De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

BATAVIA, 27 December Fr schip Palty, Eoura, Riouw; Ital. schip .Maddalooi, Atjeh; 28 December Eng. schip County of Sterl, Dalgarno, Glasgow; Ned. schip Telanalc, Lusink, Samarang; Ned. schip Anna Sophia, Hoekstra, Texel; Fr. schip Neva, Bateman, Singapureß

SAMARANG, 30 December Engl. bark Imogen, W. Hoseanson, Koety; 31 Dec. Ned. Ind. schoener Goan Goan, J. H. von Bargen, Bangkok; Ned. Fregat Cornelis Wernard Eduard, G. J. Mets, Pasoeroean. BATAVIA, 28 December Duits, schip Peter, Moos, China; 29 December Ned. schip Java, Gollards, Atjeh.

Deo. 26 Hauib. schip Carolina, Meyer, van Hamburg n. Bangkok. „ 27 Ned. schip Anna en Sophia, Hoekstra, van Amsterdam naar Batavia.

—H. M. de Koningin is sedert eeuige dagen, teugvolge van gevatte koude, ernstig ongesteld, doch gehkkr buiten dadelijk gevaar. — Naar men verneemt, zal eerstdaags het rappon ocommissie van adsies voor de reorganisatie van de 1-edlandsche hervormde kerk het licht zien. — Dezer da^en voiid een schipper, met zyn vaart \g 't Steenwykerdiep liggende, zyn kind levenloos in de .i, De dood schijnt veroorzaakt te zyn door eene kat, d ] <; den hals van het kind lag te slapen. — In de voorrede der tweede uitgave van zy'n Van Lecaones, noemt prof, Cobett mr. J, R. Thorbecke v-J' r. meo judicio slultns, suo valde sapieus (een man, volgen-m oordeel niet onverstandig, volgens zijn eigen oordeel z wijs). — Eerlang zal hier te lande de gelegenheid worden geven, om, indien de afzender zulks verlangt, een telfsi ongesloten te doen bezorgen. In Duitschland heeft b voor eenigen tijd dezen maatregel ingevoerd. — Ingevolge den staat van den uitslag van het najai examen, 1873, by het lager onderwys in de verschille provinciën onzes lands, zy'n geëxamineerd ; 1621 adspii ten, van wie 967 toegelaten en 631 afgewezen zijn. Ter getrokken hadden zich 23 adspiranten. — In Moord Holland zijn vau de 62 adspiranten v hoofdonderwijzer slechts 6 geslaagd. — Die zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zat en daarom willen wij de treurige feiten, die in < vieemde voorkomen eu welke uit de geringe bezoldig der onderwijzers voortspruiten, niet verzwygen. In Hongarije verlieten 87 volksonderwijzers hun post baanwacliters te worden; in eén comitaat saan 24 plaat open, omdat er geen sollicitanten zyn ; te Deaki, bij Ere'bu werd de betrekking van onderwijzer aan een dorpsnota een 70jirigeu grysasrd, gegeven, die voor 10 florynen de maand zou school houden, maar de man werd ui en nu was men bereid den schoolscepter aan een wev3 . leerling op te dragen, die daarvan echter volst-ekt ni wilde hoorea. De onderwijzer Schwau, .an Kaufbeure heeft zich als tenor aan het hoftheater te Miiuche verbonden, waar hij thans zyne in het seminarium veikrege grondige muzikale vorming, onder de leiding van di Hürtiflger, ontwikkelt en zulke belangrijke vorderingel maakt, dat ra-ia spoedig zy'n optreden kan verwachteo. Te Jacobsdorf, in Piui3sen, moeten, bij gebrek van den onderwijzer, de veldwachters en ondergeschikte beambten, bij beurten, onderwys in lezen, schrijveu eu rekenen geven; ook in Meixdorf kreeg de veldwachter van het schooltoezicht in last, 4 dagen in de week in genoemde vakken te onderwijzen, „opdat de molen niet geheel stil mocht staan." Zou men er in ons land geen voorbeeld aan mogen nemen? — Bij een geachte familie iv Den Haag had een 19jarige dochter op eenmaal de spraak verloren en kon ruim vijftien maanden lang geen woord uitbrengen, hoewel zij overigens een uitmuntende gezondheid genoot. Den 1 i December