De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

Per Ned. stooms. Vice Pres. Prins kapitein Berghuis v. Soerabaia. De Heeren van der Bor, Everardt en fam., van Krieken, Watteadorff nrugge, vau Heim, en fam., Hawlette en echtg., Bultman, Enthoven Mev. Reiutjes, de hr Hallen ,V» el Klerks. Per Ned. stooms. W. Cores de Vries kapt. M. Jansen, v. Batavia De Heere» Onte, Kluppel echtg. en 4 Kind. Wetters, en echtg. Jurjan», Mejuffrouw van Kesteren, dj hr. Thomas, Echtgen. 1 Kiud. de her. van Slooten, van Einde, Degens.

— Rot. 26 Sept. In de nabijheid van Rotterdam, op Kralingsch grondgebied, ia weder een nieuwe en bclangiijke industrieele onderneming gevestigd —, de eerste en gevolgelyk de ééuige Nederlandsche fabriek vau stalen draagveereu voor spoor wagens. De oprichters dezer groote onderneming zyu de heeren Hotz & Go., kooplieden te 's-Hage en Hotte) dam in vereeniging met een Engelsch huis. Het ligt voor de hand, dat in Nedeiland het verbruik van draagveeren voor spoorwagens niet sterk genoeg kan zyn om een op breede schaal aangelegde fabriek te kunnen voeden. Vandaar de vereeniging met bedoeld Engelsch huis, dat zelf fabrikant is van het artikel; het ligt vooral in het doel om de uivoering van de door dat huis ontvangen bestellingen voor het continent te vergemakkelijken.

De fabriek is weinig minder dan veertig meters lang en 24 meters breed; de hoogte houdt daarmede gelykeu tred; omliggende terreinen dienen tot bergplaatsen, tot haven en tot lu»- en ladiugplaats. In vollen gaug zynde, zal zy' aan 100 werklieden arbeid geven en 200 ton veereu per maand afwerken —, voor velen alzoo een nieuwe bron van welvaart en voor Rotterdam, door aanvoer van materieel en afvoer van fabricaat een nieuwe by'drage tot vermeerdering van het verkeer.

