De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

Heden ontvingen wij een klein gedeelte der Engelsche mail. De berichten reiken tot l'ó September, en zijn, wat Nederland aangaat, hoogst belangrijk, omdat zij de Indische begrooting voor 1874 omvatten, en in de toelichting op die begrooting verschillende maatregelen tot verbetering: als een reorganisatie van den Waterstaat, een tractementsveihooging voor de ofricieien, een hervorming van de cavalerie, en een verscherping vau het toezicht op dwangarbeiders, aan de Kamerleden worden voorgesteld. In een zeker gedeelte van dit blad zal de lezer dienaangaande heden en morgen belangwekkende bijzonderheden vinden; hier volgt een beknopt overzicht, dat de andere landen van Europa betreft.

De goede verstandhouding tusschen Frankrijk en Italië is eenige dagen bedreigd: er is een quaestie over het plateau van den Mont Cenis gerezen. Bij den afstand van Savoye aan Frankrijk verbleef dat platean aan Italië. Daarop bezitten echter Fransche onderdanen grondeigendom. Alle onroerende gronden zy'n onderworpen aan de wetten van het land waarin zij gelagen zy'n: bijgevolg moesten de Fransche grondeigenaren de belasting betalen, welke Italië goedvond te heffen. Maar reeds sedert jaren hebbon de belastingschuldigen dat weten te ontduiken, en toen de Italiaansche regeering, zulks moede, besloot, om langs den weg van rechten de bslaating te innen, liet de Fransche prefect van St. Jean de Maurienne botweg weten, dat hij den belastingschuldigen verbood aan de eischen vau Italie's regeering gevolg te geven! Was Frankrijk reeds onder het gezegende bestuur van den Graaf van Chambord, dan zou het vermoedelijk, tot herstel van 's Pausen wereldlijk gezag, deze kans om Italië eischen te stellen gretig aangrijpen; om tyd te winnen heeft het zich voorloopig bepaald tot het voorstel, dat er een gemengde commissie benoemd zal worden, om aan het geschil een viedelievende oplossing te geven.

Het drijven van sommige catholieken, om de kroning van den Graaf van Chambord te verhaasten, doet alleen den Bonapartisten goed. Overigens vermeerdert het de verwarring. Wat zal er van Frankrijk worden'? te toekomst schijnt menigeen zóó denker, dat hy Thiers terugwenscht, al gaat hij ook niet zoover als de groote meerdei heid van den departementalen Raad der Vogeezen, die tot den gryzen staatsman weer een adres heaft gericht, waarop Thiers ouder anderen antwoordde: „Ik zoek naar ophef noch naar demonstratiën, maar met dankbaarheid ontvang ik de hulde van myn medeburgers. Hun goedkeuring is de eenige beloo.iing, welke mijn eerzucht zoek-, en die is, wanneer zy werkelijk verdiend mag heeten, onafhankelijk van de grillen der partijgangers. In dat geval verkeeren wij, geloof ik, hier; want, wat sommige mijner vijanden ook zeggen mogen, ik heb in de laatste jaren wel wat voor my'n land gedaan. Dat erkent mijn land, en dat is myn belooning. Ik weet niet, of het in 't belang der conservatieve republiek is, dat ik de oostelijke provinciën opnieuw bezoek. Ik blijf de republiek als dan eenig mogelijkcn staatsvorm beschouwen. Elke andere regeeringsvorm zal de zegepraal zijn van een party' op haar tegenstenders, en zij zal noch onbevangen noch rechtvaardig noch verzoenend wezen."