echter heeft het meisje eensklaps haar spraak terugbekomen, en spreekt nu weer even onbelemmerd als te voren. De 50 hoogere burgerscholen hier te lance tellen reeds 4000 leerlingen. Dit getal bawijst wel, dat die £cholen spoedig het burgerrecht hebben verkregen. — Op ve'makelyk onware wyze tracht de Friesche Courant iv haar nummer van 14 Nov. haar lezers wys te maken, dat de aansluiting van den Noorderspoorweg by Ihrhove zooveel moeilijkheden ondervindt omdat Rotterdam de totstandkoming der zaak krachig tegenwerkt. De schrijver in de Friesche Courant acht het gansch niet onmogelijk wat men — die rekbare, alwetende, allesbedekkende men — hem dezer dagen uit 's Hage schreef: „Denkt in het noorden maar in 't geheel r.iet over den noorderspoorvjeg; wij hebben tegenwoordig een ministerie Pincoffs en ioolang t. 9t aan Jet roer zit komt er niets van." — Te oordcelen naar de iuged:eude teeke2in~ ""fi bet plau voor het standbeeld van Van der Werff, door den heer Koelman te 's Gravenhage ontworpen, heeft men met dit model een uitmuntende keuze gedaan. Het ontwerp stelt Van der Werff voor in levensgrootte, geplaa'st op een trotsch, breed voetstuk, dat op drie zijden tooueelen uit het beleg eu ontzet van Leiden vertoont, waaronder de spreuken: Concordia res parvae erescunt en litgno pro pa'.ria, met herinnering aan 3 Oct. 1574. — Naar ons wordt medegedeeld, is door mr. A. J, Nieuwenhuis, te Parijs, aan de Minjsters van Binnenlandsche Zaken en van Financiën cancessie gevraagd tot den aanleg en de exploitatie van een spoorweg van Moerdijk langs, door en over den Biesbosch naar Werkandam — en van daar uit met een zijtak naar Dordrecht, — Boxtel, voorst naarGorinchem, Loevestü'll, Zuilichem, Zalt-Bommel, Woudrichem, Rossum, Maren en Ravestein, en in verband daarmede tot de indijking eu droogmaking van den Biesbosch en tot het graven van ecu daartoe strekkend kanaal, tevens openende een nieuwen waterweg van Woudrichem naar het Hollandsch Diep, ter vervanging der twee nog altijd onvoldoende waterwegen door deu Biesbosch, eez pa ander in dtn tijd van drie jaren tot stand te brengen. — Professor Quack heeft ecu cursus geopend over de theorie der socialisten.— — Door den minister van oorlog wordt in de Staatscourant medegedeeld, dat by de curpsen infanterie eet onbepaald aaital jongelingen kau wurden aangenomen al aspirait-korporaal. of aspirant onderofficier. Bedoeld j mgeliugen mogen hij aanneming niet jonger dan 17 ei njet ouder dan 23 jaar zijn. — Van de 10 millioen kub. meter, die ontgraven ei uitgebaggerd moeten worden \oor de doorgraving vai Holland op zyn smalst, zy'n er reeds 8 millioen verw ïkt — Het D. v Zh. meldt, dat de crisis in het kabinde» Konings. sedert eenige dagen als geëindigd kan worden beschouwd in dien zin, dat de directeur in functi< blijven zal. — Tot groote schade van het tijdelijk arbeidende per soneel zal in dezen winter aan 's Ryks Munt te Utrech' niet gewerkt worden; dit staat in verband me', de voorgestelde wijziging vau het muntst-lsel — De Min. van Just. brengt opnieuw ter kennis vai belanghebbenden, dat allen, die tot den Nederland3chei adel behooren, gehouden zyn, overeenkomstig de daarom trent bestaande bepsüngen, aan het Dep van Justitie kennis te geven van de in hunne geslachten plaats gehdd hebbende geboorten, sterfgevallen ca huwelijken, en wel door de inzending van een uittreksel uit de registers; dat voorts i%

uittreksels uit de registers van den burgerlijken stand zullen moeten bevatten behoorlijk gelegaliteerde volledige afschriften vau de in die registers ingeschreven acten.

