De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

Daarom wil ik hoogsten 2 uren daags school houden, en geduieude dien lijd het kind op tweeërlei wijze bezig houden:

10. door met hem te spreken; 20. door het iets te leeren maken. Ad lm. dat spreken zou loopen over de dingen, die het kind voor de oogen te plaatsen zijn, over den grond, zijn gedaante, zijn voortbrengselen tn zjjn bewoners; over lucht en water; over kracht eu haar wijzigingen door eenvoudige werktuigen; over ruimte en grootte, over vorm en kleur; en dit alles nooit anders dan met de voorwerpen ondrtr het oog en bij d« band. Dit is een eerste serie van voorstellingen en begrippen. Daar naast zou staan een tweede: het kind zou aangenaam bezig gehouden worden met verhalen uit de geschiedenissen van alle tijden, zonder anders dan wellicht zeer ter loops op tijdsbepalingen acht te geven. Aangenaam vertellen en aansporen, om het gehoorde terug te geven, en zo 3 te werken op verbeelding, smaak, gemoed zou het doel zyn van dat onderwijs, in de derde plaats zou een geruime tijd besteed worden aan oefeningen in het onënteeren. het meten van afstanden, 't bepalen van de standen van zon en maan, van hoogten, oppervlakte, enz. By al dit onderwijs 'zou het formeele doel zijn: het leeren gebruiken van de zintuigen tot waarnemen, vergelijken, oorrieelen, opnemen in den geest, weeigeven door de spraak; in 't algemeen het oefenen der vermogens, om daardoor ook te bevorderen welvoegely'kheid, gepaste vrijmoedigheid, en wat boven reeds genoemd is. Aan dit gedeelte van het onderwijs zou ik, als hoogste trap, de uitbreiding willen geven tot lezen en schrijven; maar dan alty'd in den zin boven door my reeds aangegeven. Ik meik bierhy op, dat het Javaansche kind zeer gemak: kolyk de letters leert en die spoedig goed schrijft; vandaar dat het er maar op aan jou komen het geschikte boeken te bezorgen, om het met lust aan 't lezen te krijgen. Ad 2m. het kind itts leeren maken. Het spreekt van zelf', dat hier vooral naar plaatselijke omstandigheden zou moeien gehandeld worden, en dat men dus, zooveel mogelyk het gezochte en gekunstelde zou moeten vermijden. ïk vraag echter of, als de ondsnvyzer met tact te werk giug, hij dan uiets sou kunnen viuden, wat den jongen Javaan aannek en tevens het huisgezin te stade kwam. De onderwijzer behoeft daartoe slechts de noodige bekwaamheid en daarbij de vaste overtuiging te hebbeu, dat hy aan zijn waardigheid niet alleen niet tekort doet, maar die veeleer verhoogt. (Mochi men meer denken aan de geschiedenis van den Gordiaansohru knoop). Tot het bedoelde zou zeker te brengen zi_n: teekenen, vlechten, mandenmaken, houtsnyden, het v_rvaf>rdigen van speelgoed eu huishoudelijk gereedschap; het komt mij voor, dat zelfs menig bedrijf onder behoorlijk opzicht, door kinderen zou kunnen worden verricht: b, v. het onderhoud van een tuin. Op geregeld, ordelyk werken zou het vooral aankomen. Door mannen, die den Javaan kennen, wordt verzekerd, dat hij met groote ingenomenheid voor hem nieuwe dingen ziet of er over boort; maar dat hij eens iets gezien of gehoord hebbende, later al zeer licht zegt: o ja! dat ken ik al. Getuigt dit van oppervlakkigheid of van een hooge mate van receptiviteit? Het i 3 vooral bij het onderwijl, dat men vau zulke hoedanigheden