Dwaasheid! roepen de ultramontanen en Bonapartisten Thiers toe. Ter eere van U, grondvester der Fransche ïepubliek, zoo 't heet, is dezer dagen de nieuw ontdekte planeet Liberatiix genoemd; scherper ironie ware U moeilyk toe te deelen. Een dwaalster inderdaad is uw republikeinsche regeeringsvorm. Wy'? ons één toestand, een feit, dat ten teeken kan zijn voor de waarheid van uw bewering, dat de republiek voor het tegenwoordige Frankrijk voegt. Gy' vermoogt dat niet. Denk aan de viering van den gedenkdag der revolutie, den laatsten 4en September! Waar heerschte geestdrift? Kabaal en bandeloosheid bleken op nieuw de lust, het streven en de kracht der zoogenoemde republikeinen te zijn. Te Perpignan bij voorbeeld danste het volk als verachtelijke onzinnigen om een buste, die de republiek moest voorstellen, totdat de gewapenle macht hen met geweld tot bezinning en bedaren bracht. In Al gerië was het nog veel erger: hier een tuchtelooze bende die Generaal Le Tourneur een bank of stoel naar 't hoofd slingerde; daar een samenrotting van brooddronkenen die subalterne officieren hoonden; elders een woesteling die Generaal Sussioer te lijf wilde. Een monsterachtige dwaasheid — dat is de Fransche republiek!

Feiten zijn sterker dan thecriën. Men behoeft ultramontaan noch Bonapartist te zy'n, om der republiek in Frankrijk de reputatie der stabiliteit te ontzeggen; men heefr. slechts onpartijdig toeschouwer te zijn. Maar dat de lepublikcinsche regeeringsvorm nog te weinig versleten is, om de verwachting toe te laten, dat een kroning van den Graaf van Chambord aan de wenschen ca behoeften des lands zou voldoen, is evenmin te betwijfelen.

Mac Mahon gaat voort, met een y'zeren hand alle, zijn i richting vijandige, dagbladen en brochures te weren: hy' heeft nu weer de uitgave van le Peuple soi'verain, Le Progris, Les crii, es des Papes, enz, verboden. De Fransche regeering heeft echter het denkbeeld, dat zjj deel zou hebben aan een nieuw, tegen Italië gericht, mandement van den aartsbisschop van Parijs, hevig bestreden; op een interpellatie van den Hr. Ncël Parfait antwoordde zij, dcor twee boadschappen van Mac Mahon en één diplomatieke circulaire haar instemming te hebben betuigd met de polil iek, welke de haimonie tusschen Frankrijk eu geheel Europa verzekert. In SPANJE blijft alles Spaansch. Den 7en werd Castelar tot President van het Uitvoerend Bewind gekozen; hy heeft zich tegen de af:chaffing der doodstraf bij militairen verzet, eu wil de party van Don Carlos geheel verslasn door 150.000 man der reserve en 500.000 aan der müiiie onder de wapenen te brengen, maar onrust en woelingen blijven het land baheerschen, en de Regeering vindt weinig vertrou wen. Indien echter de Carlisten z'ch elders vergunnen. wat zij zich in Biscave veroorloofd hebben, waar zij het hevel uitvaard'gden dat ieder, d:'e weigert dis Zondags de mis bij te wonen, met zweepslagen gestraft moet worden, dan zullen zij langzamerhand wel ophonden, voor de Regeeriug te Madrd gevaarlijk te zy'n. Een goed teeken is het, dat Serrano, Bregua en Olozaga aan Castelar hun diensten he'.ben aangeboden.

De kommandant van een Duitsch fregatschjp heeft by' zijn aankomst te Escumbrera de Engelsche, lialiaansche en Americaansche escaders doen salueeren, en djn verschillenden bevelhebbers cc.i bezoek gebracht. Ten opzichte tan de Fransche schepen en kommandanten echter Leeft hij dien beleefdheiisvorm niet in acht genomen, en wel omdat zg beschouwd worden de opstandelingen ie helpen. Do demonstratie intu-isnhen verwekt veel ouzien.

