Rotterdamse courant

Ii een Byeenkomst vaa Preses Magnificus , Admi- NISTR ATEÜREI* EN DIRRCTEUKKN VAN HET BATAAFSCH Genootschap dbr Proefonoervindelyke WysBEOEER.- Tt, zamen, met de Leien in deze Stad w.ioiiachti^ , gehouden tip Saturdag den 25 Augustus. 1804, heeft de, by afwezigheid vaa den Prefideiu-Dirtcteur, HOICHELBOS VAN LIENDER , als Prdident fungeerende Direfteur , Doftor HERMAN BEZOET, verflag gedaan van de verrichtingen-des 1 Genootfchaps , gcdurecde dit laatfte Jaar , wa-rruit bleek , dat, fclison er dit Jaar geene Verhandelingen waren ingekomen , die t-r.ardenPrysdoegen , er echter verfcheidene belangrykeby zondere Verhandelingen aan het Genootfchap waren aangeboden, ond^r weike er twee befloten werden, onder de Warken des Genootfchaps, door den druk gemeen te maken, naamlyk: I. Een Verhandeling ovqr de Scbutfluizen tn Aanmerkingen ¦over het Sel Uen, of Doorlaten van Schepen Joor Jezeive, door |. P, V .N CAPPELLE , OnJerwyzer in de Bouw- en Zeeva.irtku..de aan dt Academie te Groningen, met een Aanhangfel. • 11. Een Verhandeling over den gang, buiging en breeking van het licht i." het StraalbrekendPrisma, doorP- OURTEN. Lid van hel Bataafscb Gctioótfchap eu Koopman alhier. Voorts is befloten dit Jaar tet een nieuwe Prysvraag optegeven , de navolgende: Vraag 71. „ Daar wy, door den onvermoeiden arbeid , voor- H naamlyk der Frarrfcbe Scheikundigen Fourcrov, Vau ouz(É_? IM an anderen, zeer verre gevorderd zyn >n de kennis der ,/beftanddeelen van de Pis, zoo in den gezonden ftaat als in „ fommige zic-kelyke omft.indigbeden.; doch dit v«k in verre na „ rog niet voor afgewerkt kan worden gehouden , zoo bc'„ looft het Genootfchap hare gawoue Gouden Medaille, ter „ zwaarte van 30 Ducaten, aan hem, die de beste Verbande-' „ling zal tule veren , bevattende een volkomen AiMlyze van de „ Pis, in ds verfehillende tydptrken van eene ofanJercziekte „ gtloosd, en tot r.og toe niet als zoodanig befcbreven ,om „ beantwoord te worden voor I Maart 1806". Daar op Vraag 50: w Daar in het algemeen erkend wordt, „ dat de afneming en verlaging onzer Zeeftranden het behoud „ der aanpalende Zteweeringen niet alleen zeer kosibaar, maar „ ook ten hoogften gevaarlyk maken, zoo word gevraagd: Kan deze afneming en verlaging van het Strand alleen door de bekcnfyjniddtlen ter belettinge der Zandftuiving, te weten, door StrÜS- en Helmplantingen cf Rielfchuttingen , te keer gegaan -worden? Zoo neen, zyn er Jan ook anJere miJJelen, dan de met Steen gedekte Rysdammen, ef zoogcraamde Steene Hoofden voorhanden , v/aardoor bet gemelde oogmerk bereikt xou kunnen worden ? Zoo ja , welke zyn die middelen f Vraai» 60. w Nadien de Stoom-Macbines, federt de laatfte „ Jaren, v-iornaamlvk door den grooten Werktuigkundigen „ James Watt, zeer aanmerklyk verbeterd, en. ten aanzien „ van bet werkerd vermogen, tot een grooten trap van vol„ «naaktheid gebragt zyn; d-s{ dat dit vermogen, te weten. „ de uitzettende kragt vaa den|Sroom, thans metflegts alleen ¦M boven den Dampzuiger, gelyk te voren, maar beurtelings „ boven en onder!dien Zuiger een evenmat-gc ou- en neder„ p.rsfende kragt oeftent, waardoor dit voortredyk W-rktu»f w zoo wel gefchikt geworden is, om rondgaande bewegingen „ van allerleien a?rt. als om op- ennedr:rgaand<. vo.orttebren„ gen; zoo wordt gevraagd: Of ter óntlastinge van. bet overtollig water uit Polders en Droogwakcryen, het voordeeliger zyn zoude van de rondgaande en neet eenparige fndheld voortgcbrantc beweging dezer verbeterde Stoommachines gebruik te maken, met nam'elyk, in plaals van Pompen, ftunnde 'ofbelltide Schepraden, of ook Fyzels door dezelven te doen bewerken ? „ By deze