— Volgen» een correspondentie uit München aan de Augaburgsche Allgemeine Zeilung ia er «prake van een plan der Jezuiten, om hun orgaan Stimmen von Maria-Laach, hetwelk 5000 abonnenten telt, naar Nederland overtebrengen en het aldaar, te beginnen 1 Januari 1873, uit te geven in een plaat», gelegen in de onmiddellijke nabijheid der Duitsche grenzen. — Op 21 September werd te 's-Hage, in tegenwoordigheid van verscheiden autoriteiten, waaronder de Minitter van Binnenlandsche Zaken, Burgemeester, Wethouders en leden van den Gemeenteraad van 's-Hage, en verscheidene, genoodigden plrchtig geopend de tentoonstellingen, met welke de Hollandsche Maatschappij van Landbouw haar vy'fen-twintig jarig bestaan viert. — De bekende Nederlandsche Madagaskar-reiziger, de heer D. C. Van Dam, is deze week, na een afwezigheid van ruim vyf jaren, in het vaderland teruggekeerd. Gedurende dien tyd heeft hy al» onvermoeid natuuronderzoeker vele oorden van het nog zoo weinig bekende eiland Madagaskar bereisd en een schat van natuurvoortbrengselen van dit merkwaardige land naar Europa verzonden, waarmede verscheidene binnen- en buitenlandsche musea verrijkt zyn geworden. Te bejammeren is het echter, dat de prachtige verzameling, die h(j gedurende de laatste veertien maanden van zjjn verblijf in het Zuidwestelijke gedeelte van Madagaskar, met de grootste moeite en opoffering, heeft bijeengebracht, is verloren gegaan tengevolge van een schipbreuk met een Arabisch vaartuig, waarby by in allerijl in een volgepropte aloep zijn leven moest redden. In bet oogen blik van vertwijfeling had hü nog de tegenwoordigheid van geest om een levend exemplaar der dryvende schutten te redden, namelijk een in musea nog zoo zeldzame tijgermarter (Cryptoprocta ferox), welk merkwaardig dier hy voor het eerst levend in Europa aanbracht, en hetwelk than» in de Diergaarde te Rotterdam ter bezichtiging is gesteld. — Het eerste door Plate, Reuchlin en Co. voor de directe vaart op New-York bestemde stoomschip Rotterdam, kapt. J. Hus, ia heden van Glasgow te Brouwershaven gearriveerd. Het heeft de zeereis in slechts 61 uren volbracht, terwül de gemiddelde vaart 123/IO mÜ' bedroeg. Den 15den Oet. zal het naar New-York vertrekken. — Een Oud-lndisch gast schreef in het Handelsblad een artikel tot ondersteuning van de Ned.-Ind. Droogdok-maatschappij. Hy meent dat de eilanden Amsterdam en Middelburg belangrijke stapel-en losplaatsen zullen worden, niet alleen van steenkolen ten behoeve van onze en vreemde schepen, maar ook van producten, vooral in de Weatmoesson, wanneer het lossen en laden op de reede onmogelyk kan geschieden. Het komt hem voor, dat in het onderhavige geval de kiem ligt voor veel grootschere plannen, als die eilanden met den vasten wal verbonden en een spoorbaan naar Batavia gelegd wordtl Dan zullen die eilanden voor Batavia zün en blüven wat Nieuwediep is voor Amsterdam. Dan zullen geene ettelyke millioenen tot verbetering van de haven voor Batavia noodeloos worden aangewend. Dan zullen de hinderpalen voor geregelde lossing en lading zyn uit den weg geruimd. Dan zal het kostbaar piauwensys teem tot het verledene gaan behooren. D.n zal Batavia dat door züne ligging tot eene destiuatiehaven bestemd is, ook voor vreemde schepen door de oestaande hulpmiddelen tn Amsterdam en Middelburg derwaarts worden getrokken. Dan eindelyk zal Batavia aan hare bestemming als destinatiehaven voor eigen transitohandel gaan voldoen. — Het Nieuws van den Dag meldt, dat het zich gedwongen ziet den abonnementsprijs met 25 cents per kwartaal te verhoogen, wegens het stygen van aibeidsloonen zoowel kis van papierpryzen.

— Z. M. _e Koning heeft aan de Commissie der Tweede Kamer, die Z. M. het Adres van Antwoord kwam aanbieden, het volgende geantwoord:

Mijne Heerenl Ik betuig mijnen dank aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor haar Adres vau Antwoord.

Het verheugt My' daarby' opuieuw de verzekering te ontvangen van hare ernatige begeerte, om werkzaam te zyn tot heil vau ons dierbaar Vaderland.

Ik verzoek U, Mijne Heeren, dit aan de Tweede Kamer te willen overbrengen.

—'s Konings wederantwoord op het adres van de Eerste Kamer der Staten-Generaal ter beantwoording van de Troonrede, op 21 Sept. jl. luidt ala volgt: „Ik verzoek U, Myne Heereu! aan de Eerate Knmer My'uen dank over te brengen voor haar «drea van Antwoord en haar daarby de verzekering te geven, dat ik daaruit wederom met genoegen verneem hare bereid vaai digheid tot de vervulling van hare gewichtige taak."

— Naar wy uit eene goede bron vernemen, bestaat bij de Begeering bet voornemen, om het Koninklijk besluit van den 23en Juni 1871 betrekking hebbende on bet examen der adspirant-Indische ambtenaren, zoodanig te wijzigen, dat de candid-tten niet verplicht zullen zyn om in het Javaansch en Maleisch examen afteleggen, maar dat huu de keuze wordt gelaten, om dat in de eene of de andere dezer twee talen te doen .

