «lat van «lic bewering niets waar was. I»«! manschappen liggen nog in die l-chep<-n en met het in orde brengen van werkelijk geschikte verblijven is niet eens ooit een begin gemaakt! Sterker nog: 't verblijf .te land' is eigenlijk nog slechter dan „op «le > ,-cln'. en «lat zegt heel wat!

Tot voor koruü» tijd waren vijl' eu twintig mnn opgeborgen in een huisje niet één kamer eu keuken en een zolder. Thans heelt men die mannen bij o^s op < «vermeer ondergebracht i» een hui», waarvan «en deel voor paarden- en geitenstal is ingericht, wiens heerlijke genre» tot eet- eu slaapvertrek doordringen. Op «len zolder slapen naar gissing een twintig man: 'l is er altijd donker; twee kleine raampjes moeien voor licht en ventilatie «tienen. !><- mannen moeten /.ich wassc'ien in een vuile sloot.

BERLIJN, 20 Jan. (Part.) De .Mfliiuhcner Post" openbaart den inhoud v::n e?n brief die door een vorstin uit den hoogsten Russisehen adel aan een familielid vl» den Czaar naar Ottitsehland is gejond",». Hij de bezoeken van Poinenré en Viviani aan. Lt. Petersburg zou de beslissing .".ijn ge» vuile». Deze zou naar de p^tünon van do oorlog l»a..»ijen door Iswolski en 1'?.«.' «n--dorll. uj i»'Uli!:!Behe gezaülen ) i l'ar!>>; «.,1 Londen, zij" voorbereid. !),> l^ats:'- zou desttj'ls uit Londen hebben gemeld dat Isngelands positie met Heigif"-, Portugal en Japan iedere risiko uitsluit. De voornaamste troef zou'groot vorst Xiuol.ljewitt>j bij den Czaar hebben uitgespeeld door de verzekering .van Vlvlani over te brengen, dat deze met uitzondering van Jatirés de ge» heele soeimtldeinokratie achter zich had, terwijl de grootvorst zelf er voor instond dat alle revolutionaire elementen in Rus» land gedurende den oorlog rustig zouden blijven.

BRtIiDIN. 19 Jan. (Part.) Uit Durazzo wordt gcst m! dat zeer hevige gevechten plaats vinden bij Kroga tu^<.-!u?!i tl<> rebellen en J^ss

Inzak», Roemenie is n'.tü! hier er van overtuigd dat binnen 14 dagen, begin Februari vermoedelijk, Roemenie do vijandelijkheden zal beginnen. Volgens de avondbladen heeft de t> Romo vertoevende oudminister vnn Bulgarije, Ohenadiell, nogmaals verzeker.! dat Bulgarije neutraal zal blijven, mits het Macedonië krijgt. Hiertegen zal Griekenland vermoedelijk protesteeren. '

BERLIJN, 21 Jan. (R.8.) Uit Budapest wordt gemald dat de leeftijdsgrens voor den landstorm in Bulgarije tot 50 jaar verhoogd is.

BRU6BEI^, 19 Jan. (part.) (via Luik en vorder per koerier tot do grens.) Den' Duitschen militairen is door hun komman' danten aangeraden niet onnoodig ammunitie te verspillen, slechts in hoognoodige gevallen mag er geschoten worden.

DUINKERKEN, IS Jan. (part.) De havens van Boulogne en Le llavre die voor veertien dagen nog open varen voor het vervoer van burgerlijke reizigers, zijn voor dit laatste doel gesloten.

Sinds H dagen worden voortdurend Engelsche troepen in Frankrijk in de haven.», van Cnlais, ('herbonrg, Le llavro en Bonlogne ontxcheept. Men schat dat vóór het einde der maand .")00.000 man van het leger van Lord Kitchener zullen ontscheept zijn.

Geheimhouding wordt betracht ten aan-21'en der bestemming van» deze troepen.

LONDEN, 20 Jan. (part.) De laakte berichten omtrent den Dtiikchen luchtaanval^ op Engeland melden dat er in het geheel vijf dooden te betreuren /.iji^ drie tel Varmouth en twee te Xing'» Lvnn. Net! zijn twee vrouwen, een van 72 jaar «m de andere de weduwe van een in Frankrijk gedood soldaat en voorts een jongen, een oude schoenmaker en een soldaat. Et' zijn niet veel gewonden.

De bladen wijzen er op dat de resultaten van den aanval gering waren, doch dat hij in Engeland de aanmeldingen voor, don dienst «tl doen toenemen.

rslp een herhaald verzoek vanden Vli.'singschen l'x.stu«rll<>»hl>„d aan het plaatselijk «leunkomitee, waarin o»«ler verwijzing naar «le aanschrijvingen »an het Nationaal sieunK«n>ilee gevraagd werd ook een vertegenwoordiger van den Bestuurdersbond in het lueunkoluilcc op te nemen, is alweer afwijzend do «z.iikt.