— De Min. van Koloniën brengt ter kennis van belnn? hebbenden, dat in de maani Augustus van de jarjn 1874 en 1 875, zoo noodig, een vergelykeud onderzoek zal wordeu gehouden voor de plaatsing van twee adspirant-iugenieurs voor het vak van scheepsbouw in Ned.-Indië.

— Ook te Lïiden doet zich een faillissement voor. De commissionnair in effecten en kassier v. D. heeft zijne - ilingen gestaakt en is voortvluchtig.

— Te Middelburg is een plaatselijke commissie gevormd le vereenigiug welke zich ten doel stelt den Koning bij gelegenheid van zy'n feest op 12 Mei 1874 een „Ge schenk dar Zeeuwen" aan te bieden.

— Het denkbeeld om het departement van Binnenlandsche Zaken in twee ministeriën te splitsen, is in de afd. der Tweede Kamer weder ter sprake gebracht. De noodzakelijkheid wordt door den betrjkktn Minister erkend, maar uitzicht op die groote verbetering bestaat er nog niet veel.

— Te Leiden is een ongewoon proces aanhangig gemaakt. Em student heeft zyn hospes aangeklaagd wegens willekeurige ver'uooging in de berekening van een voorschot, 't Moet hier meer het recht van het spel dan de knikkers betreffen, want de gehiele zaak geldt slechts, als wij goed iirgelicht zijn, het overtrekken van een canapé waarvoor de meubelmaker wel de helft minder onkosten had gemaakt dju de hospes den student in rekening bracht. Slechts oii een voorbeeld te stellen besloot men de zaak aan het ooi deel van den rechter te onderwerpen.

— Blijkens de officiëele berichten zijn van de 169 sterfgevallen aan cholera in ons geheele land alleen te Gouda 52 voorgekomen. Opmerkelijk is, dat juist in die stad Jroot gebrek is aau goed di'nkwater, waartoe veel il et water uit de zoogenaamde „rivier" wordt gebruikt. Be eerste tweo gevallen te Gouda deden zich voor — vaar men ons mededeelt — by twee militairen, die van elders gekomen waren. De twee privaten der kazerne loozen in den stadssingel. Het derde cholerageval kwam voor aau de overzijde vau den singel, vlak tegenover de kazerne. Wanneer men nu weet, dat ook dit singelwater veelal voor huiselijk gebruik wordt gebezigd, is er zeker ten vry duidelijke aanwyziug omtrent de oorzaak der verspreiding van de ziekte in bedoelde gemeente. Het is zeer te hopen, dat haar bestuur met deze waarnemingen ten spoedigste voordeel zal doen.

•— Den 11 November vierde het coll

—7 Eenigen tyd geleden hebben eenige duizenden werklitden zich by' adres tot Z. M. deu Komng gewend, om op wettige regeliug van den arbeid van kinderen aan te dringen. Bij Kabinetsschrijven daartoe gemachtigd, heeft de Minister van Binnenl. Zaken, namens Z. M., op een door B. H. Heldt te Amsterdam en anderen in verschillende plaatsen ingediend adres, geantwoord, dat bet op dit oogenblik voegzaam schijnt al' te wachten, w<;t de Volksvertegenwoordiging omtrent dit onderwerp zal gelieven te beslissen.

— In het Noorden onzes lands worden de paardenslachteTy'en al menigvuldiger. Zoo verneemt men, dat ook te Veendam een paardenvleeschhal zal worde ngeopend.

