Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

(van onze politieke redactie)

oES HAAG - Het GPVr^eede-Kamerlid Schutte wil In minister Brinkman van £vc een reactie op het beleid »n het Rotterdamse Dijkzigt- dat mensen in eer *Lter aantal gevallen vooi *ea*eerbuisbevruchting in laat komen dan de minister wil.

gij eerdere gelegenheden heeft minister Brinkman zich aangesloten bij het interimdvies van de Gezondheidsraad, dat reageerbuisbevruchting alleen mag worden toegegst, wanneer bij de vrouw sprake is van dubbele afgesloten eileiders en het sperma van de man volkomen in orde ■ Het ziekenhuis in Rotterdam wil echter ook behandelen, wanneer de oorzaak van ac onvruchtbaarheid na jarenlang onderzoek onduidelijk is, wanneer vrouwen antistoffen tegen zaadcellen hebben of wanneer er iets aan het zaad van de man mankeert, zo blijkt uit een artikel in NRC Handelsblad van afgelopen donderdag. De heer Schutte heeft schriftelijk aan de minister gevraagd of hij vindt dat het nijkzigt-ziekenhuis daarmee de grenzen overschrijdt van het „terughoudend beleid met strakke voorwaarden" waar de minister voorstander van is.

Het GPV-kamerlid wil ook dat de minister maatregelen neemt tegen het gebruik van donorcellen bij bevruchting. Ook daarvan was sprake in het artikel in de NRC. Schutte vindt dat de familierechtelijke status van een kind dat na bevruchting van een donor ter wereld komt, onduidelijk is, „hetgeen jegens het kind nauwelijks verantwoord is". Hij wijst op de recente wetgeving in Zweden, waarin staat dat een kind in dat geval het recht heeft te weten wie zijn beide genetische ouders zijn.

Staatssecretaris De Graaf van sociale zaken en secretaris-generaal Lemstra (r.) van WVC namen maandag met andere bekenden uit de Haagse politieke wereld deel aan een ontspanningszeiltocht, welke in de binnenhaven van Monnickendam van start ging. Vanaf vandaag zal ook de Tweede Kamer weer in touw zijn, dan is het zomerreces voorbij.

DEN HAAG (ANP) - Invoering van het nieuwe systeem voor de vaststelling van de Ararprijzen zal niet leiden tot «tra lasten voor huurders. Dit stelt staatssecretaris Brokx in een brief aan de Tweede Kamer, die de nieuwe berekeningswijze woensdag 28 augustus op de agenda heeft staan.

De bewindsman probeert hiermee kritiek van de woningbouwverenigingen te weerleggen, die volhouden dat zijn plan een aantal van de drie miljoen gulden extra gaat kosten. Het puntensysteem, aan de hand waarvan de huurprijs wordt vastgesteld, ondergaat zodanige wijzigingen dat sommige woningen duurder zullen moeten worden en andere goedkoper.

Volgens Brokx zal het aantal woningen dat nu op de lijst staat voor een extra huurverhoging in het kader van de huurharmonisatie niet groter worden door de wijzigingen in hetpuntenstelsel.

Hij zegt dat de puntentoekenning voor etagewoningen hogelijk wel nog wordt veranderd, omdat hem gebleken 's dat huurders en verhuurders in de praktijk minder Punten aan deze woningen toekennen dan volgens het systeem zou moeten. Hij laat hiermee overigens in het midden of de huurprijzen van etales omlaag mogen dan wel omhoog moeten. De woningbouwverenigingen houden het °P het laatste.

Hij wijst er verder op dat vooral oude woningen theoretisch in huur omlaag kunnen, °mdat de puntenwaardering ervoor lager wordt.