De aanstaande komst van deu koning van Itab'ë te Berlijn lokt voortdurend veel byValsbetuigingen uit: men schijnt haar als een voorbereiding voor een verbond tusschen Duitschland, Italië en Oostenrijk te beschouwen, dat een bolwerk tegen het Jezuitisme zou moeten worden! In Duitschland, in Pruisen vooral, is men van die meening niet warsch. Nog alty'd worden daar geestelyken bestrsft; nu is weer een vervolging tegen den Aartsbisschop van Keulen ingesteld omdat die andere geestelijken benoemd zou hebben in strijd met de wet, en dat wakkert natuurlijk de verbittering zoowel bij ultraraontanen als Protestanten aan.

Een tweede kwaad, de cholera, breidt zich in Duitschland insgelijks uit. Tegen dien vijand worden velerlei doeltreffende maatregelen genomen: ouder anderen heeft de Pruisische regeering besloten, om naar de door cholera bezochte streken een menigte geneesheereu te zenden, die vrije reis-en verblijfkosten benevens 5 thaler toelage per dag genieten. De luternationale doet weer van zich spreken. Zy heeft opn'euw een vergade) ing gehouden, dezan keer ;n Zwitser land, te Genève. 34 gedelegeerden tt't Duitschland. Fraukrijk, Eugeiand, Oostenrijk, Hongarije, Nederland, België en Ital ë waren opgekomen. De leider der partij, Marx, echter ontbrak. De Nederlander van den Abeelen kwam met de opdracht, cm te pogen een verzoening tusschen de leden tot stand te biengen. Een streven wellicht even ijdel aU gevaarïy'k!

In Engeland zy'n vele ongunstige berichten ontvangen. Uit America de Jobstijdingen dat te Havanna een brand woedde, die 2500 familiën van woningen beroofde; daer op de oostkust van Noord-America den 7en September een vreeselijke storm heerschte, die by' Kaapßre'on alleen 56 schepen deed vergaan, en dat te Galveston en Houston de gele koorts vele slachtoffers maakte. Uit Africa veider het slechte bericht, dat de expeditie op de westkust voortgaat allertreurigste resullaten te leveren: een detachemer.t Engelsche mariniers, bij voorbeeld, was ter nauwernood aan den wal, of alle manschappen waren door ziekte voot den dienst ongeschikt geworden. De expeditie tegen At sjin kan noch mag den Nederlanders zojveel zorg barea. als den Engelscheu de krijgstocht tegen Coc massie. Over het ge.:eel schijnt Nederland bij de transactie, waardoor het de kust van Guinea aan Groot Brittanje afstond, de winnende party te zijn geweest. —

— Van goed ingelichte en geloofwaardige zy'de vernemen wij, dat de Nederlandsch Indische Stoomvaart Maatschappij de Regeering van N. I. tegen Vrijdag voor den Raad van Justitie alln'er heeft gedagvaard, waarschijnlyk uit erken telykheid voor de gegunde énorme verdiensten.

— Eenige bewoners van Rangkas Betoeng (residentie Bantam) beklagen zich over het slechte toezicht dat op de srevangenis aldaar wordt gehouden. 1U den nacht vau den 12en dezer weïd geheel Rangkas Betoeng in beweging gebracht door het slaan op de tong-tong. Een gevangene had namelijk de deur ïan de gevangenis omvergetrapt, en was ontvlucht; totnogtoe is hij niet gevat. Men vraagt of de Djüksa niet tot meerder waakzaamheid en het Gouverneur-jut niet tot het oprichten van meer soliede gevangenissen te bewegen zou zy'n.

— De Regeering heeft het S'oomschiij Scotland ingehuurd voor de expeditie naar Atsjin.

— Naak wij vernemen zal de Regeering er eindelijk toe overgaan, om Pasar-Senin te koopen.

— Woexsdag kwam alhier van Dcli, via Singapore en Riouw, het gouv. stoomschip Telegraaf, gezagvoerder Berends, ter reedc. Deze bodem moet een belangrijke reparatie ondergaan.

— Eene Inlandsche vrouw, die Woensdag avond ongeveer te i uur langs hut Waterlooplein huiswaarts keerde, werd eenklaps haar shawl ontstolen door een Inlander, die haar ge/olgd was. Op het schreeuwen der verschrikte vrouw daagden eenije Inlanders op, die den dief nazetten en hem spoedig, nog met het gestolane by' zich, in handen kregen.

