De Sumatra post

Een nieuw luchtmonster

lets buitengewoons, schrijft een Engelsch blad, gebeurt thans in Friedrichshafen. De plaats ziet er aardig en vredig genoeg uit, maar in het lange gebouw, dat staat aan de grauwe wateren van het meer, slechts een paar honderd meter van de kleine haven verwijderd, zyn tientallen geroutineerde mécaniciens dag 6n nacht aan hot werk om een luchtmonster te bouwen dat zijn weerga niet heeft, wat betreft zijn macht tot vernielen. Het moet vroeg in November klaar zyn en de makers hebben al voorspeld, dat zijn eerste ernstige werk een tocht naar Londen zal zijn De nieuwe Zeppelin zal speciale bruggen langs de zijden hebben voor machinegeweren en licht artilleriegeschut. Alle plannen van de ontwerpers waren gebaseerd op berekeningen voor het zooveel besproken bomberdement op Londen. Een van de grootste moeilijkheden voor 'n luchtkapitein, wien 'n dergelijke reis wordt opgedragen, zal de tijdlengte zjjn, gedurende welke het noodzakelijk is, dat het>schip in de lucht blijft. Om het gevaar van aanvallen te voorkomen, moet een groote omweg gemaakt worden van en naar Antwerpen of welk uitganspunt zij ook nemen. Men beweert, dat de nieuwe Zeppelin deze moeilijkheid zal overwinnen, doordat het schip een onperkten tjjd in de lucht kan bljjven, dank zij het groote aantal ballonnets in het enorme omhulsel. Door een speciaal apparaat zal de schroef deze opnieuw kunnen vullen, om de beurt, zonder dat een landing noodig is. Een ander voordeel van die volle ballonnen is, dat als een gedeelte buiten werking wordt gesteld, er voldoende gas in het andere deel is om het schip drijvend te houden.

