De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

BSsor Brouardel, de beroemde Pafaüeesueer, heeft in de Socii- W? de rUniversitè de Paris een over: La lutte contre

welke lezing in de Pc* werd gereproduceerd. | 'eziug kan voor ons actuëele < hebben, herinnerd als wij zijn f verschrikkelijke verwoestingen 'l«ring aangericht, nu een stadge!• nog niet lang geleden scbijntaond en wel in ons midden e« werkte, daarvan het slacht-1 geworden . Arme kerel, wordt [en daar gemompeld door lic-

!ft niet bedenken, dat het lot hotsen stadgenoot heeft getroffen "ook het hunne kan zijn.

''datering is besmettelijk, over| >n den hoogsten graad en waart °tv ons. De Heer Br», aardel be[Jat ze in Frankrijk alleen elk personen doodt, Wie weet er hier onder de inlandsche S aan ten offer vallen, zonder tl ons bekend is. Als het gevaar * steeds bedreigt ons me„r tasteer de oogen kwam, zouden we *'9u net zoo bevreesd zijn voor de LMs we.dat zijn voor cholera en huneer er een cholera-geval in de Ner inwoning wordt gesignaleerd, p« wij allen meer of minder on**♦ indruk daarvan eu dan voe*> al spreken we het niet altijd * doodsgevaar nabij i*. Maar de te- Nt burgerrecht gekregen, is een 'kte geworden, en het starretje De Genestet hoopte dat wij nooit * aien in 't oog onzer dierbren, '°0r ons zyn verschrikking verlo-

toch is die boodschapper des °bs veel meer nabij dan zyn collie de zwartgallige namen pest *era dragen. '^rdel trachtte ziju hoorders de door de teri g teweeg *^> meer in concreten vorm onder »eU te brengen. Denk u eens, zeide

mets te aoeu is.

. de beide laatste opvatliugen :^olaysor Brouardel op, Ze zyn -valöCb, zegt nij, eu ouiaat ze

we niet langer onverschil- Pd**h,vvaar het deze vreeselijke ziek- A Ên uu worden ons twee aaukon?^ gedaan, waarvan we onwilie- V* istaaa te kykeu, uiet omdat ze I le,*w aun, maar omdat ze zoo po-

zonder eenigen twnlel o gedaan woraen. l°- dat geeu mensch tering beboet k^Xdu zien m acnt ueemt.

* n

decine, dat tering een besmettelijke, \ imlento en inêntbare ziekte is, dat ze dvi met andere woorden kan worden bestreden en vermeden. Sinds 1850 heeft Dr. Natalis Guillot, bij zijn sectie van iv Bicêtre gestorven grijsaards de waarneming gedaan, flat in tic helft der door hem geöffectuêerde aulopsiieén er foyers bestonden van genezen tering,{cretacés noemt Biouardel die genezingen), welke het bewijs leverden dat bet individu gedurende een tijdperk van zijn leven aan tering geleden had maar dat die ziekte geweken was, zoodat jarenlang geen verschijnselen meer optraden en de dood dan ook uitsluitend het gevolg was eener andere, met tering nietj uitstaande, ziekte. Brouardel zelf f|heeft tijdens zijn praktijk ia de Mo que, waar hij, zegt hij, oen clientèle heeft die zich niet door zijn hygiënische gewoonten onderscheidt, geconstateerd dat waaneer een individu zes a zeven jaren in Pa" rijs geleefd heeft en den ouderdom van 30 jaar oversctreden heeft,, er in de meeste gevallen sporen aanwezig waren van ve. ouder de tering. Velen zijner collega's, met name Letulle, zyn bij de zelfde onderzoekingen tot hetzelfde resultaat gekomen en wel dat 50 pet. teringlijders genezen, om daarna aan andere ziekten te sterven. De genezing, voegt de Parijsche geleerde er aan toe, is geen exceptie, zij treedt zeer dikwijls op. Op deze positieve bewering vestigen wij vooral de aandacht onzer lezers. Zeer belangrijk is verder wat Profes- Wfi Brouardei omtrent de vestingen der tering mededeelt. Natuurlijk dat de groote üteden en Parijs inter prima pares daarmede bedoeld worden. De beschrijving van de flux en reflux van de tering in zoon stad als Parijs, hoe van daar uit de omgeving, langzamerhand het geheele land besmet wordt, is de moeite waard om te lezen. Zoomede de wijze waarop de besmetting plaats heeft, door de ademhalings» of spijsverteringskanalen, de mededeeliug dat de teringbacil in het eerste stadium van het ziekte-proces van den lijder niet gevaarlijk is, maar dit wordt wanneer bij zijn werk voltooid heeft, wanneer hij verlweringen heeft teweeg gebracht die door den lijder worden opgegeven, en en slotte dat niet Jan en alleman voor lering vatbaar is. Er zijn lieden die, wete&schappelijk immun zyu voor uring. Maar er zijn er helaas, die de kiem reeds bij de eerste ontmoeting met een teringlijder opnemen. Hoe ouzindelijkneid, slechte woningtoestanden, drankmisbruik de ziekte in de hand werken wordt dan medegedeeld. Volgeus Brouardel is de alcohol de beste bondgenoot van den termg-Dacil. i'eu stotie wordt aaugegeveu uoe de strijd, tegen de tering aau la biudeii, moet worden gevoerd, la dieu strfld biaau Engeiaud eu Duitschland vooraan, iji Engeland vervolgt men het geïnfecteerde huis, in Duitscnland isoleert men deulnder in een sanatorium Hoe ue werking is der sauavOiia _ m het laatste land, met va- I we vau Falkensteio, het Mekka der