uitstekend gebruik kan maken, evenzeer als de min ervaren onderwyzer zich zeer iv dergelyke leerlingen bedriegen kan. Het is verder bekend, dat de Javaan verzot is op de wajang; hoewel nu daarbij veel komt buiten den eigenlijken toestel, wat deu Javaan tot die vertooning trekt, zoo zou men toch moeten verwachten, dat het gebruik daarvan bij verhalen, ook wel by ander ODderwjj», door hem f.p prys zou gesteld worden. Wellicht was zoo het onderwys aBn volwassenen met dat aan kinderen te vereenigeo Het is zeke>\ dat door zeker landheer in het Boerabaiascbe met goed gevolg van de wajaug gebruikt is gemaakt, om zijn onderhoorigen te leeren. Maar hij was ook in vele opzichten ee^i eenig man. b. Daarna zou ik willen geven een onderwijs, dat geiichtis op de levensbestemming van het kind of van den jongeling en dat noem ik inlandsch middelbaar onderwijs. Immers, heb ik op boven omschreven wijze voor de gansehe jeugd den weg geopend tot vermeerdering van kennis en kunstvaardigheid, tot opscherping van het verstand, tot veredeling van den smaak, dan kan in de tweede plaat: de weg geopend worden, om al wat zich naar stand of aanleg vcheft boven het dogelyksche hooger op te leiden, vooral met het oog op de bedryven, die voor het teg-mwoorditre op Java beoefend woTden. Daartoe zou zeer wel kunuen dienen het plan van de Regeering, wanneer het verminderd wordt met de twee, drie talen, het landmeten, wellicht staten trekken, enz., als zy'nde alles te speciaal om voor de school te kunnen dienen. De Javaan, die mear dan écu taal noodig heeft, leert haar als van zelf; landmeten kan evenals bij ons een afzonderlijk vak woiden en al wat op administratie betrekking beeft, leert iedereen op 't kantoor Maar al wat verder tot ontwikkeling van dtn geest, in de richting van het beroep kan dienen, dat behooit op die school behartigd te worden. Zoo leeren de leerliugea daar verder lezen, schry'ven en rekenen, vooral met toepassing op het leven; wat de leerling reeds als voorstellingen van ruimte en ty'd heeft opgenomen wordt daar uitgebreid tot meer bepaalde noties uit natuurkunde, aardrijkskunde en geschiedenis; laat de onderwijzer dat dan zoover uitbreiden als tijd en krachten veroorloven, alleen zorge men, dat hij zich niet g»:>; verbeelden een cursus over Indische of algemeeno ges.hiedenis enz. te houden. Voorts worde veel werk gemaakt van teek-men, vooral ook in rechtlijnig teekenen, in streken, waar ambachten beoefend worden; teiwyl daar, waar de landbouw en veeteelt de voomaamsie middelen van bestaan zyn, geen landbouwkunde worde geleerd, maar de leerling worde gebracht tot het ge?en van rekenschap van het bedry'f, dat hy' dagelijks voor zich ziet, om zoodoende hem met de noodige voorzichtigheid tot klaarder inzichten te brengen. Alleen zouden leerlingen, die voor hoogere inrichtingen b. v. geneeskundige school of de onderwy'zerskweekschool bestemd worden, door byzonder onderwys in den trant van onze lagere scholen, daartoe kunnen (moeten ?) worden voorbereid. Ziedaar mijn voorstelling vaa de school voor den Javaan. En nu de uitvoering? Het Gouvernement zal niet licht den ingeslagen weg verlaten; ik stel my' althans niet voor dat eenig vertoog daartoe zal kunnen strekken. Dit zij dan ook zoo; geheel nutteloos zal de Gouvernemcntsschool niet