SCHIPHOL (ANP) - De Ko- Marechaussee op ~*niphol voert sinds vorige *eek controles uit op het bezit "^ grens- en reisdocumenten ij de uitgangen van vliegtuip °'. komend uit Turkije en f**istan. Ook vluchten die **asluiting gaven op vluchten ~l deze landen, worden nu bij e uitgangen gecontroleerd.

st«>uZe c°ntroles worden D:f£proefgewijs gehouden, de Tr ft de commandant van b Koninklijke Marechaussee Kant C 01' kapitein W. ves*- !!r' maandagmorgen bemen De maatregel is genoen op verzoek van het minisle£e van justitie. ProWrHZ€\manier wordt ge" vnJi Jd te voorkomen dat ste t-delingen' zoals de laat" ujq veel is voorgekomen, aientZ°n ••grens" of reisdocutjjg 611 bij de marechaussee

BILTHOVEN (ANP) - Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne RIVM in Bilthoven zal het huidige aantal van 5000 vindplaatsen met bodemverontreiniging uitgroeien naar 6000.

Rond de eeuwwisseling moet de sanering van 1400 kleine en 60 grote vindplaatsen zijn afgerond. Daarbij gaat het om 13 miljoen kubieke meter verontreinigde grond, waarvan 5,5 miljoen kubieke meter moet worden afgegraven. Het basisscenario 1985 van het RIVM gaat ervan uit dat de bodemsanering ons land in het jaar 2025 uiteindelijk 2,8 miljard gulden gaat kosten. ,

In het augustusnummer van het TNO-magazine Toegepaste Wetenschap' wordt dat basisscenario 1985 gepubliceerd. Het RIVM gaat er daarin vanuit dat van de ruim 13 miljoen kubieke meter vervuilde grond 5,5 miljoen moet worden afgegraven, waarvan 3,4 miljoen moet worden gereinigd. De rest wordt geïsoleerd. De snelheid waarmee saneringsprojecten ter hand kunnen worden genomen wordt met name vertraagd door de beschikbare provinciale mankracht. Momenteel beschikken de provincies voor de begeleiding van die projecten over 125 mensjaren, hetgeen tot het eind van de jaren 80 een tekort aan personeel inhoudt, aldus het RIVM.

Het basisscenario geeft verder aan dat 85 procent van het afgraafwerk in 1993 gereed kan zijn, terwijl van de grondverwerking 85 procent pas in het jaar 2000 achter de rug is. Alle afgegraven grond moet worden opgeslagen voordat het wordt verwerkt. De eerstkomende tien jaar is er volgens het RIVM een groot tekort aan opslagcapaciteit. Nu al ligt er over het hele land verspreid 500.000 kubieke meter vervuilde grond opgeslagen terwijl er officieel maar 100.000 kubieke meter opslagruimte beschikbaar is. Het ministerie van VROM verwacht de komende jaren een toename van die capaciteit naar uiteindelijk 934.000 kubieke meter in 1988. Dat is volgens het RIVM uiteindelijk voldoende, maar van een doelbewuste planning door de overheid is echter nog geen sprake.

AMSTERDAM (ANP) - De verdeling van de beschikbare woonruimte in Nederland kan inderdaad veel goedkoper als de huidige „ingewikkelde en versnipperde wetgeving" op dit gebied wordt vervangen door een nieuwe, eenvoudige wet.

Tot die conclusie komt de Stichting voor Economisch Onderzoek (SEO) van de Universiteit van Amsterdam na een onderzoek bij de gemeenten. Het rapport is opgesteld voor staatssecretaris Brokx (volkshuisvesting) die genoemde wetsvereenvoudiging bij de Tweede Kamer heeft aangekaart. Brokx wil de woonruimtewet van 1947 en delen van de woningwet en de leegstandswet vervangen door een nieuwe regeling. De staatssecretaris meent dat de uitvoering van de nieuwe wet echter niet meer dan 22 miljoen gulden per jaar extra mag kosten. Het parlement verlangde om die reden een onderzoek naar de huidige kosten. De SEO komt nu tot de conclusie dat de gemeenten in totaal ongeveer 90 miljoen gulden uittrekken voor net verdelen van woonruimte (ofwel 150 gulden per verhuizing). De cijfers slaan op het jaar 1981. Woonruimteverdeling is vooral een administratief gebeuren: het omvat het inschrijven van woningzoekenden, het toewijzen van woningen en het verlenen van woonruimtevergunningen. Tachtig procent van de kosten gaan op aan de lonen van ambtenaren, aldus de onderzoekers. Het SEO-onderzoek (het eerste op dit gebied) geeft ook aan dat grote gemeenten hogere kosten per verhuizing maken dan kleinere gemeenten. Van invloed op de kosten is verder een wat wordt genoemd gespannen woningmarkt. Gemeenten met veel regelingen makon ook meer kosten.