Zijn deze berichten juist, dan zou reeds spoedig een KoniDklyk besluit in dien geeat kunnen verwacht worden, maar zouden tevena, in het dienovereenkomstig gewijzigde reglement van orde en programma der gevorderde kundigheden, de eischen, die tot dusverre voor het Maleisch bestaan, arm merk el ijk worden verzwaard.

— By beschikking van den Minister van Koloniën, van den 23st.n September 1872. lit. Apz, no. 33, zijn dehoofdonderwijzers W. Van Gelder VV. J. R. Zieck, D. C. J. Kool, J. Van Heek, B. Soers, J Westeroeck en J. Kastelijn, en de hulpoudeiwy_ers C. leu llmner, J. De Gou, A. Koose, A. C. J. Fournier eu J. L. Van der Toorn, gesteld ter beschikking van den Guuverneur Genei-tal van Nederlandsch Indië, om te worden beuoemd tot onderwijzer der derde klasse vour den ditust daar te lande.

— Bij beschikking van deu Minister van Koloniën, van den 25sten September 1872, lit. Apz., iio. 26, zijn de heeren J. A. Van Delden, P. M. L. De Bruyu Piiuce, L. C. A. F. Lange, H. E Steinmetz, M. 11. Vau Humel, H. P. A. Bakker, G. J. P. Va ette, T. Vau Dissel, G. J. De Jaager, F. C. Van Vrijberglie de Couingh, A. L. Van Hasselt, J. A. Hardeman, W. F. G. L. Van Son, P. 8001, J. J. Donner, mr. G. L. Quieu, W. E. M. S. Aemout, mr S. A. d'Engelbronner, mr J. F. Jas, N. J. Stmick, E. C. baiou Sweerts de Laudas Wynorgh, F. La Foutaine, A. Van der Ven, J. Koning, S. VV. Vau der Ploeg, mr. J. J. VV. Scholten, L. O Welsitik, A. H. Moorrees, mr. lt Z. Dannenborgh en mr. A. VV. Blume, gesteld ter beschikking van den Gouverneur Generaal van Ned.-liidië, om te worden benoemd, de 29 eeratgemelden tot ambtenaar bij den burgerlijken dienst en de 2 laatsigemelden tot rechterlijk ambtenaar daar te lande.

— _Naar wy vernemen, zal aan den heer Del Campo, genaamd Camp, thans intendant der Koninklijke paleizen, de verdere leiding der opvoeding van Z. K. H. frius Alexander worden toevertrouwd.

— De correctioneele kamer der arrondissements-rechtbank te Amsterdam heeft, by vonnis vau den 24sten, den gewezen conducteur E. B. F. Dikkeus schuldig verklaard aan den hem te laste gelegden bekenden diefstal vaneenige aangeteekende brieveu, inhoudende aanzienlijke waarden. Hy is, overeeukomstig den eisch van het Openbaar Ministerie, veroordeeld tot een cellulaire gevangenisstraf van twee jaren. — Namens den heer dr. J. Van Vloten is den 23sten September appèl aangeteekend tegen het vonnis, onlangs tegen hem gewezen, zoodat de zaak binnenkort moet dienen by het Provinciaal Gerechtshof te Zwolle. — Omdat wy' vroeger van andere geruchten melding maakten, deelen wy hier mede nat, volgens de Haagsche Nieuwsbode de heer Jonckbloet, lid der Tweede Kamer, den heer De Vries, Minister van Justitie, in den Raad van State zal vervangen.

6 November. Manufacturen onveranderd, Koffie 46 zeer fluuw, Suiker een kwart beneden veiling stil, Tin 87 vast, Damar 33 flauw.