ylhisiologeu, woidl uaarop dau medegedeeld, ln zoon sanatorium is alloa er op ingericht om Ho" teriugbacil ouiteu Uü muien te uoudeu. JNiei

ieder vindt er opname en die er tv oyBBouutneu worüeu nenhen een narde proelactiool te dooi slaan, üuvermddeiyk

wordt uieu teruggezoudeu als de geueziug uiet vlul, als hei, licuaanis^e wicht nijv. uiuuen 4 a 5 weken niet is toegenomen, hetwelk een onleiloaar bewijs vau geneziug is. Maar in dan regel ia de conclusie welke ac iaculteu uiuie sanatoria getrokken heelt deze, dat een individu, die er 5 a zes maanden in doororacht, we*r gedurende drie jaren arbeitsfdhig is. Dat is het geheim van de lunctioneenng der Duitscue sanatoria. Voor deu Heer Brouardel, en by is geen premier venu, staat het vast dat men den vijand kent en de middelen om hem te bestrijden. De uitslag dier bestrijding hangt slechts af van den goeden wil van het groote publiek.

Dit artikel heeft ons al te>er gevoerd. Om onze lezers op adem te laten komen en van dit griezelige spook dat ons beloert weer terug te brepgen tot het gewone alledaagsche leven, sluiten we hier met een mededeeling die aan realiteit niet behoeft achter te staan bij het pas besprokene.

De totale lengte der spoorwegen pp onzen aardbol bedraagt ongeveer 750.000 Km, "i dubbel spoor bijgerekend on* geveer 900,000 Km., gedragen door een müliard dwarsbalken.

Men becijfert dat de besparing van een centime per dwarsbalk bij een jaarlijksch onderhoud van 420 mill. lrcs eau netto besparing geeft van 10 millioen tres 'sjaars, voor bot geueele we» reldspoornet-

Dat is geen kleinigheid. Voor ons Hollanders kan het streelend zyn te vernemen, dat de eerste stoot tot die besparing van een Hollandsen ingenieur, den Hoer J. W. Post, ingenieur by de Mö. van Staatsspoorwegeu, is uitgegaan.

Zijn systeem van dw-irsbalkeu wordt zeer vleiend besproken in een artikel *Les Traverses Metalliques, van de hand van den Franschen ingenieur Moreau, lid van da iSociété des ingénieurs civiU de Franco. in het tijdschrift van genoemd gezelschap.

Alphonsus.

In het Tjjdschr. v. Gen. vinden we een brief van Prof. Korteweg, gedateerd 15 De» cember, Pretoria, waaraan het volgende is ontleend: Morgen, Zaterdag 16 December, is bet hier hooge teestdag — Dingaansdag — de dag, waarop jaren en jaren geleden de kafferaootdmaii Dingaao verslagen werd, terwijl in »»oO op denzelfden datum de eerste bijeenkomst tot herwinning van de vrijheid werd uitgeschreven.