Weinig of geen invloed op de kosten van woonruimteverdeling hebben factoren als de politieke samenstelling van de gemeenteraad, het gemiddelde inkomen per inwoner, de 'ouderdom' van de woonruimteverordening en het feit of inschrijving of toewijzing alleen door de gemeente wordt gedaan.

Carrièreplanning was Jongeling vreemd. In een in 1983 verschenen interviewbundel (Geroepen en gegaan) legde hij daar grote nadruk op: „Het is wonderlijk gegaan allemaal. We gingen niet planmatig te werk, maar je greep de kansen en mogelijkheden die je werden geboden. We hebben heel deze ontwikkeling niet gepland. Net zo min als ik mijn leven gepland heb. Zo gaat het wel vaker. Ik heb wel eens gezegd: Abraham ging, toen hij werd geroepen, niet wetend waar hij komen zou. Zo is het in de tijd van de grote kerkhervorming ook gegaan. Luther wist ook niet waar hij aan begon. Zo gaat het telkens weer."(...)

„Het is eigenlijk allemaal van buitenaf tot mij gekomen. Evenmin als ik het hoofdredacteurschap van De Vrije Kerk heb gezocht - het werd mij aangeboden-, ben ik erop uit geweest lid te worden van de Tweede Kamer. Ik heb het niet gezocht. De Here wees mij de weg en zette me op wegen, zodat ik ook niet anders meer kon. Met het lid worden van de Tweede Kamer is het net zo gegaan. Ik had er helemaal niet aan gedacht me ter beschikking te stellen."

In dezelfde bundel antwoordde hij op de vraag of hij in de veertien jaar van zijn Kamerlidmaatschap wel eens moedeloos was geweest: „Nee, nee, eigenlijk nooit. Ik heb mijn werk altijd gezien in het wijde perspectief van het werken in het Koninkrijk. Ik wist dat ik op korte termijn — een enkele uitzondering daargelaten — geen successen zou behalen. Maar je wist dat dat je einddoel niet was en niet mocht zijn. Op een toogdag in Utrecht heb ik het eens gezegd met de woorden van dat bekende Amerikaanse liedje: We shall overcome some day! Wij zullen overwinnen. Die dag komt. Maar daar moet je geduld en vooral geloof voor hebben. Nee, moedeloos ben ik nooit geweest."

(van onze politieke redactie)

DEN HAAG - De VVD wil in de kabinetsperiode 1986-90 het financieringstekort terugbrengen tot 4 a 4,5 procent van het nationaal inkomen. Uitgaande van een economische groei van twee procent wil de VVD daartoe in deze vier jaar 18 tot 20 miljard gulden bezuinigen. Dat staat in het ontwerp-verkiezingsprogram van de liberalen, dat gisteren werd gepubliceerd.

De WD zoekt de ombuigingen vooral in het privatiseren en afstoten van overheidstaken, een reductie van het aantal arbeidsuren bij de overheid met gemiddeld twee procent, een doelmatig begrotingsbeleid bij de overheid, vermindering van onnodig verzuim en bestrijding van fraude in de sociale zekerheid en voortgaande budgettering, beddenreductie in de tweede lijn en versterking van de eerste lijn in de gezondheidszorg.

De belasting- en premiedruk voor de burger moet jaarlijks met 1 procent van het nationaal inkomen omlaag, aldus het liberale ontwerp-program. De koopkracht van werkenden en uitkeringsgerechtigden kan dan gelijk blijven. Een lagere belasting- en premiedruk is ook van belang voor arbeidstijdverkorting, dat de WD als een „welkom aanvullend" middel ziet voor de bestrijding van de werkloosheid op korte termijn. Op basis van dit ontwerpprogramma is coalitievorming met het CDA volgend jaar heel goed mogelijk, zei WD-fractievoorzitter Nijpels gisteren. Een coalitie met de PvdA, die een programma heeft dat op een principieel punt van dat van de WD ('minder overheid') verschilt, ligt niet voor de hand, aldus Nijpels.