— In ieArnh. Ct. komt een ingezonden stuk voor, onderteekend: J. Steenbeek, te Herwijnen, eu H. E. Wullings, waarin zy het plan opperen im Z. M. op zijn zilveten feest een album mot de portretten der hoofdonderwijzers en hoofdonderwyzeressen aan te bieden.

■— De Heer Gielen, rijtuigfabiikaut te Utrecht, heeft voor deu dienst veldtelegraphie eenige wageus vervaardigd, welke bij een onlangs genomen proef ten volle voldaan hebben. De inrichting kau met de veldttlegraphie van het Duitsche leger wedijveren.

— Uit het IN oorden des lands meldt men dat de staat der workzaamheden voor den behoeftigen stand, tegenwoor dig ongunstig is. In de meer groote steden, als Groningen, Leeuwarden, Assen, Meppel enz., 3taan nu re-ds honderden arbeiders, sjouwerlieden, enz. met ledige handen, 't Verschijnsel is ia zekeren zin onrustbarend.

— De vleeschprijzen zyn bijna overal hier te lande dalende van 120 en 110 tot 90, 80,70 cent per Ned. pond. Gelukkig voor den mindere I

—De birrgemeester van Marum 's door het Hof in Groningen veioordeeld tot eene geldboete van 50 cci t, of ééu dag gevangenisstraf, wegens het als ambtenaar van den burgerlijken staud zich niet verzekeren van het werkelijk bestaan eener toestemming, welke de wet tot geldigheid van een huwelyk vereischt.

— De korporaal G. V., van het 7de regiment infanterie, die zich onlaugs geëngageerd heeft voor het leger in Oost- Indië, is na zich te Elburg eenige dagen bij zy'n familie te hebben opgehouden, met zy'n handgeld heimelijk vertrokken ; naar men gist via Rotterdam naar Noord-Amerii-a.—

—De Senaat der Hoogeachool te Groningen heeft ook een pogiig tet het verkrijgen van etn betere bezoldjgiag der professoren jn 't werk gesteld. Bj den tegenwoordigen staat vau zaken, terwyl het getal studenten gering is, meent de Senaat, die veel krachtiger gronden kan doen gelden dan de Leidsche, zich evenzeer gerechtigd om zyn wensch aan de Tweede Kamer kenbaar te maken.

— De Vlaamsche beweging in Btlgie heeft o. a. dit gewonnen da*, de troonrede in de Belgische staats-couiant in het Fransch en in het Vlasmsch voorkomt

Vroegdienst des morgens te zeven ure. Hoogdienst des voormiddags te half negen ure. LOF des avonds te zeven ure.

Huwelijks-, Geboorte- en Doodberichtc (Uit alle Indische bladen bijeengebracht.) GETROUWD. J. C. H. Hansens en G. V. Deux, Boiolalie 20 December 1873. BEVALLEN. A. M. A. Hagnauer, geb. van Benthem van den Berg, Z., Macasser 21 December 1873. L. O H. Grote, geb. de Veer, D„ Macasser 21 December 1873. Mevr. van der Bent, geb. Smitï, D., Soerabaia 24 December 1873. G. Cassa, geb. Harnas, D., Batavia 25 December 1873. A. Koenen, geb. van Tbielen, D., Salatiga 25 December 1873. OVERLEDEN. W. Leefers, Soerabaia 5 December 1873. R. Batstra, echtg. van J. J. van Tooren, 54 jr., Soerabaia 27 December 1873. Het jongste dochtertje van A. Ligtvoet, 6 dg., Macasser 23 Dec. 1873. O L. C. von Saloinon, op r.is naar Europa, aan boord der Padang Packet, 22 Aug. 1873. H. E. Hendrik, geb. de Graaff, 50 jr., Ternate 25 November 1873 J. E. Deiikerhoff, 13 md, Weltevreden 26 December 1873. J. Ali Cohen, Soemedang 6 December 1.73. II. L. Josepb, echtg. vr.n Stottman, Pasoeroean 15 December 1873. Ida Jacoba en Johanne Adrienne, beide dochters van L. Monod de Froideville, oud 2'/2 jaar en 11 maanden, Soerabaia 6 December 1873. _^____