Voorzeker moet ik my houden buiten politieke beschouwingen eu ook, naast de groote overwinningen zooals die bij Modderrivier en Stormberg, niet uitweiden over de kleine verliezen, zooals die van Long-Torn en Ctiurchill, waarbij verregaande goedmoedigheid, gebrek tan discipline eu gemis aau waafczaamneid op voor hier karakteristieke wyze den Boeren parten speelden. De Engelscue otticieren en met hen Ghurchill zijn ondergebracht io een school met ruime speelplaats, omgrensd door een laag hek, waar 's avonds de bedienden bij het weggaan maar zoo overspringen- Over dag ziet men de gevangenen luieren, met nuiselyk werk meuehelpen of sport beöetenen. Het verhoogde voetpad naast genoemd traliehekje is verboden; een touwtje over de straat gespannen en waarop voor grootere duidelyaneid hier en daar een doek hangt, dient ais bewijs, dat de straat voor rytuigen is afgezet; op de fiets kan men juist onder itat touwtje — geheel op zy van de straat — doorduiken en dus is dat niet verboden. Naast die school is een tijdelyk hospitaal, door Engelsche nurses bediend. Geheel iretoria is vol van lui, van wie men zich niet begrijpt, dat zy een »permit" tot bly ven nebben kunnen machtig worden. De speelplans voorby* gaande, zag ik één der drie wachten in vertrouwelijk gesprek met een gevangene, niet zoo even, maar wel tien minuten lang. Ik vroeg den een en ander of er nog niemand ontsnapt was, welke controle werd uitgeöe» tend, of regelmatig appèl genoudeu werd, enz. Een belofte was niet afgelegd, hoorde ik uit goede bron. Van ontsnappen was tot dusver nog niets vernomen, maar voorzorgsm atregelen zijn geheel iv strijd met bet karakter der Boeren. Men kan by v. de lagers rondom Ladysmith in alle ricutingen doorkruisen, zonder dat iemand vraagt, wie men is; de krygsraad wordt zoowat openbaar gehouden, immers de veldcornetten en vechtgeneraais zya tewone Boeren. Juist dienzelfden dag werd er een briefje voor CnurchiU bezorgd en toen bleek deze niet aanwezig te zijn. Hoe lang hy ! leeds weg is, schjjnt niemand te weten. Meu 1 doet nu nuiszoekingen, houdt iedereen op de I wegen buiten Pretoria aan — ook ik werd aangehouden— telegrapheert naar de grenzen, maar men vindt Utiurchill niet.

Naast dit zou ik vele staaltjes zelfs van door ons ondervonden verregaande slordigheid kunnen noemen, maar men moet zich troosten met het denkbeeld, dat dit gebrek aan discipline is overmaat van deugd, overmaat van iudividuëele zelfstandigheid, w»«nin toch juist de grojte weerbaarheid van den Boer gelegen is.

Nog èén zoon staaltje uit vele; Onze Zweed, Hammar, bezoekt met zyn consul den President, vindt.liem niet thuis, maar verneemt van twee kleinkinderen, jongens van 12 eu lü jaar, dat hy spoedig verwacht wordt. Zygaau zitten onder waranda- ds wacht voegt stek

daarbij en men praat over koetjes en kalfjes. Er komen telegrammen, die de jongens open

president komt te huis en is zeer vriendelijk, opgewekt over de overwinningen bij Modder**

rivier. I f i"'! Maar over politiek nu verder basta I Onze ambulance werd aan den President op bet Cou?eii.3mects-gpbouw voorgesteld. Ook toen was hy vriendelijk, wy kregen allen een hand, ik nog een tweede by het weggaan (alles te zaaien dus circa 28 handen). Overal worden wij- even hartelijk ontvangen, wy staan sch|jdbaar boven de politieke partijen en de bedoeling den Afrikaanders te toonen, dat Holland meer wil doen dan alleen praten, meen

ik naar onze ontvangst te oordcelen, bereikt te

kunnen achten. Mogen wij in de verdere uitvoering evengoed slagen als de Z. A.S.M. Over die Z. A. S. M. zou ik bladen kunnen

vullen, hoe haar werkplaataen zyn ingericht voor het maken van bommen, het herstellen van kanonoen en affuiten, boe zij in 4 dagen tyds vervaardigde de meest doelmatige, uiterst fraaie ambulaKicewagons, één zelts voor 32 personen, waarbij een haakje voor het horloge boven elke spoorweg-ligplaats niet vergeten werd. Die Z. A. S. M. is inderdaad een won-