zijn en door de ervaring zal men wellicht op een anderen weg geleid worden. Kon nu een Maatschappij als die tot Nut van den Javaan voorwerken, zooals dit iudertyd door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen hier te lande geschiedde, dan werd die weg intusschen gebaand. Wellicht ook, dat particulieren op Java, zoo Inlanders als Europeanen, tot ouders.euning bereid bevonden zouden wordtn, wat zelfs zoo goed als zeker is, als de zaak een i ationaal karakter krijgt. Ik zoudus wenschen, dat onze Maatschappij dehan^-^ aan het werk sloeg, en wel op de vo)g_nd_ Vvijze. Zij doe, op kleine ecliaal, een kweekschool ergens in de Binnenlanden van Ja"a stichten door een man, die goed bekend is met dtn Javaan, zijn laai, denkbeelden en levenswijze, eu die de bekwaamheid en den lust heeft om onderwyzers te vormen voor de lagere school, zooals deze omschreven is. Die man zal aanvankelijk tastende te werk moeteu gBaD, en dus ook zijn eerste jaren voor een deel moeten besteden om de noodige bouwstoffen te verzrmelen voor een Javaanschen onderwijzersgids. Het is niet anders te verwachten by de geringe ervaring, die men nog op dit! gebied heeft. Intusschen geeft hy zijn kweeke'ingen gelegenheid den landbouw te beoefenen en make daarvan gebruik om hen op te leiden tot de theoretische behandeling van dit bedrijf. Hier zyn het de leerlingen, die bouwstoffen verzamelen voor hun toekomstig onderwijs. De kweekelingen worden verder geoefend in de behandeling van Europeesche gereedschappen, vooral waar die met goed gevolg de Inlandsche kunnen vervangen. Het spreekt' van zelf, dat het hier aankonat op een verstandige keus, met het oo; op behoeften, die kunnen ontstaan en ook dat niet elke kweekeling alle soorten van gereedschap kan leeren gebruiken. Verder worden de kweekelingen zeer zorgvuldig geoefend in teekenen, vooral het schetsen van allerlei voorwerpen uit de hand, in het vervaardigen van verschillende voorwerpen, die in den smaak van djn Javaan vallen, met bet doel tevens door de nette bewerking dien smaak te veredelen. Ik zou daarvan niet willen zien uitsluiten pottenbakken, in streken waar dit door de bevolking beoefend wordt, en daarbij gedachtig zijn aan Wedgwood, staalbereiiing, koperbewerking, enz. Wel te verstaan, niet om op eens alles aan te vatten, maar om het veld te beter aan te duiden, en het dus den onderwyzer gemakkelijker te maken een verstandige keus te doen. Vooral ook moeten die kweekelingen geoefend worden in het bespreken van alles wat boven als leerstof is opgegeven, en hebben- zijzelf eenig vak niet praktisch beoefend, dan moeten zij toch de manipulaties daarvan kennen en in staat zy'n, al wat daarop betrekking heeft te beschrijven. Dat.zou zijn de technologie voor den Javaan. Hun kennis behoeft "niet zoo diep te gaan, allerminst zich uit te strek* keu to:. de nieuwe en nieuwste toepassingen der wetenschap; zij mag niet den westersch wetenschappelijken vorm aannemen; zij moet zich op Javaansche vry ze voor den Javaan ontvouwen. Einde.ijk moeten de kweekelingen zich handleidingen en modellen, teekenvoorbeelden en dergelyken vervaardigen om iv allen deele gereed, te zijn, als zij aan het hoofd van een school geplaatst worden. Na een paar jaar behoorde aan deze kweekschool verbonden te worden een