— T^eemaal is wederhoor iijdige ontdekking alhier brand voorkomen. Dinsdag by' een Chinees, wiens pagger reeds aan het branden was, en Woensdag avond by' een Inlander in een der kampongs op Pintoe Besie In beide gevallen was kwaadwilligheid in het spel, want men vond net vuur op plaat-en, waar slechts een menschenhaud het nedergelegd kon hebben.

— Woensdag morgen heeft een InlaDder van de firma L, en Co. alhier ontvreemd 41 stuks borden en 24 dozijn

theekopjes

Zekere Tong heeft den dader weten op te sporen, zynde de Inlander Bansawan, een Benkoelees.

Een bedrag van ƒ 6.60 is door Bansawan aan Tong geboden, indien hij de zaak in der minne wilde schikken, doch hiervan wilde Tong niets, weten-

— Woensdag ochtend zijn twee Europeesche matrozen van het schip Soembir.g, door den wateischout naar de gevangenis gebracht, omdat zjj geweigerd hadden dienst te doen.

— Het stoomschip St. George,vKa. de maatschappij „Java", is bestemd om den stoomer Generaal van twieten te verhangen en als transportschip in de wateren van Atsjin dienst te doen. De St. George wordt alhier van de kust verwacht en zal, na steenkolen te hebben ingenomen, de als ziekenichip voor de mar.ni ingerichte Philips van Marnix, die te Onrust uitgerust is en aldaar tot vertrek gereed ligt, naar het blokkade-eskader sleepen.—

Naar men verneemt zal het 14e Bat. Inf. met de oflicieren van gezondheid en ambulance, benevens 650 kettinggangers, welke laatste gedurende de expeditie koeliediensten moeten doen, den 3 November van Soeraba a vertrekken. (Soer. Court.)

■— Men schrijft uit Ma"a?sar:

Kiatng Bonto-Bonto is weer in de Noord gezien; van vijandelijkheden wordt niets gemeld. De Gouverneur b van zyn reis naar Balangnipa teiug. De burger apothe k^r is door den dirigeerend officier van gezondheid beschuldigd van misslagen, begaan in de bereiding van recepten Dj Gouverneur heeft bevolen voorloopig geen recepten meer bij hem te doen bereiden. D t komt ons vreemd voor; ten eerste, aan wie zy'n die bevelen gegeven? Aan de burgerij niet, en dat zijn de personen die uit deze Apotheek hunne geneesmiddelen ontvangen. Er was naar ons inzien maar één maatregel te nemen, nl. de apotheek te sluiten, op verantwoordelijkheid van den officier van gezondheid. De apotheker is naar Java gegaan om herstel van eer en schade te bekomen.

— Menigeen beeft zeker met genoegen het schryven gelezen van deu Gouverneur Genraal, waarin op nieuw Z. Excellenties afkeer van achterstand op bureaux gebleken is. 't Is nu maar te hopen, dat genoemd schryven ter harte worde genomen, vooral door Fmanc ën en Rekenkamer.

Ons tcch ziju personen bekend, die door omstandigheden buiten hunne schuld, zonder betrekking, van het Gouvernement nog belangrijke sommin moeten ontvaugen en smachtend reeds langer dan een jaar op de valideering hunner declaratiën wachten. Moge deze „alte Geschichte" nu maar niet „neu" blijven! (Soer. Hand.)

Uit Solo. Verleden Woensdag morgen vertrokken per eersten trein van hier naar Willem I de Mangkoe Negaransche troep-in die deel zullen nemen aan de expeditie naar Atsjin. Het garnizoen van Soeiakarta en de ove.'blijveaden van het legioen deden hun een pas de conduite tot aan het station Ook de Resident was aldaar aanwezig en sprak den vertrekkenden een hartelijk woord toe. Menig .jlas champagne werd geledigd op den goeden afloop der expeditie en onder een luid huirah vertrok de tiein. De troepjn zagen er goed uit, en gingen welgemoed naar hunue bestemming.