overweging begt-.crt bet Genootfcbap. dat men „ tevens voege eene vergelykende beoordeeling van de uit„ werkingen dezer JaaïHgemeMe Werktuigen , wa<>neer de„ zelve doer d-n Wind, of door zulke verbeterde Stoom„ Machines in b wrging gebragt worden". Vrmg 61. „ Dnr niemand ontkennen zal. dat de Water„ Molens , benevens derzelver onderhoud, fehoon volftrckt „ noodznaklvk vooralle henolderde enbedykteLanden, echter „ tot groot bezwaar vo r Jerzelver Ingelanden verftrekken, „ zoo mag men veilig onderllellen , dat de Eigenaars der „ Landen, uit hoofde van ,igenbel»ng, zins lang bedagt ge,, weest zyn, om dit bezwaar, zoove 1 mjjo? Iyk , te vermin„ 4eren. Vandiar, dar fommige getragt Bebben dit oogmerk „ te bereiken, door middelvan in foorten famenftelling verft fcbillende Werktuigen, en dst. men in het algemeen voor„ naamlyk op het oog gehad heeft, «te het getal der Molens „ zoo gering te doea zyn , als, behoudend de behoorlyke „ bemalicg der Landea, eenig_rins gefchieden konde. Des„ niettemin wordt er omtrent dit voornamr punt van Oecouo„ mie cc» zeer aanmerklyk verfchil in het Zuideiyk en Noor„ delyk gedeelte van dit Gewest (de gewezene Provincie „ Holland en West-Friesland) fevonden ; terwyl me» in het „ eerfte ongelyk meer Morgentalen veor de becialing van een „ Molen rekent, dan ia bet laatfte. „ Het Genootfchap niet kunaeode onderftellen , dat dit „ enkel aan toeval ca gewoonte moet worden toegefchreven, „ vraagt derhalven: Welke zyn dt redentn, dat tr ln fommtgt Poldert en Btdykir.gtn Inhtt Noor Jer Jeel ten minder getal van Morgen op een Molen cf gang-Molens gerekend wordt, dan zes a zeven honderd Morgen » xoo als doorgaands in hei ZuiderJeel plaats hetft ? Zyn dit redenen gelegen in de -urerktuigelyke famenftelling der aldaar gêftichte Moltns f of in dtgefteldheid der droogtehoud'en Landen? of in dle der Binnen- en Buittn-Boeztmwateren? of ook in eenige andert mlnbekendt omflandigbedtn ? „ liet Genootfcbap verwagt, datmen bv de beantwoording „ dezerVragein het oog houden zal, oto alles met oatwyffcl„ bare bevinding te ftaven , en, zulks noodig en doenlyk „ geoordeeld wordende, middelen ter verbetering aan dehaad n te geven". Vraag 6a. „ faar er dikwyls in de maten of bepalingen n der onderfcheidene deelen van of betrcklyk het g.-wonc „ Scheprad ia gelykfoortige Water-Molens, fehoon zelfs in „ gelyke omftandigheden geplaatst, een aanmerklyk verfchil „ gevonden wordt, en het alleszins zeker is, dat in alle telvke „ gevallen ook een gelvke bepaling of afmeeting vereischt „ wordt, oto altoos de grootst mooglyke uitwerking of de „ boogde graad vaa volmaaktheid o min mooglyk, wan-r over dc Kop terug „ voere of nuiloos te hoog opbrenge, welk affchot bovendien „ door de plattfmg der Sch-.ppen naar den hoek der Spiegel „ van het Rad bevorderd , rinch daarentegen bier door t«v_n| „ de geraaklykiv infnvding of opnecmmg van het binnexwater „ eenigzins verminderd wordende , men dus ook c-j-merke, „ welke overeenkomende deze beide inziêten de voordeslijjfte „ helling der Sci-eppeu op de rtraa! zoude zyn, om daarna „ de grootte vanden^oiegcl, voorzoo veel zulks zou kunuen „gefchieden, interichten. /„ Eindelyk dat raen santoone en zoo veel doeniyk proef„ ondervindelyk betonge, tot welke hoogte, bttreklielyk hét „ Boezemwater endvepte vanhet Scheprad iv hctßinncnwaer, „ de opleider van het Scheprad moet worduo gebrast', om de „ nadeden zoo veel docnlyk frarig 64. IVelke zyn Je redenen of oorzaken , dat de Drtpgmakeryen doorgaands veel langer duuren en vtet meer kosten na zich flicptn , dan men vooraf bereekend en begroet heeft? En welk is het beste Plan om flasfen en Meirenop de fpoeaigfte