Van TEXüL, per het Ned. schip Anna Sophia, kapt. Hoekstra, de Heer Atkina, Hillers, Mevr. Slimmer. Van SINGAPORE met het stoomschip Neva, kapt. Bateman, Schout bij nacht Geerliog en echtg., 2 Juffr. Waldeck, van der Loo, van den Berg, Racine, Platon, Sarkies, Bonpaio, Juffr. Jutting en bediende.

(Van een correspondent der Locomotief)

Menado, 26 November 1873

Mijn correspondentie aan de Locomitief geldt ditmaal de Talaut-eilanden; daarvan is veel belangwekkends te berichten. Laat ik u eerst herinneren, waar zij gelegen zy'n. Gy' vindt ze ten noorden van de Minahassa, nog noordelijker dan de Sangir.eilanden, In naam behooren ze tot de zuidelijk liggende residentie Menado, maar het Gouvernement wordt er slechts door een paar zendelingen-werklieden, welke uit de schatkist een karige bezoldiging ontvangen, vertegenwoordigd. De dagen vaa Jan Companie zy'n dus daar alweder nog niet ten eiude. Ook het volgende bewy'st dat. Op de Talaut-eilanden hebben zich een paar Europeanen neergezet, om tabak, koffie, enz te planten. Tot dat einde hebben ze Javanen en Minahassers geworven, en naar hun onderneming overgebracht. Die menschen schy'uen op de schandelijkste wijze misleid en mishandeld te zyu. Een twaalftal althans is naar Menado gevlucht, om daar ten ernstigste te klagen, en de Resident heeft eea controleur en een djaksa uitgezonden, om op de Talaut-eilanden een onderzoek te houden. Ik weet niet, wat het resultaat zal zijn, maar ik heb twee der vluchtelingen, die te Menado moeten blijven totdat het onderzoek afgeloopen is, gehoord, en ik deel u mijn bevinding mede, na u gezegd te hebben, dat de eene een Minahasser was en de andere een Javaan, dat ik elk afzonderlijk op verschillende tijden en zonder dat de laatste wist dat ik den eerste gesproken had ondeivraagd beb, en dat beider verklaringen geen enkelen keer me' elkander in weerspraak waren.

Het wa 3 dan in het laatst van het vorige jaar dat er te Samarang een Europeaan was, door mijn verhaler Wolanda Didong of Liiidong genoemd. Volgens andere berichten moet hij een Pool zyn, en bij de ondernemers de rol van Mandoer vervullen. Wij zullen hem in het vervolg den Pool noemen Deze Pool dan deed te Samarang moeite om werkvolk te krijgen. Hij beloofde acht gulden per ïn^and, f 50 voorschor, en vertelde dat zy te Banda zouden gaan werken Bovendien beloofde hij goed eten en eiken, dag vleesch. Het gelukte hem 25 man bijeen te brengen, die op dp stoomboot werden ingescheept zonder eenig schriftelijk contract of ook maar kennisgave aan regeering of politie; de Pool zeide, dat het niet noodig was. Ingescheept zijnde werden zij beneden in het schip als gevangenen bewaaid, en kregen slechts een weinig voedsel; een hunner stief op de rei«. Zij mochten niet naar boven, dan alleen om zeker* verrichtingen te doen, en dan nog onder geleide. In b.'.?ats vau Maar Banda werden ze naar Talaut vervoerd, 'door een schoener, «igendom der ondernemers, van welke een als kapitein van het vaar'^s Ageerde, die dus uiet {■) Ik ben niet z.eker of die plaats Morongi of Mongori heet.