Met denzelfden trein verliet ook de Overste Loggere Soerakarta, de beste wenschen der ingezetenen met zich medenemende. (Fostenlanden.)

Marktbericht. Banda Specerijen. Eerst in de laatste la»eu van Augustus weiden overige partijtjes specerijen ter plaatje omgezet de foelie tegen / 190.-— de noten in dop tegen 90 — de picol. De mailhoot nam heden dan ook slechts in voor: Makassar 162 pic. noten 63 pic. foelie. Soerabaia 51,5 „ „ 24 „ „ Batavia 118 „ „ 50 5 „ Singapore 20 „ „ 9 ;j te zamen: 351,5 „ „ 146 5 (de noten in deu dop herleid tot ontbolsterde) Met de komst der boot op den lsten dezer werden hooger prijzen aange boden doch niets afgedaan. Banda, 2 September 1873. De Makelaar, GüYOT. De teleghaafdirectie alhier heeft ons de volgende mededeelingen doen toekomen.

De kabel tusschen Saigon en Hongkong is hersteld; de gemeenschap tusschen China en Japan en Singapore is weder geopend.

Verpachtingen. Retds is de maand October half verstreken en nog meldt de Javasche Courant niet°, omtrent de voorwaarden waarop de verpachtingen van 's lands middelen voor 1874 zullen plaats hebben, noch van de datums waarop tot die verpachtingen zal worden overgegaan. Toch bestaat er een algemeene verwachting dat de voor dit jaar dienende voorwaarden, vooral wat de pacht van het opiumdebiet betreft, aanzienlijk zullen gewijzigd worden wy'! anders liefhebbers voor dat bedry'f moeieiijk zullen te vinden zy'n. By' ty'dige publiceering der veranderde voorwaarden en vooral ook by' vervoegden datum van verpachting, bestaat echter de kans op aanzienlijke toename van concurreerende maatschappijen, die door de vervroegingde mogelykheid zien om zich op de minst kostbare wijze voor het bedry'f toe te rusten, en daarom allicht tot een hooger bod overgaan. In het belang van 's lands kas zou het daarom zy'n, indien het personeel ter algemeene secretarie eindelyk eens tot de overtuiging kwam, dat met de oude sleur dient te worden gebroken en de tydst ppen der noodzakelyk te doene verrichtingen behooren te worden

ervroegd

Onveiligheid. De Hr. Kr. op Bodjong bemerkte Zafrdag morgen, dat hem des nachts een trommel met f 30 ontstolen was: de dieven — zoo bleek hem spoedig — hadden een ruit uit een der vensters gesneden en waren daardoor binnen's huis gekomen. Een sleutel de toegang gaf tot een bergplaats van f 2000 lag onder hun bereik, maar lieten zy ongebruikt; ook eenige kleedereu welke zy reeds in Landen hadden, lic'en zij ongestolen.—

Vendutie. Zaterdag jongstleden werden voor rekening van het gouvernement 2000 kromhouten alhier verkocht; de opbre;.gst van die vendutie wa? f 5604.—

Gister middag rende weder eene glinding met de dolle vaart en de weinige behoedzaamhei 1 waarmede die voertuigen gemeenly'k over den weg gaan, op den ingang van gang Petoedoengan aan, toen juist een met twee paarden bespannen ry'tuig daaruit kwam. Van geene zyde hadden de koetsiers den zweepslag doen hooren, en het onvermyddlyk gevolg was eene botsing, wa&Tbij het paard dor gbnding neerviel en de boomen van dat voertuig blaken, terwyl van het rytuig een wiel brak. De schending der bestaande politie-bepalingen werd hier dus op sta nden voet bestiaft.