il h nliil ili |i il Iml Imnn BJ spriogea, maar waar zy aan den gang was tüBJ vernielen, is herstel onmogelijk. Maar ookBJ hier basta I hh-Ual-I ! X. mW De üultsche collega's vertrokken Maandag^ 1.1. naar Modderrivier, waar zij heden ongeveer I znllen aankomen. Oistereu werd dooreollegaß Rijkens, die met een Pretoriaansche ambulance H by Modderrivier staat, getelegr; pheerd om I een 9trained nurse" ; doctoren waren over» I bodig. Zuster Schippers en Geenen waren ■ bijna ter elfder ure daarheen gezonden, onder! leiding van Dr, Gidtmann. Maar de overweging.B dat de Duitscuers met 4 trained nurses on-B derweg waren eenerzyds, en anderzijds! het teit, dat zg' gisteravond te 10 uurßj reeds sliepen, deed dit plan in dvi -■ gen vallen. Immers hedenmorgen halfßJ zeven zouden allen — met uitzondering vanß een Pretoriaansche sectie, waarover zooaan-BJ stonds — naar Lidysmith gaan en dns wasßJ dit plan van gisteravond 10 uur inderdaadßj ter elfder ure op touw gezet. Maar karakteris-H tiek is die aanvraag: »trained nurse, docto-| ren overbodig". Immers het krioelt overalßj van doctoren, die na lang vergeefs waehtenß op een verwonde, ten slotte zelfs met eigen! 'o-oubgöVaai zich van een gewonde trachtenß meester te makeu. Er loopt een verhaal vanß een hooggaande ruzie tusscheo twee colleg.t'sß over iemind met twee wooden, waarvan elkl één verbond, en die beiden den man nairß hun eigen ambulance wilden medenemen. Zool is zekere gierigheid op verwonden ontstaan B die voorzeker den Duitschers evenals onsß parten zal spelen ;den Duitschers vooral, wan-B veer geen verdere gevechten bij Modderrivieiß en omgeving plaats vinden. B En zoo is bet ook bij Ladysmith. Maar éésil omstandigheid komt hier misschien aan del Hollanders ten goede. Men meent, dat veel! verraad gepleegd wordt en verdeukt daarvan! verschillende, zeer verdachte ambulances. Het! plan bestaat daarom vele ambul.nces bij La-I dysmitti samen te trekken. De Hollanders zul-| en aldus misschien meer werk vinden. I Nu nog een enkel woord over mijn hospj-| taal, de Staats-meisjesschool, waarin ik lieiea J met Vinkhuyzen als medechirurg, myn intrek! genomen heb. Dr. Kolff, den directeur vanl liet Volkshospitaal, moet ik dan naast de bei-i de Heeren Lingbeek in de eerste plaats noe*i men. Dr. Lingbeek Jr., onder-voorzitter vanl hetßoode Kruis, d. w. z. van den militairen! geneeskundigen dienst, deed namelgk zyn bes» my hier zoo goed mogelyk te installeuren; Dr. Kolf f geeft dairbij zijn vriendelijke en krachtige medewerking. Dr. Heyuaans, oog >rts van den President, die vóór my de leiding van dit Ujddyk hospitaal op zich genomen had, is almede een en al voorkomeudheid. Door deze gemeenschappelijke samenwerking hoop ik de Staats-meisjesschool tot het chirurgie sche hospitaal alhier te kunnen maken. Hoe meer ik het gevecht om patiënten buitenaf ïie, des te meer waardeer ik de welwillende voorkomeudheid van al deze Pretoriaansche collega's. Do J>taats«meisjeBschool, een verzameling van oude gebouwen, zou juist nair het naastby geiegeu nieuwe gebouw worden overge» bracut. /ioodra ik 50 patiënten heb, barst ik uit de oude gebouwen en trek het nieuwe gebouw in. De directrice, Mej. Adriani, evenals de zusters Meteterkainp, VanStockum en Wiegersma (»Üe andere Hollanders vertrokken hedenmorgen naar Lmysmith) beyveren zich allen om het zeerste deze uitbreiding, door den trek der patiënten nier heen te lokken, spoedig te bereiken. L*ter meer over de hospitaalinrichting dezer sinds Ü dagen betrokken Staats-meisjesschool.