dikwijls op Talaut was, m oer voer. De andere der onderuemers — z\ .. Broeders — had zich meer bepaald op de nederzetting gevestigd- Wij moeten ons daar een weinig orienteeren. Er varen twee tuineu: eene met koffie onder de negeri Lusong en een ander met tabak bij Morongie. (•) Onze Pool had het opzicht over de tabak, en e?n gepaspor* teerde Minahasser, die de onderuemers een tijd lang als j«ngen had gediend, wasaU koffiemandoer aangesteld. Die twee mandoers hebben zich als echte wreelaari jen ongeveer drie ; aal van elkander, en het huis vau de ondernemers lag op een der plantages, zoodat men moeilijk kan aaDnemen dat hetgeen daar gebeurde buiten weten der ondernemers omging. Wij gevei echter dit punt aan de commissie van onderzoek over. Onze verhalers laten de on iernemers buitenspel; alleen melden zij, dat de eau hen nu en dan by' bet werk kwam bezoeken.—- De tucht was zeer gestreng. Bij 't minste vergrijp werden de werklieden gebonden, en met een goed llollandsch touw terdege afgeranseld. Vijfentwintig slagen was niet de zwaarste straf. Ook het blok bjwees zijn diensten, en bovendien toonde de gepasporteerde mandoor nog zooveel van vuur eu geweer te houden, dat hij een ouden geweerloop van tyd tot tijd gloeiend maakte, en daaimede brandmerken toediende. Eén Javaan kreeg daardoor vier, een andere twee merken. Alleen het eten bewees schrielheid. Van vleesch was volstrekt geen sprake, en van nassi kreeg men slechts twee lampoerongs per dag, terwijl het ten strengste verboden was— en altijd door was het touw klaar, om het verbod kracht by te zetten! —eten te koopen cf eten te vragen. Zelfs het lesschen van den dorst veroorzaakte moeite. Er was een tabaksveld, eenigszins ver van 't water gelegen, en onze Pool meende, dat veel drinken de werkkrachten verminderde, en gaf daarom bevel, dat itder 's morgens eea zekere maat water in een bamboe meenemen moest, met dien verstande dat niemand een dronk aan een ander mocht geven. Wie zyn voorraad water verbruikt had, moest maar dorst lijden; kon hij het niet langer uithouden, dan mocht hy' het veilof om drinken te halen voor vijf cent koopen! Het boetestelsel op i 3 de ruimste schaal toegepast, zoo ruim dat het wel nageuoeg geheel het loon verslonden moet hebben. Temeer, daar het loon veilaagd werd. By de werving op f 8 per maand bepavld, werd het tot f 6 verminderd, en wie weet, hoeweel gaandeweg daarop nog beknibbeld zou worden. Bij de 24 Javanen waren later nog 48 Miuahassers eu Gorontaleezen gekomen — in Mei 1873, geloof ik —; de MinahasseTs kregen f2O voorschot en ook de belofte van f 8 loon. In 't kort, de toestand van het werkvolk laat zich, volgens de klagers in weinige woorden aldus uitdrukken: P'ten en drinken schandelijk weinig, werken en straffen schandelijk veel en zwaar: willekeur, de grondtoon van 't lied. Wy' zullen over de straffen, enz. niet meer iv bijzonderheden treden, maar hebben nog iets anders te vertellen van de daden van onzen dapperen Pool. Ik heb gezegd, dat zijne plantaadje dicht by' Morongi lag, Elke neger heeft daar zijn eigen Radja, dus ook Morongi. Ouze Pool kreeg ongenoegen met dien Radja. Dï Pool had eenige handelsartikelen bij den Radja gebracht, om dje tegen padie te ruilen. De padie kwam echter niet zco spoedig als de Pool wenschte, en nu verzocht hij zyne goederen terug. De Radja zocht, evenwel allerlei uitvluchten, zoodat de Pool beloofde hem voor den kop te zullen schieten. Dat was eene oorlogsverklaring, De Pool spoedt zich vaar zijne plantaadje, wapent zyne Javanen met