AANGEKOMEN SCHEPEN IN NEDERLAND Java- Packet,

__-____„ ƒ 40. _ ƒ42 I . "W. I. bereiding ƒ 42,— k ƒ 43,— Suiaxa, ƒ 16.— voor no. 14 ca Ugar londer koopers. I_sdiqo, ƒ 4,— 14.80.—van goed tot _._.»,_. Superieur» soorten

»chaar»ch. KowrCTDEX, | , -..,■ / 68,— - / 70,— per kodi», gev. do. Bu-i_L . I *••• ,0°" / 0,1» è f 0,17 per poad. io. Oubebik, f 11,— geboden. Rijst ord. wit, / 270,— _ ƒ 275,— . per koiang van 28. » Javacarga,» 185,— a » 195,— picol zonder zakken. Kiappee Olie, • 23,—. Katjanu « „ 21,—. Rotting, le quaiiteit ƒ 12,— _ f 14,— per picol. . 2e „ » B,— _ > 9,— do. do. Wisselkoers op Holland 6 md. dato 104 a 10_3/4 pCt. Factorij 102.

Rottan Riam, per pie. / =•— id. Raotawaa « » „ H— id. Doesoen. „ 9-— Guttah pertjah. / 175.— » 180 — Damar mata koetjing. > 25.— Gom elastiek. » 80.— Maloeka matten de 100. » 105.— Negara id. _r » » 10.— Kadjangmatten, groote. „ 6.— id. Brangas. » 6.52 id. kleine. » I.— Was. niet aan de markt. Rijst Java No. 2 niet in den handel verkrijgbaar. id. id, „ S geen aanvoer, zynde en voorraad genoeg Bandj. Bijst.

SAMARANG, 6 November Ned. stooma. Vice Pre». Prins Berghuis, Soerabaia; 7 Nov. Ned. itooms. W. Core» de Vriei M. Jansen, Batavia.

SAMARANG, 6 Nov. Ned. Lic Tjoy Ting Tjiong Ting Koey Bandjermassin.

op den 21ateu October 1872. Van AMSTERDAM, per Ned bark schip «Henriëtte", gezagv. Brouwer, de heeren C. en J. Boon.

Vóór eenigen tüd meldde de Dordsche Courant, dat de onlangs te Londen gehouden suiker-conferentie, tot geen gevolgen had geleid. Dit is waar, in zooverre dat bet beginsel van werken ouder toezicht, door de Engelsche commissarissen voorgesteld, niet is aangenomen. Men heeft wel erkend dat het tegenwoordig toegepaate typenstelael geen bevredigende resultaten oplevert, en dat het systeem van werken in eutrepöt aan zekerheid grenzende uitkomsten zou verschaffen, maar de bezwaren daaraan verbonden, zyn van zoo overwegenden aard, dat het geneesmiddel tegen het bestaand kwaad oneindig veel erger is dan het kwaad zelf.

De werkzaamheden der coofereDtie zyn echter niet geheel onvruchtbaar geweest. Om eenigszins te voorzien in de gebreken, welke de ondervinding aan den dag heeft gebracht, zün door de gedelegeerde commissarissen de volgende bepalingen vastgesteld. De reudementen vau de derde en vierde klasse, vermeld bü art. 1 van de conventie van 8 Novembrr lb6_, züu gebracht respectivelyk van 80 op 82en van 67 op 70 pt't. De suikeis, die wegens hun suikergehalte behooren in eene andere klasse dan die waarin ze volgens baar kleur zouden worden gerangschikt, zullen voortaan komen in de klasse, waartoe ze vo'geus haar suikergehalte behooren.

Dit auikergehalte zal wolden bepaald hetzü door sachanmetrie of analyte, volgeus de regels, gemeenscbappelük voor de coutracteerende partyen vasitestellen.

Het rendement der beetwortelsuikers bü abonnement is bepaald op 16u0 grammen per hectoliter eu per graad van dichtheid.

Vóór 1 Januari 1873 zal de Eransche regeering een juiste verhouding brengen tusscheu de cousumptierechten op de suikers eu de rendementen vastgesteld voorden uitvoer.

De duur der conventie vau 1864 met de daarin aangebrachte wyzigingen wordt met 2 jaren verlengd. (Vad.)