Óp lange termijn wordt de werkloosheid het meest effectief bestreden door vergroting van de structurele ecomische groei. De aanbodzijde van de economie moet daartoe worden gestimuleerd, onder meer door een bestendig ondernemingsklimaat, algemene loonmatiging en verlaging van belastingen en premies. Het ontwerp-programma van de WD pleit ook voor meer overheidsinvesteringen in de infrastructuur.

Volgens het ontwerp-programma ziet de toekomst er nu beter uit dan toen het kabinet-Lubbers aan zijn regeerperiode begon. Zorgen over de toekomst, bij voorbeeld over de kernbewapening, de tegen- Stelling ijk-arm of het milieu, zijn terecht, maar hoeven „niet om te slaan in een gevoel van onmacht, van uitzichtloosheid". Het kabinetsbeleid heeft bereikt dat zon gevoel geen rechtvaardiging vindt in de maatschappelijke ontwikkelingen. Daarom moet dat beleid inzet van de verkiezingen worden, versterkt met „een flinke scheut liberalisme", aldus het ontwerpprogramma.

Het stuk pleit voor een buiten de overheid staand lichaam dat bestaande wetgeving regelmatig op haar effectiviteit en aanvaardbaarheid moet beoordelen. De overheid moet bestaande wetgeving handhaven, tenzij dat om een van die twee rede/en in redelijkheid niet meer van haar kan worden verlangd, aldus het ontwerp-programma. Wat de gezondheidszorg betreft, staat in het ontwerpprogram dat het ziekenfondspakket moet worden „opgeschoond" en dat thuisverpleging op dezelfde wijze moet worden betaald als die de plaats kan innemen van verpleging in een intramurale instelling.

De defensie-uitgaven moeten jaarlijks met drie procent blijven groeien. De nadruk van onze defensie-inspanning moet liggen op een moderne conventionele bijdrage, mede om de afhankelijkheid van kernwapens te verminderen, aldus het ontwerp-programma van de WD. Inieder geval in de komende kabinetsperiode moet er een euthanasiewet komen, waarin „op basis van zorgvuldig geformuleerde uitgangspunten" de omstandigheden worden vastgelegd waarin „hulp bij levensbeëindiging is toegelaten". De wet moet rekening houden met het zelfbeschikkingsrecht van het individu en de vrijwillige medewerking van alle betrokkenen.

De tweeverdienerswetgeving in de loon- en inkomstenbelasting moet opnieuw worden herzien, zowel op haar doelmatigheid als op de gevolgen voor het betaald werken door vrouwen.

De Winkelsluitingswet moet worden versoepeld en ruimere mogelijkheden tot openstelling bieden. In de komende twintig jaar moet de omvang van de milieuvervuiling worden teruggebracht tot een niet-schadelijk niveau. De beeldende-kunstenaarsrege-

ling (BKR) moet worden afgeschaft en de in de loop van de jaren via deze regeling aangeschafte kunstvoorwerpen moet de overheid afstoten, aldus enkele punten uit het ontwerp-programma van de WD.

De gisteren overleden oudhoofdredacteur van deze krant, Pieter Jongeling, is in den lande vooral bekend geworden als de politicus Jongeling. Zelf echter heeft hij er altijd getuigenis van afgelegd dat zijn hart in de eerste plaats bleef uitgaan naar de journalistiek