Vele verhalen gaan in de buurt van de j fabriek over dit krachtmonster. Sommigen vertellen, dat het onopgemerkt zal kunnen voorbij gaan ten gevolge Tan een nieuw uitgevonden „geruischdempar". Verder moet het omhulsel donker grijs zyn om onzichtbaar te blijven bjj nacht. Een speciaai licht kanon zou met speciale granaten geladen worden, van speciale ontplofbare stoffen voorzien. Zelfs gaat 't gerucht, dat een van de ingenieurs 'n werptuig heeft uitgevonden, bestaande uit een yzeren buis, waardoor projectielen nauwkeurig gemikt kunnen worden van af een flinke hoogte. Behalve deze über-Zeppelin wordt nog een ander luchtschip gebouwd in de hangar aan den oever van het meer. Hieromheen staat steeds een groot detachement soldaten, en do toegang naar de haven van de stad wordt eveneens streng bewaakt. Op een motorboot is een wacht voortdurend erop uit, er voor te zorgen, dat stoombooten en visschersschepeu uit de buurt blijven. Alle vreemdelingen, zelfs zij die aan den Zwitserschen kant van het meer wonen en die zeer Dui.sch-gezind zijn, worden gearresteerd, als zij zich in de nabijheid van een der beide hangars wagen. Ongeveer tweemaal in de week komt graaf Zeppelin zelf een bezoek aan Friedricbsbafen brengen. De „Herr Graf" is zeer populair onder de soldaten en soms neemt hij groepjes gewonden mee om de werken te zien. Hy is op het oogenblik een van de meest bezige mannen in Europa, want behalve de twee Zeppelins in Friedrichshafen worden er nog andere gebouwd in Düsseldorf, Potsdam en Hamburg. Een van de opmerkelijke dingen in dezen oorlog is tot nu toe het geringe resultaat van de luchtvloot voor vernielingswerk. De Duitschers hopen, dat de verbeterde Zeppelins, waaraan nu de laatste hand gelegd wordt, de bordjes zullen verhangen. Luxemburg. De Kamer in Luxemburg kwam overeenkomstig de grondwet op 10 November tezamen voor de gewone zitting. De groothertogin sprak de troonrede uit, waarin wordt gezegd: „Wjj allen zijn geschokt door het ontzettende schouwspel van den bloedigen oorlog, waaronder onze naburen lijden. Onze neutraliteit is geschonden. Wij, ik en de regeering hebben onmiddellijk geprotesteerd en brachten dit protest ter kennis van de mogendheden, die de neutraliteit van Luxemburg hebben gewaarboigd. „De Kamer keurde onze handelwijze goed. Hoewel onze rechten zijn miskend, blijven zjj bestaan en werd ons voor het ons aangedane onrecht schadevergoeding beloofd en is ons reeds schadevergoeding betaald voor de schade, aangericht door den doortocht. „Ik dank de bevolking voor haar correcte houding, waardoor onaangename gebeurtenissen zyn voorkomen. „Te midden van de gebeurtenissen, waarbij de naburige landen wonderen van dapperheid doen voor hun vaderland, zullen ook wij opkomen voor ons vaderland. „God behoede ons dierbaar vaderland". De Britse h-Indische Troepen. De oud-minister minister Colijn schrijft in de Stemmen des Tijds een artikel, waarbij ter sprake komt het mengen van Engelsch- Indische troepen in den grooten Europeeschen strijd. „Men moet wellicht zelf jaren onder Aziatische volken geleefd hebben om ten volle te beseffen, van welke beteekenis dit optreden is. Tot heden was Europa het heerschende werelddeel. Het gezag der Europeesche volken in Azië berustte ten deela wel op macht, maar waarschijnlijk voor een grooter deel toch op de zedelijke en intellectueele meerderheid der koloniseerende naties, waarvan Engeland en Nederland de voornaamste waren. Hoe moet thans in hoofd en hart der Aziatische strijders niet een geweldige ommekkeer plaats grijpen ten aanzien van hun denkbeelden en gevoelens over de Europeesche volken ? „Maar dat is wellicht het ergste niet. Een Europeesche staat, die de hulp der door hem bestuurde Aziaten inroept, kan, ter wille van zjjn prestige, geen nederlaag lijden, zonder gevaar te loopen, dat zjjn positie in Azië tegenover de door hem bestuurde volken ernstig gevaar loopt. Dient eenerzijds erkend, dat wat Engeland nu ondernemen kon een schitterend getuigenis is voor zijn koloniaal systeem, aan den anderen kant is het toch bezwaarlijk aan te nemen, dat een échec aan Engeland's zijde op Britsch-lndië zonder uitwerking zou bljjven, vooral indien men rekening houdt met hetgeen in de laatste tien jaren in Azië gaande , is. „Deze omstamdigheid wijst dus op de noodzakelijkheid van een voortgezetten oorlog voor Engeland." „Fox" in kakh i. „Lumpi",- een stekelharige, witte fox-terrier, met een zwarte vlek aan het oog, eigendom van een sedert Augustus in het veld staanden Oostenrykschen officier, heeft reeds negentien groote en kleine gevechten meegemaakt en kwam er altijd ongedeerd af. In een veldpostbrief van den officier aan zijne moeder, opgenomen in de „Kieler Zeitung" zjjn aan „Lumpi" ook eenige regels gewijd. Wij lezen daar: „En nu nog iets over onze Lumpi. Schieten verdraagt hij al, dank zij de manoeuvres, dat weet u, maar toen de eerste maal Russische groeten naar ons toe gevlogen kwamen, werd Lumpi nerveus. Hy wilde overal tegelyk zijn en onderzoeken, wat zich daar wel achter ons in het veld bewogen had; want waar zoon klein kogeltje terecht kwam veroorzaakte het een heele stofwolk. Wit van kleur zou men Lumpi wel niet meer kunnen noemen, maar toch bood hij nog een doelpunt voor onze vrienden aan den overkant. Echter heeft een der manschappen aan-dit euvel een einde gemaakt door Lumpi een soort jasje uit een haas-kleurigen Russischen soldatenmantel te maken. Ja, men heeft zelfs een stukje chocolade aan Lumpi geofferd en dit gesmolten, waarmee kop en pooten van onzen trouwen metgezel bruin geverfd zijn. Het is wel jammer, dat zjjn mooie zwarte monocle nu ook niet te zien is, maar Lumpi is nu voor de heeren Russen dan to.ch ook onzichtbaar. Wat mij verwondert is, dat Lumpi nog niet gevangen genomen is. Laatst was hy een heelen dag afwezig Clearingfor action. Een duidelyk beeld van wat „clearing for action" op een Engelschen dreadnought beteekent, krijgt men, wanneer men den brief leest, dien 'n Britsche „blue-jacket" aan zyn moeder schreef, nadat hij op het schip den derden Augustus een Eugelsche havenplaats verliet onder de tonen van „Rule Brittannia!" Hy vertelt, dat, zoodra men in zee was, met „the clearing for action" (het gevechtsklaarmaken) begonnen werd. „Eerst smeten wo alle houten dingen over boord, om 't gevaar voor brand te verminderen. Twee piano's en een harmonium volgden; toen gingen zoovele stoelen en tafels als we missen konden, 't Leek waarachtig of we de zitkamer van een „gentleman" in zes gooiden sofa's, tafels, stoelen, plons, plons, plons. Ik taxeer, dat we voor een waarde van IOüO pond over boord zetten!"