Een vertegenwoordiger vau Reuter heeft een interview gehad met den Heer Farmer, kanunnik, die gedurende de laatste vyf jaar te Pretoria heelt gewoond en die thans in Engeland verblyf houdt, daar hy gelyk andere Engelsche geestelyken, uit Ue Transvaal verb.uuen is. l>*t de Hoeren met die ver» banning een goed werk hebben gedaan, blykt wel uil het hier vjlgende, dat wy cunositeits halve de oioeile eeuer vertaling hebben waardig gekeurd : »De oorlog was noodzakelijk en kon niet worden afgewend. De onderarukking, waaraan Engelsche onuerdanen gedurende de laatste vyf jaar heüben blootgestaan, is verschrik kelyk geweest en toen wy wisten, dat de dip.omatie er uiet in geslaagd was de quaestie op te lossen en dat de zaken in militaire handen waren gesteld, bracht dit groote verade«

ming in den gespannen toestand. Ik bea over-MMJ tuigd, dat voortdurende vrede in ZuiJ-A'nkaß zonder oorlog niét mogelijk is en was. lkß kan ongeveer een honderdtal personen, dieß door dezen oorlog hun buizen, hun eigen-B dommen en hun inkomen hebben verloreuß en toch zijn allen bovenstaande meeoing to„-B gedaan. t^—M Terwijl grJole aandacht werd geschonken^ aan de grieven der Ui'.hnders, werd veel I minder oplettendheid gewijd aan een ernstig I feit, waaraan wij allen te Pretoria bloot- ■ stonden. Ik meen bet gevarlyke imperia-■ listisch streven der Boereo, waarin Presidentß Steya en de overige Vrijstaatsche autoriteiten ■ de hand hadden. Krijger daarentegen tr chtteH 't met aüe kracht, die in hem was, te leiden ■ tot een regeer - van weinigen, terwijl! Steyn droomde ecu vestiging van eenH Boeren-republit iv geheel Zuid-Afrika. Eaß laat mij Uier> toevoegen, dat de meestßß gevaarlijke m^n^n Steyo, Reitz en Fischerß zijn en niet Krflger. De laatstgenoemde ka dB onmogelijk zooveel kwaad doen als da aa-B deren, die ik genoemd heb.'' I Omtrent de quaestie der bewapening raerktß de Heer Frmer op: I •Zeer veel onzin is hieromtrent verteld. ■ In de eerste plaats dat deze een gevolg zou I zijn geweest van den Raid en ten tweede, ■ dat niemand er iets van wist of in eenig op* ■ zicht deze wensehte uit te breiden. De eerste ■ bewering is geheel onjuist. De bewapening B| geschiedde reeds lang voordat Jameson deH grenzen overtrok en Krüger was «eer inge-BJ nomen met dezen inval, omdat hy er «enH verontschuldiging in vond om meer openlijk ■ wapens in te voeren. . H Een jiar voor den Raid waren reeds ka-H nonnen en ammunitie naar Pretoria gezon-BJ den. Kort diarop werden de forten om Pre ■ toria aangelegd en binnen twee ja>r verre-■■ zen 6 sterke forten om de hoofdstad. Hetß dichtstbijliggende ligt op een afstand van tweeßJ myl, het verstverwyderde op vijf myl vanß de stad. Io 1898 was ik verrast te zien, hoeBJ te Bloemfontein o k een prachtig fort werdßJ gebouwd, waaruit bleek, dat ook de O.anje-BJ Vrijstaat zich voor den oorlog toerustte- B| De forten van Pretoria waaruit alle vreem-BJ delingen streng werden geweerd, bestrykenßJ alle toegangen naar Pretoria en staan meH eikair in verbinding, terwijl zy nauwe yksMJ zichtbaar zijn van de heuveltoppen. Zoolangpj ik te Pretoria ben geweest heeft de Regee-BJ riß" haar troepan geoefend, nieuwe kazercesßJ gebouwd en de bestaande vergroot en haaiß I Artillerie enorm uitgebreid. BJ B Zelfs vóór den Raid, toen de JohanaesßJ BbuTffer-petHi* werd aaDgeboden, verklaarden» ■de leden van den Volksraad openlijk, datHJ ■indien de Uitlanders rechten verlangden, zij| ■ervoor zouden moeten vechten. In mijn ti)d| ■ werd de Stautsartillerie gebracht van 200 opHJ ■800 man. Er was een voortdurend oefenen ;■ ■ mannen die afgericht waren, werden ge-B ■ plaatst in de reserve en vervangen doorflj I Dieawe mannen, Geregeld arriveerden kano a-B Inen en ammunitie te Pretoria en nam menßJ ■ proeven met nieuwe kanonnen, ■ ■ ledereen z*K dit en men vroe£ z,ch af waBJ ■ dit alles beteekende. Zoowel de Heer Co-B ■ oyngham Greene als Sir J. De Wet warenß 100 de hoogte van wat er voorviel. Ik.sprak■ ■er met den Heer Greete over en hy zei,| I d,t hy zoowel als de Uegeering in het moeder | I land wisten wat er gebeurde. Myn gevoelen | ■ is, dat de Engelsche Regeering niet « staat - I zou zijn geweest om vroeger toebereidselen■ ■te maken. Zij was nu eenmaal van meening,| ■dat de diplomatie de zaak zon regelen en totH lon den dag van het uitbreken van den oorlogß ■was dit ook de afgemeene indruk te Pretona.B ■Eau van de laatste opmerkingen van JouberM ■ was, toen hij naar het front vertrok: «Cham-B ■ berlain zal hierover aardig verwonderd zyn-■ ■daar hy maar steeda dacht, dat het pocheryß ■ was van onze zijde." I ■ De Boeren zijn allen ingenomen met den ■ oorlog en sterk vereenigd in hun afkeer tegen ■ Engeland, ofschoon zij in vele opzichten met ■ veel vertrouwen in Krüger hebben. Zonder ■ uitzondering geloofden zij de overwinning te ■ behalen. Op den avond van mijn vertrek I zei hoofdrechter Gregorowsky tegen mij : »Is ■ liet waarlyk noodig dat u vertrekt, de oorlog lzd toch in veertien dagen uit zijn? Eerst | Lemen wy Kimberley en Mafeking en geven ■ den Engelschen zooveel slaag in Natal, dal ■ dat «ij om vrede zullen smeeken." ■ Dit was het programma der Boeren en I o )danks onze verliezen hebben zij toch nog I geen vaa hun plannen kunnen verwezen- I lykeai ■ Vertrouwbare Boeren, met wie ik be ■ vriend was, vertelden mij, dat zy tusschen ■ de 90 en 120.000 man in het veld zouden I brengen en dat zij ons volkomen zouden ■ vernietigen. Ofschoon het moeilijk is te bc' I oordeeleu, geloof ik, dat het aantal vreem■ delingeD, dat in de Boeren-gelederen mede I vecht, t« boog geschat wordt Het is natuur- I 1 ijk, dat de Republieken hiervan zooveel mi- I kun als zy kunnen om zoodoende de wereld ■te laten zien, hoe groot de sympathie van de I vreemdelingen vo0r haar «s- Behalve d