en minstkostbare wyze, en in het geheel ten metsten voordcelen droog te maken ? «» Vraag 67. In welke opzichten zyn wy, in ve.rgelyking vart onze Nabuuren , nog het meest ten achteren ten aanzien van het IFerktuigelykc „ .of de toepasfing aer IVeri-tuigkunde . en het i/eliruik van Geteedfchub/pen in onzen Landbouw . Puhrykcn , Trafyken enz. ;"— en werwaards beroeren zicb dus dep- gingen onzer Natuur-en Werktuigkundige I andsgenoten wet voor-. r.aamlyk en in de eerfte plaats te richten, 'ttn einde ter daad— lyke bevordering tv verbetering vao deze onderwerpen op het kragttdedigst med-ettwerken ? .tiet uitloviag eeuer Gouden Medaille ter zwaarte van dertig Ducatcn, voor hem, die de geh:.-:Ie Vraag vr doend? beantw woord, en van een Zilveren op der-z.-lfden Stempel geflageß, voor hem, die dezelve alleen gedeelteivV met b"rr:kkiog tot ..nig v>k . b. v. van Landbouw , of van Fabryken ofdierfcelyke afzonderlyk, gsooegzaani behandeld. Vraag 68. JsVtlkt zyn de Verfcbynftls, die by bit opkomen tn den loop der H'elltn . hier te Lande, zoo by bet triaken van Fundeer ingen ais langs de Dvken, op meerderen of minderen afftavd worden waargenomen ? K'elke middelen heeft men van tyd tot tyd met minder of meerder vrucht beproefd om dezelve tt beteugelen, of dr- na— deelige gevolgen valden tyd: Vraag 37 IVelke zyn de bekwaamde middelen en werktuigen, om in de Rivier de nieuwe Maas den verderen aanwas der Platen . even boven en heneden Rotterdam, ep etne minkostbare wyze te voorkomen , dezelve ts doen verminderen., en, zoo ver mooglyk is ,' wegtenemen? NB- Deze met uitlooving eener dubbele Gouden Medaille. Vr.n? st. Hoedanig was het Zeegat van Goedereede . met belrekking tnt. deszelfs vaarbaarheid, in cf omtrent het jaar !.-¦?! geluld? IVelke zyn dt nadeelige. veranderingen , dit l>tt~ zelve fints dien tyd ondergaan hctftt H'elkt dt oorzaken, die itzilvc xonrtitbragt hebben,? Et welke zyn dr nriJJ/lt» , die tl.bet w-rk glit.-, z -vel als derzelver verval, vergeleken met de hoogte der daaglykfchegetyiu, in aanmerking neme. Alle mer üitloiving van den Gouden Eereprys, ter zwaarte Van dertig Duknen. Als ..ede h.-t Voorftel, gedaan ln 1794 . met belofte van een Zilveren Medaiile. op 's Genootfchaps Stempel ifJUijev. aan De vfiltcdig: Befchryving ¦ met de'noodige Teeker.it'gen opgehelderd, vande vinding, waarvan meu in Engeland. federt het aldaar zei-r algemeen in gebruik brengen van ronde, vier, vyf, zes of agtkante hvlg-gnlene yzeren Mnltnasfen . zich bedient . om ds zeilen der Molens op hunne wieken 'ft doen zwigtet en ontzmigten , in- or uitrollen , door den meer of min ftërken aandrang d>r iVind alleen, zolder dat ne Molenaar daarmal' iets te doen hetft, en waardoor ook de Molen een alton ge g-IJen en gelyken gang behoudt. Dit Jv r is verkazen tot gewoon LID: F. W CONRADT. Itfpecitur van 's Lands Zeehavens en Zeegaten en Adjunlt Generale Opziender van het Hooghlemtumdfthap van Khynland enz, Het 1: noOtfckap zal, om het één of de twee Jaren, naar goedvm n, een-n Prys uitdelen aan b»m, die, volgens dsszelfs oordeel , gedur. —de dim tyd , de nuttigfte ontdekking of -nirvinding i-« eeaige Tak der Proefondetvindelvke Wysbegeertf gedaan zal hebben, mits dezelve vao behcft zy, en de A»t ¦ »r die aao het Genootfchap. om ze door hetzelve gemeen te maken , medegedeeld hebbe. Ingevalle hy . die zoodanige Ontdekking of Uitvinding zal gedaan en aaa het Genootfc'-ap medegedseld hebben . wegens gebrek aan geld of tvd. huiten ftaat ware, 001 de Proeven, die ter bevestiging van dezelve vereischt worden , in her werk te ftellen. zal het .