offensief der geallieerden te breken, tot nu toe echter tevergeefs. Een officieel Duitsch communiqué zegt, dat in het Westen over het geheele front rust heerscht, uitgezonderd eenige min of meer hevige artillerie-gevechten. Alleen bij Thann in den Boven-Elzas ontwikkelden de Franschen een groote activiteit. Na hun vuur p de hoogte ten Oosten van Sennheim te hebben gericht, slaagden zij er in den loop van den avond in, de Duitsche loopgraven op die hoogte te bezetten ondanks een bloedige verdediging door de Duitschers. Ook Steinbach werd door de geallieerden bezet. Iv den nacht echter werd de hoogte ten Oosten van Sennheim door de Duitschers hernomen, terwijl de strijd om de herovering van Steinbach nog voortduurt. Op het Oostelyk oorlogstooneel bleef de toestand ongewjjzigd ; het offensief der Duitschers in Polen wordt voortgezet.

Minister Bosboom heeft tot het Nationaal Steuncomité het verzoek gericht, hulp te verleenen aan kleine handeldrjjvenden, die gemobiliseerd zyn en wier handel daardoor verloopt.

In zijn antwoord op desbetreffende schrifteijke vragen van Mr. Troelstra zegt minister Bosboom, dat de gestrenge maatregelen, in het begin van December door de militairen in zake da muiterij onder de Belgische geïnterneerden te Zeist genomen, volkomen te rechtvaardigen zyn. Zy dienden om nog ernstiger ongeregeldheden te voorkomen.

D.» geallieerden blijven in België vorderingen maken, zy 't langzaam. De Duitschers doen bjj Yperen hevige aanvallen om het

De Batjan is te Gravesend aangekomen. Een officieel Petersburgsch communiqué geeft een tegenspraak op het Turksche bericht, als zou een Turksch oorlogsschip de Russische vloot in de Zwarte Zee aangevallen en twee Russische mijnenleggers in den grond hebben geboord. Het zoogenaamde zeegevecht was niet anders dan een optreden van de Bres/au, die hier en daar werd gesignaleerd en in zicht kwam doch door hare grootere snelheid kon ontkomen. Een Parjjsch communiqué meldt, dat er zeer hevig wordt gevochten in den Boven-Eizas, met name in den omtrek van Cernay. Desnachts verloren de Franschen eerst terrein bij de kerk van Steinbach doch heroverden daarna den prijs gegeven grond. En vervolgens maakten zij zich van het geheele dorp meester. Ook moesten de Franschen voor ecu korte poos de door hen veroverde Duitsche stellingen ten Westen van Cernay prijs geven, doch later verdreven zij de Duitschers opnieuw uit die positie, waar de Franschen zich thans handhaven. Volgens officieel bericht uit Petersburg behaalden de Russen e6n belangrijk succes by Ardacon in Trans-Kaukasië. Zij dreven daar de Turken op de vlucht. Ook bij Sary Kamish behaalden de Russeu een volledige overwinning; zij namen daar het geheele 9e Turksche legercorps gevangen. De achtervolging van de Turken duurt voort. Ook op andere plaatsen zijn de Turken in vollen aftocht. Volgens bericht uit Washington deelde de Britsche gezant aan de Amerikaansche regeering mede, dat ladingen koper, die verscheept werden vóórdat koper tot contrabande werd verklaard en waarop beslag werd gelegd, teruggegeven of betaald zullen worden, voorts dat sedert 4 December geene scheepsladingen, voor Italië bestemd, meer te Gibraltar zyn aangehouden. Te Londen worden onderhandelingen gevoerd tot opheffing van het embargo voor rubber. Volgens -een nader Parjjsch communiqué maakten de troepen der geallieerden ondanks den slechten staat van den bodem wede/ eenige vorderingen langs de Duinen bij Nieuwpsort. In den omtrek van St.-George maakten de geallieerden zich op vernchillende punten van nieuw terrein meester, in oppervlakte variëerende tus-chen 200, 300 'en 500 bunder. Voorts veroverden zij daar eenige huizen en loopgraven. De Belgische artillerie bracht op verschillende punten het Duitsche geschut tot zwijgen.