Dan is er de quaestie van de Kaffers in Transvaal. Ik geloof dat later zal blijken, dat de Boeren hen gebruiken voor het opwerpen van verschansingen. Ik kwam dikwyls met hen in aanraking, daar ik de ïendelingsstattes io Transvaal beheerde. Ik heb bevonden, dat zij, ofschoon ervan overtuigd Engelsche onderdanen te zyn, toch gevoelden dat de Engelschen hun belofte om hen te beschermen niet hadden gehouden en hen aan de genade der Boeren hadden overgelaten. Een groot aantal van hen werd opgecommandeerd."

De Heer Farmer vertelde nog, dat Pretoria voor den tyd vau twee jaar van proviand ia voorzien, dat groote pakhuizen zyn gebouwd die volgepropt zyn met bloem en meel, en dat toen hy vertrok nog groote ladingen meel, voornamelijk uit Australië, over Delafoa* baai aankwamen. Betreffend* het lot van de Eogelsehe gevangenen te Pretoria, wanneer de Engelschen de hoofstad bereiken, zei hy', dat zy reeds naar Waterval en Irene, twee pi atseu die 15 myl van de stad liggen, waren gebracht. De Heer Farmer eindigde al Jus ; »Trots hetgeen geschied is, geloot ik dat, wanneer wij alteen de Boeren maar kunnen verdrijven, hnn vestingen even spoedig zullen verdwijnen als zy zyn verrezen. Het is misschien een weinig voorbarig om over de vredesvoorwaarden te spreken, maar ik hoop, dat er geen spoor van de repubükelnsche vlaggen meer zal overblyven. Beide Staten moeten eeo volledig stelsel van Home Rule hebben, wetende dat de invloed van Engeland de noodige elementen voor vooruitgang met aich zal brengen. Alleen door zulk oen optreden kan de rassenhaat opgehe ven wor den. Verder wenschen wij dat een on>fhanke« lyke vertegenwoordiging van inboorlingen ln Zuid-Afrika wordt in 't leven geroepen, met dien verstande, dat deze nie» met de Euro» peesche in botsing komt. Federatie moet «en der eerste principes zyn by de afdoening en Bloemfontein zal om verschillende redenen het beste punt zijn voor een federale hoofdstad. Vooreerst is het de minst verengatschte stad in Zuid-Afrika en bovendien is zy beter met alle streken met de spoor verbonden dan eenige andere stad. {Telegraaf')