geweren en lansen, en trekt nog deuzelfdeu avond ten strijde tegen den Radja. Toen deze echter het gevaar bespeurde, smeekte hij spoedig om vergiffenis, en gaf de goederen terug, zoodat de zaak ditmaal nog zonder bloedvergieten afliep. Eenigen tyd daarna geraakte de Radja van Morongi in oorlog met dien van Makataran, en daar de eerste den strijdlust van den Pool, gezien had verzacht hy hem om hulp, hem alles beloveude, wat hy' maar vroeg. De looi had er wel ooren naar, en vroeg aan zijne Javanen of zy vechten wilden. Deze hadden echter weinig trek en zij beweerden dat zij niet waren gekomen om te ,-7-chten. Dat> halden ze nog liever bij 't Gouvernement gegaan: vielen ze daar, dan was er nog kans begraven te wordeu, maar hier bleven ze misschien maar liggen. Hoe ze echter ook tegenspartelden, de Pool wist hen wel te winnen. Hij beloofde hun ieder een varken van den buit, en wat is er voor een hongerlijder heeilijker dan een heel va.ken te zullen krijgen! Het Pcolsch-Javaansche leger wapende zich aldus, en trok ten strijde tegen Makataran in verbond mei Morongi. Tegen zulk een overmacht was Makataran niet bestand. Hot gevecht duurde ruim een uur. van 6— 7. Makataran retireerde en liet drie doodeu achter, alleu door den Pool geschoten. De dappere Morongis snelden de koppen der drie gesneuvelden, en droegen die in zegepraal huiswaarts. Makataran werd nu geplunderd, doch niet verbrand; wat waarde had werd als oorlogsbuit medegenomen. De Javanen kregen echter hunne varkens niet. De Radja van Morongi hal hot wel gewonnen, maar moest zijn wiust duur betalen. Onze Pool beschouwde hem nu als zyn ondergeschikte: hij moest vooreerst 2000 stuk atap leveren, en bovendien heeischte de Pool over al zijne onderdanen, naar de verklaring van de Javaan: „Beloel savta Resident": bij liet hen huizen bouwen, wegen maken en alles doen wat de vestiging ten goede kon strekken- De Minahasser was van dezen oorlog nog geen getuige geweest; alleen had hij de hoofden der drie gesneuvelden zien koken. Men doet dit om de bek" keneelen als trophetën te bewaren. Nog een verhaal, en dan zal het wel genoeg zijn. De Miuahassers hadden ook al spoedig met den honger t* k»mpe;i; zy wisten zich echter vrienden onder de Morongis (e verwerven, die hen in den nood bijstonden met levtnsmiddelen Hiertegen was wel streng verbod uitgevaardigd; maar men wist te smokkelen. Voorwaar ecu edele smokkelhandel, wel o-eschikt om sympathie voor de Talauteezen op te wekken. De Pool dacht er echter anders over; hij wistznik een smokkelaar in handen te krygen, en vevoordeelde hem voor acht dagen in hut blok- De martelaar zijner criendschap hield het vijf dagen uit, doch wist toen te ontsnappen, en naar zyn negri terug te keeren. De Pool was woedend-, hij liet den vluchteling overal zoeken, maar te vergeefs. i Vederom werd het leger gewapend, en rukte tegei-li gi op. De angst sloeg den Radja om het hart, eu de se, ge werd uitgeleverd. Men zegt, dat het de zoon van det tja zelven was! — Myn mededeelingen spoeden ten einde. Ik bel geen. sensatie artikel willen schrijven, en mij dus van a } ge: voelsuiting onthouden: dat ook hier het eenvoudi 3 het kenmerk van het ware zij! De vluchtelingen hebbi van Talaut naar Ssngir nog diie dagen zonder eten doorge racht, en zy'n tot Menado ongeveer 60 dagen onder weg gi veest!

Ik beschuldig niemand. Ik heb met d 3 openbaart ïkirg alleen het scheppen van betere toestanden op het oog Ook de Talaut-eilanden behooien tot het schoone Insulirle, ca mogen niet verwaarloosd worden.—