Indertüd maakten wü gewag van een by de R.chtbank alhier aanhangige interessante procedure tusschen de Imi Moes, Molière en Tromp eu de Rotterdamsche Bank, ovtr de betaling van een door de laatste afgegeven wissel, groot pd. St. 31)00. Volgeus haar zou die wissel oorspronkelijk tot een bedrag van'pd. St. 5 zü« afgegeven, welk cyfer in 3000 zou zyn verauderd. Om dit te onderzoeken, werden drie onderwijzers als dtskundigen benoemd, die bü hun verslag hebben verklaard, dat naar hun ooi deel ver valsching door radeenn_; niet heeft plaats gehad, maar langs chemiacttfu weg zou kunnen zyu geschied. De Rechtbank heelt alsuu de heeren B. Eickma, chemiat, J. Lobatto Rz. en Vürtheim, hthograten, benoemd om te onderzoeken of de bewuste wissel ook sporen draagt van verandenngeu of vervalsehingeu, heuy door chemische of andere middelen en waardoor ecu vroi-gere inhoud kan zyn vernietigd of gealtereerd, ouder bepaling echter, dat het stuk niet zal mogen worden vernietigd, of htt daarop voorkomende schrift uitgewiacht of onleesbaar gemaakt.

komt onder de beantwoording der vragen, voorkomende in de missive van den hoofdambtenaar belast met een onderzoek omtrent de koffiecultuur op Java, dd. 17 Juni 1865, no. 133, o. a. het vo'gende antwoord, dd. 20 Juli 1866, voor, van deu .Resident van Pasoeroean, den heer Van der Poel.

1. „Welke zyn de rechten der bevolking op den grond door haar met koffieboomeu beplant?"

Die rechten zyn niet bekend, zynde nimmer verklaard of beschreven Ambt. naren noch kolrieplauters kunnen die vraag beantwoorden; de eersten omdat zy niet weten op Welke basis hun antwoord zou steunen en de laatsten omdat zij bevreesd zouden zyn zich overeenkomstig hunne meeuitig te uiten: de vraag is, of zelfs by' de Regeering op dat stuk een vast en algemeen erkend beginsel aangenomen ia.

De meeste ambtenaren, kweekelingen en tevens onbeperkte aanhangers van het dwangstelsei, dat niets anders predikt dan eigendomsrechten van den Souverein op alles wat hem omgeeft: gronden, bosschen, aauplautiugen, en te oordcelen naar de diensten die men gevorderd heeft en bij de cultures nog vordert, en het loon dat daarvoor werd eu wordt gegeven, ook op de menschen, zyn van oordeel dat al de gronden, de daarop geplante koffieboomen en de aan die boomen groeiende viuchten, behooren aan het Gouvernement.

De koffieplanters hebben daaromtrent geheel andere denkbeelden; zy gaan uit van het op Java zoo lang het l>.-sr.ant bekende en door elke natie „erkende recht van ontginning"; ook de Nederlanders hebben dat eikend, getuige art. 14, Staatsblad 1819, n°. 5, waarbij de handhaving van dat recht werd aanbevolen; maar men is daar over heen gestapt, dcci» door eene onzedelijke uitlegging en toepassing van het zoogenaamde landelijk Biels. I, deels door de uitvoeiiug van art. 16 van bovengenoemd Staatsblad, eu deels door reno overdreven uitlegging vau de beginselen van het gemeenschappelijk grondbezit, waartoe hoofdzakelijk de invoering vau de suiker* en indigocultuur aanleiding heeft gegeven.

Door ai de aangehaalde oorzaken de toestand der Javaansche maatschappij in hare grondvesteu aangetast en uit haar verband geiukt zynde, is het dringend noodig, dat men eindelyk tot het aauurmen vau degelyke en vaste beginselen overga, doch schynt hel, dat men daarmede zoo lang wil wachten tot het Javaausclie volk het geduld ver> luren hebbende, handhaving harer rechten zal komen vorderen.