normaalschool, waarin de kweekelingen gelegenheid hadden zich in het onderwijzen te oefenen. En heeft de Maatschappij het na ongeveer vitr jaar zóó ver gebracht, dat zy' haar methode op de lagere school kan toepassen, dan zal het ty'd zijn met de Kegeering in overleg te treden, zoo over de plaatsing van haar scholen, als over het genieten van subsidiën en wat dies meer zij. Het zal genoegzaam in 't oog vallen, dat hoezeer ik my ook overtuigd houd van de zuiverheid, ja zelfs de alleengeldigheid vau het beginsel, ik toch nooit dat beginsel in toepassing zou willen gebracht zien, dan met de wijsheid, di- vei hoedt, dat men op een nieuwen weg anders dan met voorzichtigheid voortschrijdt. Veel zal afhaugenvan den man, die de noodige proeven neemt; heeft hy het beginsel begrepen en is hy' er mede ingenomen, dan moet hem de vryheid gelaten worden, naar eigen overtuiging te handelen. Aleer ik eindig moet ik nog één opmerking maken: ik heb my moeten plaatsen op het standpuni van onze Maatsohappij, en dat kan ik doen, vooTzoover het de liefde tot den Javaan betreft. Ik gelojf echter, dat zij iv laar edel streven door hetzelfde blok belemmerd wordt, dat onze Regeering aau 't been hangt: de vrees voor den Islam. Ik ben zoo ver als iemand verwijderd van de gedachte ifts te verrichten, dat den Mohammedaan ergernis zou kunnen geven, waar het de uitoefeuing van zjjn godsdienst geldt; maar ik meen, dat men zulke dwaasheden en onvoo-zichtigüedeu kan nalaten en zicb toch christen kan noemen en be'oonen, ja zelfs dat, men naarmate men zich meer als Christen doet gelden, in achting by den Mohammedaan zal lijzen. Ik moet hier alweer het Engelsche Gouvernement, over het geheel de Engelsche natie, tot voorbeeld stellen. Zy' ziet hoe langer hoe meer in, dat al de concessiën van de oude Compaguie aan Brahmanen en Moslems tot niets anders geleid hebben, dan tot styviag van deu trots eener aiistocratie, die toch elkea vreemdeling blijft verfoeien, hoe beleefd zy hem ook ontvangeik spreek hier geen woord voor eenig kerkendom, maar ik mag niet verzwijgen, dat Nederland zich meer in moeilijkheden zal wikkelen, naarmate het in een neutraliteit volhardt, die voor den Javaan, naarmate hij op hooger standpunt van ontwikkeling komt, gedurig meer het karakter zal verkrijgen van een heerschzucht, die zich vermomt om haar zwakheid te verbergen. Wilt gy' iets degelyks voor den Javaan tot stand brengen: betoont u Nederlanders; dxt i* par *e: Christenen. . Het Lid dtr commissie vcor hel - achoolfondt der Maatschappij tot Nut von den Javaan RotterdamJ J. C. Neürdenbubg.

— De in de nieuwe wereld gevestigde Nederlanders blijven mede niet ten achteren, om te doen blijken van hunne sympathie voor het feest op 12 Mei Zeven te New- Yoik gevestigde Nederlanders, de heeren J. W. Van der Horst, J. Reijnders, Rud. C. Burlage, Ds. A. H. Bechtliold, E. A. M. Carp, C. O Abel en J. E. Planten, hebben hij eene op oranje-papier gedrukte circulaire de aandacht' vau de Nederlanders, die zich op Amerikaanschen groud bevinden, gevestigd op het genoemde feest en hun voorgesteld Z. M op den feestdag als huldeblijk een gescheuk ie doen aanbieden, bestaande in een album met lokale afbeeldingen uit Amerika of iets dergelijks, afhankelijk van de bijdragen, en vergezeld eene naamlijst dei' gevers.