Uit Den Haag wordt aan het Soerabaja'seh Handelsblad geseind, dat Keizer Wilhelm toestemmend geantwoord heeft op het verzoek van den' paus tot uitwisseling van invaliede krijgsgevangenen. Volgens geruchten is de zending van Von Bülow iv Italië mislukt. Italië verlangt stellige beloften. De bevelhebber van het door de Serviër» verslagen Oüstenrijksche leger, generaal Potiorek, is voor een Krijgsraad gedaagd. De Formidable zonk in drie kwartier tijds; de gezagvoerder bleef tot het einde op zjjn post en"verdween met het schip in de diepte.

ADVERTENTIES. Fr. UMLAUF v. BIBERFORT Öoeka-Radja. p. f. en p. r. 835 S (.__-— m nu»!— i-_-W^------_-™.agigii iiiuu m_-_-^^ BE___^gPKêoPß____==l 7685

Gisteren deelden wij de arrestatie mede van een Chinees, die in het bezit bleek van een groote party geschriften, waarin geageerd wordt tegen de Chineesche regeering. Men heeft hier, naar wij nader vernemen, niet te doen met een op zichzelf staand geval, maar met een actie, die zich uitstrekt over onzen geheelen Archipel. Sedert eenigen tijd reeds spuwen verschillende Chineesche bladen op Java vuur eu vlam tegen de Chineesche regeering en zaaien Chineesche propagandisten op Java in woord en geschrift ontevredenheid tegeu haar. Aangezien de Regeering vermoedde, dat deze actie ook in andere deelen van den Archipel werd gevoerd, was aan het Bestuur van Sumatra's Oostkust in overweging gegeven, ean oogje in het zeil ta houden. X? regeering had dus goed gezien. at den aard van- deze actie betreft, vernemen wjj nog het volgende. Onder de Chieezen 'o China bevindt zich, naar ook uit de kianten blykt, een groote categorie, die zeer ontevreden is ovet de houding, door de Chineesche regeering aangenomen inzake Kiautschau dat zich thans, naar men weet, in Japansche handen bevindt. Deze categorie meent' dat de Chineesche regeering een konkelpolitiek volgt en Kiautschau definitief aan de Japanners heeft afgestaan. De verschillende pamfletten, die hier in beslag genomen zyn, draaien alle om dit onderwerp. En sporen deswege alle aan tot een actie aan tegen het gouvernement. Wat nu den gearresteerden agent betreft, kan het volgende worden medegedeeld Deze arriveerde een maand geleden hierterkuste. Hij trok de Chineezenwijk door^ waar hij, vooral in sloppen en gangen, om aan de aandacht der politie te ontsnappen, lezingen hield. De politie echter kwam er achter en riep den propagandist naar het commissariaat ter verantwoording op. Aan dezen oproep echter gaf hy geen gevolg en week uit naar een der andere plaatsen ter Sumatra's Oostkust, vanwaaruit hij zeer waarschijnlijk zijn actie over meerdere plaatsen van het gewest voortzette. De pamfletten die hjj bjj zich droeg, verkocht hij a 2 cent per stuk, vermoedelijk om zich aldus schadeloos te stellen wegens de kosten van zijn reis en verblijf. De propagandist kwam echter weer naar Medan terug en nam zjjn intrek bij een Chineeschen medicijnverkooper in de Tjong Vong Hianstraat. Daar werd hjj ten slotte door een Chineeschen rechercheur aangehouden. Bij onderzoek bleek, dat in een der kasten in het huis een groote hoeveelheid pamfletten verborgen was.

In ons raadsverslag van gisteren schreven wjj, dat de heer van Tjjen bjj de stemming over het bouwplan-Soengei Rengas en Soengei Kerah de raadszaal had verlaten, „daar het betrokken terrein grond der Deli-Maatschappjj is". (Zooals men weet, is er in onze locale raden een quaestie aanhangig over de bedoeling van art. 38 der Locale Raden-ordonnantie) 't Is thans gebleken dat wij, zóó schrijvende, slachtoffer van een toeval zjjn geweest De heer van Tijen toch deelt ons mede, dat hy de vergadering verliet, eenvoudig omdat hy door iemand dringend aan de telefoon was geroepen. „Had ik" - schrjjft ons de heer v. T. — „om de door u genoemde reden de vergadering verlaten, daa had ik daarmede tevens mijn standpunt prijs gegeven in de quaestie der bevoegdheid van een lid" (-vertegenwoordiger eener maatschappij). „In dit geval heb ik er zelfs niet aan gedacht". 't Is volkomen juist, dat de heer v. T. inconsequent zou zjjn geweest, indien hjj zich, door de vergadering te verlaten, onttrokken had aan stemming over een voorstel, waarby terrein der Deli-Maatschappjj betrokken was. Wjj zijn het slachtoffer geworden van een toeval.