Het zy dan gezegd, dat in de bebouwde streken waar de suiker- en iudigocultuur ingevoerd werd, sedert jaren reeds, ten aanzien van de aawah- en tegalvelden, het recht van eerste ontginning niet meer ontzien wordt, hebbende zich opgelost in deu nasleep van de menigte dwangmiddelen die zyn aangewend, om met opoffering van groote sommen de grondbelasting, waardoor toch niet de miuste verzachting aan den geringen Javaan wordt toegebracht, de indigo-, cochenille-, kaneel-, thee- en suikercultuur in stand te houden. Mtn lette op, dat de koffie hierby niet genoemd ia.

Het recht vau eerste ontgiuning berust op de wet van Manoe, nog niet lang geleden met zoo on begrijpelijk onaunstig gevolg aangewend door den beer Limburg Brouwer by de verdediging van de oorspronkelijke eigendomsrechten van den Javaan op zyne bouwgronden.

Die wet verklaart positief den eersten outginner van woeste g onden eigenaar vau dien grond, hetgeen overigens uit nog veel andere gegevens op Java in gebruik blijft, zijnde breedvoerig door my beschreven bü myne voorstellen van 1858, om de jaarlykache bevolking in het eigendomsrecht harer groDden te heratellen. Ik zeg herstellen — want ik vermeen bij de aangehaalde stukken genoegzaam te hebben bewezen, dat de Javanen oorspronkelyk eigendomsrecht op hunne woonerven en bouwlanden bezaten, doch dat recht aanvankelijk verloren hebben door verpachting van gronden aan Chineezen door de onafhankelijke Vorsten, doch meer bepaald en algemeen door de maatregelen van bet Engelaeh tusschen bestuur (revtnue instruction 1814), aan al hetwelk de laatste hand gelegd is door Zyae Excellentie Van den Bosch, door de invoering van het cultuur- of dwangstelsel, waardoor alle individuëele rechten der Inlandsche bevolking verkra. hten het uitmergelende stelsel van gemeentebezit tot den hoogsten top opgevoerd ia. Nu opper ik de volgende twee stellingen, alty'd uitgaande van het beginsel dat de Javaan natuurlijk eigenaar is van den grond en bodem, waarop hy het levenslicht aanschouwde: 10. Een landbouwer ontgiut, bewerkt en beplant daarna uit eigen vryeu wil en neiging door de kracht van zynen handenarbeid en met aanwending van eigen kapitaal, voor zich en zyn gezin een stuk woest land en trekt daarvan reeds in hetzelfde jsar de vruchten, waarin hjj met de zynen voortaan het levensonderhoud vindt, en de aldus ontgonnen akker is volgens de boven aangehaalde wet van Manoe (91e Boek, § 44) zyn wettig en blyvend eigendom, dat hem door geen Javaan, zelfs geen hoofd, anders dan op last van het Nederlandsch gezag betwist zal worden. 20. Een landbouwer wordt door den controleur of eenig ander betrekkelijk machthebbend potentaatje gelast, tegen de wil en neiging van dien landbouwer, door aanwending van de kracht van zijnen handenarbeid en met aanwending van zyn kapitaal, voor het Gouvernement te ontginnen een stuk woest land, het te beploegen, te bewerken, daarna volgens bestaande voorschriften te verdeelen in vakken, wegen, tuinen en tuintjes, bij hellend terrein terrassen te foimeeren, door het bjjbrengen van wild hout eu het aanleggen dHarmede van dykeu, vervolgens dien grond met koffiehoomen te beplanten, die vier jaren lang zonder genot van eenig loon te onderhouden en eindelijk als de, oogst daar is, de vruchten te plukken en zoo hy daartoe met zyn gezin niet toere-kt 50 pLt. aftestaan van het gedeelte dat door hulpplukktrs binnen wordt gebracht, het ingezamelde product te drogen, stampen, zuiveren, vooral goed sorteeren, naar het pakhuis brengen, om aldaar na vau 8 tot 14 dagen op zyn eigen kosten, verwijderd van huis eu hof, van vrouw en kinderen gewacht te hebben, voor de vruchten vau zijn arbeid te ontvangen. . . . twee zevenden van de waarde, wordende vyf zevenden ingehouden voor belasting, transport, administratie en andere bekende en niet bekende kosten! Ik zal aannemen, dat hem vau die 2/7 door den een of snder geprivil.gieerde niets afgenomen wordt, hoezeer de stelling gevvangd is. Hoewei er geen twyfel omtrent het recht van eigendom opnieuw ontgonnen groudeu kan bestaau, stel ik nu de vraag, wie van de beide hooger onder 1 eu 2 voorgestelde landbouwers geacht wordt het meeste recht op dat bezit in eigendom te hebben. Zeker zal ieder den man onder 2 aangeduid de meeste aanspraak toekennen en toch heeft de Begeering hem die aanspraak betwist, neen ontnomen, zynde bij de resolutie vau 25 September 1836 uo. 128, herhaald by' een Kegeer'ngsbesluit vau den 3usten Augustus 1854, no. 3, voorgeschreven dat de koffietuinen, welke geen vruchten meer afwerpen, ter beplanting van de Inlandsche bevolking moeten worden onthouden en braak blyven liggen om na verloop van tien jaren opnieuw met koffie te worden beplant.