Wanneer men van Kaapst id naar Pretoria spoort, voelt men zich op die 60 uur lange reis .eer teleurgesteld door de treurige eentonigheid van het Z.-A. landschap. Een kale, Steenachtige bodem, sterk aan Drente herinnerend, strekt zich als «en eindeloo» woe». tenij uit, slechts afgewisseld door de nog kalere kopjes. Ln die »troBtlose Einöde", too« als de Echo zich eens uitdrukte over het Transvaalsche hoogland, zou men vergeten in een vreemd werelddeel te zyn, als men niet, in het veld of op de kleine stations werkend een groepje Kaffers ontmoette. Vaak ook zijn ze op den terugweg n.ar hun knal, na in de mynen hun schaapjes op 't droge te hebben gebracht, en dan zien zij er komisch genoeg uit als bruine edities van het parvenu type. Een veelkleurige parasol beschermt de. hoof* den, een aantal vesten los over elkaar'of heupdoeken van allerlei schreeuwende kleuren heeft deo gordel vervangen en een groote bundel op den rug bevat al hun hebben «n houden. Het groepje st at gewoonlijk onder aanvoering van den oudste of sterkste, die ook het gemeenschappelijk kapitaal in een geheim hoekje van zyn toilet verborgen houdt. Die voorzorg is niet zoo overbodig. Zoo verhaalde me een Kaffer hoe hij, als jongeutje in de mijnen gekomen, die als man verliet en op zyn terugweg aangerand en bestolen werd. Arm en naakt kwam hy in zyn kraal, waar niemand hem herkende, ook zijn moeder wilde niets van hem weten. Alleen een meisje, spaelgenoote van zyn jeugd, trok party voor hem en nu bedacht de moeder een list, om hem op de proef te stellen. Ze verhngde vau hem naar een hut te gaan, waar ze onder allerlei vodden zijn oude doeken bewaarden en die moest hy uitzoeken. Da pro=f slagde en hy huwde de trouwe vriendin. Met verwonderlijke taaiheid loopen die Kaffers, steeds de een achter den ander, soms d.gen lang en op onbegrypelyke wyze den weg vindend, tot ze tot hun stam zyn terug» gekeerd. Dan hebben zij hun levensdoel bereikt, koopen, na een aandeel van hun geld aan hun hootd te hebben afgestaan, eenige vrouwen, die land eu vee verzorgen, om zelf zich te vermaken met luieren, drinken en jagen. Honderdtallen tegelijk worden door de-Kafferwervers in overleg met de hoofden, naar de mynen gevoerd, waar ze voor drie tot vier pond per maand met den kost werken en over 't geheel behoorlijk verpleegd worden. Van eigenlyke slavernij is geen sprake: de Kaffer behoeft slechts eenige weken te voren

zyn dienst op te zeggen en hy krygt dan zyn pas, zonder welken hy als rondloopend Kaffer in de tronk (gevangenis) gestopt zou worden. Want werk is er altijd voor hem te vinden, daar de vraag naar arbeidskracht hot aanbod overtreft, en vagabondeerende Kaffers zouden een gevaarlijk element kunnen worden. i>ie TransvaaUche gevangenissen zyn trouwens zoo kwaad nog niet, gemiddeld ontsnappen er per jaar een duizendtal gevangenen uu en worden weinige wéér opgevangen. In 't algemeen kan men de Kaffers noemen; groote kinderen met felle hartstochten zeer gevoelig voor humane behandeling, zich hun minderheid tegenover de blanken bewust, uiterst primitief in han levensbehoeften, doch tot allerlei uitspattingen geneigd. Onder deze speelt de drank da hoofdrol sa •1 dreigt de wet ook nel neg soo iware bot; ten tegen den drank verkoop aan kleurlingen, de betrokken lui betalen die graag, daar de handel in de gemeenste brandy, die men den Kaffers te drinken geeft, zeer winstgevend is. De storekeepers (magazijnhouders) in de dorpen, die er zich niet me* inlaten, zijn dan ook wel te tellen, de kansen om de Spartaan* sche wetten te ontduiken zyn te gunstig. Zoo hadden die verkoopers in de mijnbnnrten hnn eigen spionnen, die eiken trein uit Joh. nnesburg opwachtten en hun onmiddellijk bericht gaven ala er een detective uitstapte. Daarbij komt nog, dat zij op geen geld behoeven te tien om zoon lastig persoon om te koopen en zyn de detectives en de drankverkoopers vaak da beste maatjes.