— De om zyn werken en hoogen onderdom bekende Fransche schilder W'aldek heeft thans zijn lQBste jaar bereikt. In 1829, dus op 60jarigen leeftijd, bood de heer Waldeck, die toen zeel- om geld verlegen was, aan de „Ecole des beau_ arts' eea aantal schilderijen te koop aan vóór 40,000 frs. De directeur, de heer Bastard, kon toen niet over de noodige fondsen beschikken, om zulk een belangrijken aankoop te doen; hy' bood echter den heer Waldeck voor de schilderijen een jaarlyksche lijfrente aan van 2000 fr., hetgeen deze aannam. De lyfrente geniet hij nu reeds 48 jaar en de nog krachtige grijsaard hoopt er noy langer van te profiteeren. — Terwijl te Parijs het proces gevoerd is van de erfgenamen Naundorff tegen den graaf van Chambord, houdt zich in. een kleine stad in Toskane een man op, die beweert de hertog van Keichstadt, zoon van Napoleon I te zijn. De gelaatstrekken van dien man doen werkelijk aan het voorkomen van Napoleon I in de laatste jaren van 7v" »even denken, maar zyn niet zoo energiek. Hy' is noch krankzinuig, noch een intrigant eu leeft bescheiden en eenvsn^ig van te gaven, die een onbekende hand hem toereikt, terwijl hij de achting geniet van allen, die hem kennen. Hij verhaalt met den meesten ernst, hoe in 1814 een ander kind in zijn plaats werd gesteld, en hoe hjj eerst aan de zorg van een Dominikaner monnik en vervolgens aan die van een Malthezer ridder werd toevertrouwd. Een zaak is zekeT, n. dat hij gedurende de 60 jaren, die hij in Toskane heeft doorgebracht, steeds aan zftn beweringen is blijven vasthouden, zonder nochtans ooit Lieruit rechtstreeks of zijdelings eenig voordeel te willen trekken.

De Jav. Courant bevat een besluit waarbij „de Vereeniging der Franciscanessen te Samarang" als rechtspersoon wordt erkend. Het daartoe strekkend rekwest was geteekend door: le Houben, Maria Petronella Josephine, 2e Diederen, Elisabeth, 3e Roberts, Maria Antonia Ludovica Hubertina, 4e Forten, Aldegonda Catharina, 5e Scholten, Angeia Euphemia, ' 6è' van Bremén, Elisabeth, ■ 7e ten Pol, Maria Francisca Bernardina, 8 e van de Pasch, Lucia Jacoba, 9e Wissink, Johanna Theodora, lüe Beimer, Maria Francisca, 11e Hesselink, Johanna, 12e Evers, Euphemia Gezina, 13e Idink, Christina, 14e Schmitz, Christina Hubeitina Eugenia, 15e Jacobs, Christina, » 16e Boerboon, Petronella Hendrina, 17e Erwig, Elisabeth Victoria Johanna Wilhelmiua, 18e Stevens, Maria Isabella Cornelia.— — De heer Janssen, hoofdingenieur, chef der telegrafie, heeft wegens vooitdurende ongesteldheid binnenlandsch verlof gevraagd en verkregen, om te Siadanglai» herstel voor zyne gezondheid te zoeken. .»-... — In de afdeeling Tangerang is de cholera uitgebroken, doch niet in hevigen graad zooals dit vroeger het geval wat. Van wege het Bestuur worden choleradranken verstrekt — Volgens het laatste verslag der verrichtingen van het Centraal-Comité van het Boode Kruis in N. 1., bedroeg het saldo in kas op ultimo Februari 1874 f 21,401,84 Bovendien is nog onder het beheer van het burgerlijk weduwen en weezenfonds aan kapitaal met gekweekte rente f 16.181.75. Totaal f 87.583.09 De uitgaven hebben van 1 Juni 1873 tot 28 Februari 1874 bedragen f 38,464.64. — Te Buitenzorg, schrijft de Java Bode, heerscht zekere opgewondenheil tengevolge van het voorgenomen plan om Generaal van Swieten aldaar feestelijk te ontvangen, wanneer hij zich na aankomst te Batavia naar den Gouverneur- Generaal te Buitenzorg begeven zal. Het plan voor die feestelijke ontvangst is grootendeels uitgegaan van mannen uit de Begeeringskringen en de omgeving van den Gouverneur-Generaal. Het programma is zoo goed als vasigesteld. Vier eerepoorten zullen werden opgericht. Een by het station, een tegenover het huis