2. „Welke zyn hare rechten op die beomen zelven, geplant op last van het Gouvernement of vrüwülig, in dat geval met iuachtuemiug of de boomen voorkomen: „a. op reeds vroeger tot audere doeleinden ontgonnen grouden? „b. speciaal op boschgrond, op gaga's, tipars, enz.? „c. in kampongs, als paggers langs wegen ala anderszins? „d. op woeate gronden (onbeheerde gronden?" Dat alles belet niet dat de koffieplauters geztlte gedachten hebben over de gedwongen koffiecultuur, komende daarop neder, dat de grond, de boomen en de koffievruchten hun eigendom zün onder de mit» dat zy de vruchten, Voor zooverre zy die ten pluk van de baud kuunen zetten, tegen den vastgestelden prys aan het Gouvernement moeten leveren en om die reden ook niet willekeurig over de boomen mogen beachikken. Hoelang echter deze zinsbegoocheling omtrent het recht van het Gouvernement op de koffie en de daaruit voortvloeiende onschendbaarheid van de boomen nog duren zal, durf ik niet besliaaen; denkeiyk zal de duur van dat denkbeeld gelyken tred houden met dien vau het moreel overwicht der gewestelyke bestuurders. Dat de koffieplauters zich als eigenaren der koffieboomen beschouwen, blykt bovendien nog üit de menigte transaciien die zy aangaan met industrieelen iv andere streken woon achtig, aan wie zü geheele aaoplantingen verkoopen, dan Wel voor twee, drie tot vüf jaren, naar gelang vau het aanzien en den ouderdom der boomen verhuren, of ook wel den oogst voor drie j»ren verkoopen. De planter heeft die bo *men tegen zyn zin en neiging geplant; de arbeid daaraan beleed overtreft oneindig ver de inkomsten; daarom verkoopt hü alles te zamen voor een geringe som, die hy ineens ontvangt eu ontdoet zich daarvoor eeni_:e jaren van alle zorgen van onderhoud dei tuinen of aHiiplautniKeu en van de pluk eu zuivering vau het product, al hetwelk, krachteus de voorwaarden van Verkoop, voor rekemug van deu kooper komt. Uit het daarvan op myn last opgemaakte register blykt, dat minatens 1,201,679 boom_n iv handen vau opkoopers (inlanders) zoudeu zjn, welk eyfer my vooikomt beueden de waarheid te blyveu.

Ik moet echter opmerken dat deze handel met de koffi-iboomen eu de kolfievruehteu iv de residentie Pasoeroean niet algemaeu is, bepalende zich hoofdzakelyk tot eenige dessa'» van de distneteu Peiianggoengan, Karauglo, Neder- Tengger, Pasoeroean eu Bongil.