Maar ook zonder die knoeierijen zouden de scherpe wetten bij de groote uitgestrektheid niet zfju door te voeren dan met een groote politie-macht en dan nog zou die niet uit landszonen moeten worden gerecruteerd. De Regeeriog begint dan ook de onmogelijke uitvoering ervan in te zien en men bereidt wetten voor, die de drankverschaffing tot staatszorg zullen maken met pachters, die verantwoordelijk gesteld worden voor elk misbruik. De groote vechtpartijen en de talrijke moorden van de Kaffers onderling zyn meerendeels aan dat misbruik te wijzen, waartegen de kats en de doodstraf zwakke wapenen zyn.

In hst drinken geven de blanken den Kaffers het voorbeeld. Zooals in meer tropische of subtropische landen, tracht men zich tegen den verslappenden invloed van den lauwen winter en heeten zomer door sterken drank te verzetten, een dolle methode, die reeds menigeen gezondheid of leven kostte. De ongezellige Engelsche manier van aan de bar staande te drinken, draagt daartoe bij, maar ook onder vele Hollanders komt bij bezoeken 's avonds gewoonlijk de kruik Bols op tafel in plaats van zich met de lichte Portugeesche of Kaapsehe wijnen tevreden te stellen.

Beter is het lot en gemakkelijker het leven van de huisboys, waarvoor men de meer intelligente soort neemt. Deze nemen spoedig de kleeding van de blanken over en in de hoofdsteden wandelen 's Zondags de bruine heeren keurig gekleed langs de wegen en apen ie ook in manieren hun meesters na.

De kafierstalen, waaronder het Zoeloesch het hoogst ontwikkeld is, klinken welluidend, maar zijn door den zonderlingen zinsbouw zeer moeilijk te leeren. en als Heine ergens beweert, dat hg van 't Grieksch niet wil spreken, om niet nijdig te worden, dan zou het Kaffersch voldoende zijn geweest om hem dol te maken. Dein den omgang meest voorkomende woorden kent bijna ieder blanke in Z.-Afrika, maar men vindt weinig blanken, die een der kaffertalen goed meester zyn; wel zeer vele Kaffers die Afrikaacsch spreken. Juist de weg, om een Hollat der een hekel aan het Afrikaansch te doen krijgen en in stilte de opinie te deelen van vele meer ontwikkelde Afrikaanders uit de Kaapkolonie die het Afrikaansch goed genoeg voor de Kaffers vinden en 't alleen tegenover hen gebruiken, doch in huis slechts Engelsen dnlden. De kafferstammen, waar ik over sprak, vormen machtige volken, die het Gouverne» ment vaak veel last veroorzaken, als ze de hutbelasting weigeren op te brengen of met anderen in vijandschap leven. Bloedige oorlogen zijn tegen hen geleverd, maar deze bc* hooren tot de geschiedenis sinds de Boeren met moderne kanonnen gewapend zijn. Zoo wa« de laatste krijg tegen de Magato-kaffers volgens vele teruggekeerde Boeren, niets dan een pic-nic. In een ontoegankelijke klove verborgen, met een ommuurde vesting op den top van een berg zouden se een largdurigen oorlog hebben noodig gemaakt, zoo ie bestand waren geweest tegen de bommen Maar tegen den moreelen indruk van dat adoodmaakding", zooals ze 't kanon doopten, kenden ze niet op en ze vloden als hazen. Vermoedden de Boeren, dat er vijanden in 't struikgewas verscholen lagen, dan stuurden se er bevriende Kaffers met hun assegaaien op af en beloonden deze met het buitgemaakte vee.