Naar men weet zjjn er reeds sedert lang plannen aanhangig om Tebing Tinggi van een waterleiding te voorzien. De kans tot verwezenlijking dezer plannen stond er goed voor, toen de Rotterdam Dcli Maatschappij voornemens was, voor haar onderneming Badja Linggei een prise d'eau te doen aanleggen; hierbjj zou Tebing Tinggi zich dan voor hare watervoorziening kunnen aansluiten. Jammer genoeg is de oorlog in hat midden gekomen, waarin de R. D. M. aanleiding heeft gevonden, de uitvoering van hare plannen op te schorten. Het gemeentefonds te Tebing Tinggi overweegt uu de vraag, of het nu maar niet beter is, de plannen van vroeger weer op te vatten, die hierop neerkomen, dat aan de twee te Tebing bestaande artesische putten een waterleiding wordt aangesloten. Voor de uitvoering van dit plan zou een bedrag van f 40.000 noodig zijn, die men zou moeten leenen van de Landschapskas. Eea bepaald besluit is in deze zaak echter nog niet genomen.

In da Andalas lezen wij dat de school van den heer W. T. Ward, den zendeling van de American Methodist Episcopal Chuich, welke totnogtoe heette English Public school, voortaan den naam zal dragen van The American Methodist School. Voorts zal de heer Ward ook scholen openen te Tebing Tinggi, Pangkalan "Brandan en Tandjong Poera. In de twee eerstgenoemde plaatsen heeft de heer Ward reeds beslag kunnen leggen op een lokaal. Hij denkt spoedig met het onderwjjs daar te kunnen beginnen. De heer Ward is van plan, naast het onderwjjs in den godsdienst, het Engelsch enz., ook onderwijs te doen geven in de Chineesche taal. Als onderwijzers voor de scholen te Pangkalan Brandan, Tebing Tiuggi en Tandjong Poera zullen optreden leerlingen uit de 7de klasse vau de school te Medan, bij keuze benoemd. Het schoolgeld is bepaald op f 2.50 per maand. By genoeg zame deelneming zal ook muziekles worden gegeven. Alzoo staan wij welhaast weer voor het feit, dat een Amerikaan, die de voorziening ran Regeeringswege in het onderwjjs aan Chineezen ter hoofdplaats Medan ondanks zichzelf heeft bespoedigd, haar ook op andere plaatsen van het gewest voor gaat. En voor het andere, veel belangrijker feit, dat weer nieuwe groepen ingezetenen van Ned.-Indië getrokken zullen worden binnen de sfeer van Engelschen of Amerikaanschen invloed.

Gisteren werd een verdacht doende Chinees aangehouden die in het bezit bleek te zyn van een gestolen fiets (no. 3796), welke toebehoort aan een Chineeschen fietsenhandelaar aan de Kesawan. Hij vroeg den hem arresteerenden oppas, of hij even zyn eigendomsbewijs rncoht gaan halen, wat werd toegestaan. De Chinees maakte van die gelegenheid gebruik om de plaat te poetsen.

Hedennacht werden weder 2 rondzwervende Javanen gearresteerd, de een een gedrost koelie van Tanah Abang, de ander van Padang Brahrang.

De „Javabode" telde in de „Javasche Courant" van 2 Jan. 46 verzoeken tot mijnbouwkundige opsporingen in Djambi, welke alle werden afgewezen, wijl om redenen van algemeen belang door den Landvoogd geen opsporingen meer worden toegestaan.

Vanwege het residentskantoor wordt ons medegedeeld dat in de kampong Baroes Djahe (landschap Baroes Djahe) mond- en klauwzeer is geconstateerd.

De Koningin der Nederlanden vertrok eerst gisteren van Colombo, zoodat de Hollandsche mail op haar vroegst begin der volgende week te Medan kan zijn.

Onze Bataviasche berichtgever ontleent aan het Kort Verslag van Sumatra's Oostkust over October het volgende: Kamper Kiri werd in verslagmaand bezocht door de mijningenieurs De Jong en Douglas. De laatste is bezig de geologische gesteldheid van den bodem te onderzoeken, welke wijst op het voorkomen van petroleum in den omtrek. Hij heeft bevonden, dat het vinden van petroleum zeer waarschynlyk zal zyn en zal daarom het onderzoek voortzetten in de richting van Londar aan de Tesso en de Hepatkain.

De opheffing vau het hulppostkantoor in Kampong Mesdjid en de openstelling van het hulppostkantoor tevens hulptelegraafkantoor te Tandjong Mengeidar is vastgesteld resp. op 31 December 1.1. en 1 dezer, aldus wordt ons vanwege het Postkantoor gemeld.