bewoond door den hoor Fraser, een nabjj de woning van den heer Crone en een voor den hoofdirgaug naar het Paleis. De verdienstelijke Radhen Saleh heeft het toezicht over het oprichten dier eerepoorten op zich genomen ; men kan er dus zeker van zijn dat zij smaakvol zullen wezen. De eerewacht zal 16 man sterk zijn. V* aarschynlyk zal eenige verandering worden gebracht in het vroeger vastgestelde tenue, daar zwarte rok enz. nueilyk des avonds op het bal kunnen worden gebruikt, wanneer men er ia den morgen mede te paard gezeten heeft, en slechts weinigen zich de zeer overtollige weelde veroorloven van twee stel gala-tenue te bezitten. Het muziekcorps van de Bataviasche schutterij zal bg gelegenheid van de ontvangst te Buitenzorg komen. Aan vaandels geen gebiek. De dames zullen een vaandel hebben, de eerewacht zal er ecu voeren, de burgerij enz. terwijl men trachten zal ook het bataillonsvaandel voor die gelegenheid te leeneo. Kanon»choteu zullen worden gelost. Of daarvoor artillerie uit Batavia zal komen, is niet bekend. De Cnineesche bevolking biedt een vuurwerk aan, dat ontstoken zal worden op den avond van het thé dansant. Generaal van Swieten zal worden ontvangen door de dames, die gekleed zullen zijn in 't wit, met ceintures of sjerpen van rood, wit en blauw. De gene>aal zal met eea extra-trein des morgens ten zeven uur van Batavia vertrekken. Bij de eerepoort aan den hoofdingang naar het Paleis, zullen de vaandels van de dames, van de eerewacht, eu. den Generaal worden aaugeboden. Over de orde, waarin de optocht zal plaats hebben dóllen wij nu niets verder zeggen, daar wij anders niets over. houden voor het verslag, dat wij vaa de feestelijke ontveaget van den generaal zullen geven. Den avond van den dag volgende op dien van de ontvangst, zal het Buitenzorgsche Liefhebbert) Tooneelgezelschap een voorstelling geven. Toepasselijke (??) stukken worden opgevoerd. Urr soerabaia. Volgens bewering van ooggetuigen werd den 14en 's avonds tusschen 10 en 11 ure de Chineesche kamp in rep en roer gebracht door een tiental lieden, die hier anders de vertegenwoordigers ziju van oide, doch ditmaal goedvonden met stoelen en banken van de Chineezen te sceermutselen, tot ergernis van de eigenaren van dit huisraad. Onze berichtgever noemde hen soldaten, die vroo- Üjk uit de kantine huiswaarts (!} keerden. — Het recht van opstal met de woonhuizen, loodsen, werkplaatsen enz. enz. van de Oliefabriek Boekoen bg verponding aangeslagen voor f 40,000, heeft in veiling opgebracht de som van f 7425.— Uit Madioen wordt ons medegedeeld, dat daar in den vroegen morgen van den 16en een zeer brutale diefstal ten huize van den Hr. C. is gepleegd: een gouden horloge, een broche, lepels en andere voorwerpen van waarde zyn gestolen.— Lit Bezoeki hadden wy heden 't genoegen, van „eenige ingezetenen" / 113.50 te ontvangen voor de weduwen en weezen van in Atsjin gesneuvelde Europeesche militairen beneden den rang van officier. Dank ca eere zij den gevers!—

Hier werd voor het feest bij de terugkomst der troepen voor een bedrag van acht duizend, en voor het Kroningsfeest voor een bedrag van zestien duizend gulden inge teekene". De Chineezen schreven voor het Kroningsfeest voor /"7800 in; de overige vreemde Oosterlingen voor/ 1200.—

MAANDAG, 20 April 1874. Voor rekening van en t>n huize van den heer Clignett, op Blakang-Kebon, door A. Meijer, ca Voor rekening van belanghebbenden van onuitgeloste pandgoederen te Kalie-Gawee, door den pandhouder Liem Van Bing. DINSDAG, 21 April 1874. Voor rekening van belanghebbenden in het vendu-locaal van en door Soesman en Co, en Voor rekening van en ten huize van den heer Luitenant Logeman, in het militair Kampement te Mlaten, door A, Meijer.