ïenoorfehip, zulks goedvindende, zelfs de noodtitendigheden daartoe vervaardigen en de kost-in cv van op zig nemen , voor zn,> verre nannlyk deszelfs Fondfen *n deztn toereikende zullen zyn. De Leden zullen ook n-ar den Prys d. rvnorgeftelde Vragen -Bogen dingen, mits zy over den asr.eu de bedoeling derzelve het Genrodfchap niet geraadpleegd zyn, noch xle An.woorde» op .ieZelve Veoordeejd hebben. De Antwoorden .ir d. '.'t*'ten ende medeiredeclrle Ontdekkingen mni-tei' in hetNedcrduitsch , Latyn , Fransch , Engelsch or Ho"gduitsih. mits m-t eene lialiianfche Letter , niet door de h nd der Aureuren zelve, maar door eene andere, in zeer diiidelvk leesbaar fchrift (v, rbetenngen en byvoegfels hier o-der begrepen) /efchreven zyn, eo r.iet m«t der Auteuren eigen naam .""maar mer eena Zin/prent eeteekend. cc met een Verzegeld B'H»t, hetwelk dirze.fd« Zinfpreijk mt npfehrift h ?ft', cri wnwo der Sc-.ryv_.-ren Naam en Adres ?en.elc!zyn , Verzepeld en franco , voor den bepaalden tyd, f zullende de «tet- js.ltüWèftd-? voor dat Jaar mt het dingen naar den prvs nier j„ av.mc.lring ger omen worden) gezonden wnrtfrn aan d<"n OlreS/ur m F.i'ftcn S-cretarls van h.t Genootfchap, Olivirr Christiaam Fickma. Du- Auteurs zullen de Verhandelingen , op welke zV eenen Prvs behaal! hebben, niet mnst-n Inen drukken., dan met grlerlv-iodeß v«n bet Genoorfch-rt»., en er geen openbaar gebruik va-i maten , voor dat het Ge nno-fchip dezelve zul hebhen uitg:gev;n: Wiik laatfl* ise^ z»1 p\i*tt hebbomtrent alle andere Verhandelingen , Ontdekkingen , protvn en Waarnemingen die men hetzelve heeft ter hand gefteid. en welke hr.uelve, van wier. zv ook aangeboden worden, altoos met genoegen zal aajiocASin-, ora. wanneer zv goedge k-uril zy-i. bnder dwszelf< Verbandeliirgtn m'tregeven , mi ZV mrt de ei nee e Namen der .Se,hi'yv*ren nndr.rteckcüd zv.. of. zy ' >« willen bek.:nd ,tyn, met .een verzegeld Rilllct waarin hunNiamenW-iFinplaatsgefchrev.n fta«n; wc-'k Bii:. alsdan eers» Zil giopeni! worden, wanneer het aangebo <»* Stnk gr.e.l ..ck:urd is, dich O'geopend, zal verbrand wp;---d-n. wrnneer hetzelve Stnk wordt afgekeurd; zulleßtle he Gcriiotlchap gr-ene ontvangene Stukken teruggeven, en ti-n zich <.ie vryheid houden, om dezelve geheel, of ten deeie. of in het geheel niet te doen drukken. ROTTERDAM der- 7 September. Den c, 's.nsroHdarrs. arriveerde te Helvoeiflnis H. F. Fiindt van Ollerin ;, den 6 z.ilden in Zee M. 'Krugr: en H- F.'. Larf,'n na Noorwegen, G. H. Quedtns na de Oostzee en O'; Mcvlofs na . . . . .; J. Revn. tte is ra boven gez-fld: de Wi«»H Oost. Den fi; 7,-iitre» uit de Maas ia Zee J. Leent ha Leer, B. Th»mpfl.n aa Lisfabon. O G. Bln.m na .. . , |. firtivn na Bergen, J. Trap en V. HavèY na de Oostzee. ). F. Kruger naLeerrnJ Theunis na Lisfabon: de Wind O-?.. De"t>, 'snamiddags, zeildeit uit Helvoeifluis 11. |. Klvvrrr na Rarcelona , h. Helrag na Gottenburg , 1> Aradfo.i nr. Kidix en beden A. Abrahams en E, Eieman na , N. Clarck na Kadix, s. Divlds na Xortfclk en arriveeade D. Hendriks van Olleron: de Wind Z O. - Heden is in de Maas niets gepasfeerd: de Wind Z. Rerrefclvk di* opgelaten BALLONS , door de H.'ereo Schirmer en Schnll, waarvan nog geen berigt '<»»»ingekomen. heeft men nu lyding ontvangen, dat een derrelven is/b'derr gediald te Nicuwkerlt op de Veluwe, in Gelderland, eneene andere bv Harea, otarreod een uur van Groningen. Van'MIDDRLBURC me'd men, den 6 September, dar de Vice-Adwirsal Vtrhurll, Saturdag den 1 dezer, tsVlisfaigen aangekomen, doch Maandag weder n»ar Oftende vertrokken was.

De PARYSSCHE BRIEVEN van den 4 S premW hebbe», even zoo min »ls dia vaa BRUSSEL vendun 6 dezer, eenig ¦ieuws med-ge^ragt. De 5 per Cont grconfolidrerden zyo $