Ongeregeldheden. Gisteren morgen werd in één der Enrop. kompagniën van het 3e. Bat. luf. alhier een Kurop. soldaat, die bez:g was een paar schoenen te repareeren, door een zyner kameraden, den f'uselier van Kampen, op verraderlijke wyze aangevallen en met een klewans zoodanige wonden toegebracht, dat hy naar het hospitaal moest worden gevoerd, en thans zyn toestand hoogst bedenkelijk is. Niettegenstaande zulks voorviel in eene kompagnie die op het punt staat om tegen Atsjin op te rukken, alwaar het waarschijnlijk klewanghouwen zal regenen, was geen enkele der aanwezigen moedig genoeg, den aanvaller te vatten, en kostte het aan een der korporaals, die het ter voorkoming van insubordinatie niet zelf mocLt doen, nog zeer veel moeite om den amokmaker te doen arresteeren. Naar men zegt was hy' volstrekt niet beschonken.

— De Centrale Gevangenis alhier verkeerde gisteren in normalen toestand. Dronkenschap en tengevolge daarvan grove ongeregeldheden, de zoo hoog liepen, dat de wrd. cipier met de geheele wacht tusschen beide moest kom^n. Aan de flinke maatregelen, door den wd. c'pier genomen, was het te danken dat de rust spoedig werd hersteld. De dronkaards echter waren niet tot rede te brengen daa nadat door den wrd. Cipier aan de wachthebbende manscliappen den last was gegeven, de hanen der geladen geweren te spannen. Wanneer zal aan die wanorde een einde komen ?—

I Telegrafie. Van de telegraafdirectie in Indië is d 3 mededeeljng ontvangen, dat voortaan alle ongeoorloofde woordencombinatiën in de depêches zullen worden veranderd.

Huwelijks-, Geboorte- en Doodberichten. (Uit alle Indische bladen bijeengebracht.) GETROUWD. J. Coblijn en M. J. Andre«i, Bataria 15 October 1873. J. H. A. Dommer» en G. A. Prins, Alakas.ar 26 Septeir ber 1878. OVERLEDEN. De echtgenoote van H. J. G. Aar», Z., Batavia 16 October 1873. L. A. J. van Cattenburgh, Fagnotti, D., Soerabaia 16 October 187 S. OVERLEDEN. L. J. D. N. F. C. Eschaniier, 61 ir., Maka»s»r 21 September 1873.

Wisielkoers op Holland 6/m dato 101%%. id „ Engeland 6/m licht ƒ 11.87'/, id „ Singapore 10 d/z „ 2.63 Sovereigns . . . . „ 12.65 Agio op den zilveren galden . a 3%. Rijst, Bali 7J. id., Maros ...... 8.— pr. pic Koffie, (Bontham) . . . » 53i , , id. , (Paré-Paré) .... 47,-48 „ , Rottiüg, » U.— » „ Huiden, Koe- .-.-,. 47,— „ . id. , Buffel- ...» 27,— » , Bijenwas, „ 185,— . , Getah pertja, „ 200,— „ „ Dammar, , 7/2 , Schildpad, . . . . „ 1600,— Gambier, ...... 21,— Opium, Benares. , • • » 1700,—pr. Hit" Varelmoerschelpen . . . „ 160,— pic Paradijsvogels . . „ 170 " corg.

BATAVIA, HOct. Eng. schip Greyhound, Prescolt, Australië Ned. achip Regina Maria, Ouwehand, Tjilatjap; 15 Oct. Ned. .chip Java. van Ingen, Soerabaia; Eng. schip Meggie Dixon, Maun, Singapore.

BATAVIA, 15 Oct. Ned scbip Samarang, Lehman, Samarang; Ned. schip Louise, Slyboom, Nederland: Ned. schip Noordzee Kanaal. Brow, Nederland; Fr. schip Pacifique, Berthcand, Soerabaia; 16 Oct' Z. M. schip Borneo, v. d. Mandele, Atsjin; Am. schip Hawthorne^ Nasow, Soerabaia; Zw. schip Galatea, Winblad, Samarang.