Als Tweede Kamerlid voor het Gereformeerd Politiek Verbond heeft Jongeling jarenlang het gezicht van de gereformeerde bevolkingsgroep naar buiten toe bepaald. In zijn politieke arbeid wist hij velen, ook buiten de Gereformeerde Kerken, te boeien en ook te bewegen tot steun aan de partij die hij vertegenwoordigde. Men sprak zelfs van een Jongeling-effect. Het beeld dat Nederland van hem bijgebleven is, komt misschien nog het beste tot uitdrukking in de woorden die de omroeper van de radionieuwsdienst gisteren ter typering van zijn werk gebruikte: „In het parlement werd hij algemeen gewaardeerd om zijn eerlijkheid en principiële benadering van de politiek/ Is Jongeling als Kamerlid de bekende Jongeling geworden, in zijn eigen gereformeerde kring was hij voor alles de hoofdredacteur van 'het Gezinsblad. Zelf maakte hij er ook geen geheim van dat vooral de journalistiek zijn hart had. Jarenlang gaf hij in zijn dagelijkse hoofdartikelen richtinggevende voorlichting en wist hij veelal ingewikkelde vraagstukken op bevattelijke wijze voor een groot publiek te populariseren. Algemeen was de erkenning dat Jongeling de gave had zijn lezers te bezielen.

De jongeren kenden hem vooral door de grote hoeveelheid door hem geschreven jeugdboeken, die niet alleen in de rekken van de christelijke boekhandel te vinden zijn, maar tot in die van de grote warenhuizen toe.

De heer P. Jongeling tijdens één van de vele bezielende toespraken die hij in zijn leven heeft gehouden.

Hoe diep de gevoelens van vriendschap zijn die me met Piet Jongeling verbonden, bleek mij pas goed toen ik maandagochtend van zijn (door mij niet verwachte) overlijden vernam. Aan de zonnige kant van mijn gedachten had ik gewoonweg gerekend dat hij nog veel langer zou blijven leven. A. Zijlstra, die in 1952 Tweede Kamerlijsttrekker voor het GPV was, werd 94 jaar.

Maar nu is de thans oudste onder onze politieke woordvoerders van nationaal-gereformeerde signatuur overleden. De schok is heel groot. Hij is door zijn Heer 'geroepen en gegaan', thans naar het veilige Huis van eeuwig leven.

De vriendschap die ik voor Piet Jongeling gevoelde, was eerst door de politiek gewekt. Spoedig daarna werd zij ook een grote persoonlijke vriendschap. Midden in de soms onberekenbare beginjaren van het GPV gaf Jongeling in het Gereformeerd Gezinsblad vanuit zijn uitkijkpost op rustige en toch indringende wijze een vaste koers aan, die veel politieke betekenis had. Het was een verademing om met hem te spreken en in die jaren werd onze vriendschap gesmeed.

Later in de Kamer leerde ik zijn humor waarderen, zijn ijzersterke geheugen, zijn snelle taxering van gecompliceerde situaties, zijn enorme taalbeheersing en zijn Bijbels gereformeerde trouw. We waren het in de Kamer altijd eens over het beleid. Er was slechts één uitzondering, namelijk de waardering van het Esperanto. Ik zag er voor onze positie in de EG iets meer in dan hij en we gebruikten dit verschil als een lach-tablet om te kunnen zeggen, dat ook onze fractie verschillende nuances kende. De Centrale Verbondsraad van het GPV hoopte, na het plotselinge aftreden in 1970 van ds. Klaas Drost als voorzitter van het GPV, een ogenblik dat hij Jongeling zou kunnen voordragen als nieuwe voorzitter. Op 21 augustus berichtte mw. Drost dat haar man in het ziekenhuis was opgenomen en zich op doktersadvies na gehoopte genezing strikt zou moeten beperken tot zijn normale werk als predikant. Op 3 sept. kwam de Verbondsraad bijeen om voorziening in de gevoelige vacature te bespreken. Na afweging van alles besloot de Verbondsraad het Kamerlid Jongeling te vragen om ondanks zijn drukke arbeid ook het voorzitterschap van het GPV erbij te nemen. Hij was toen onze eerste in aanmerking komende man. Op dezelfde vergadering van de Verbondsraad rinkelde onverwacht de telefoon. Ons werd bericht dat Jongeling met een ernstig hartinfarct in het ziekenhuis was opgenomen. De beslissing van de Verbondsraad werd dezelfde avond ongedaan gemaakt.

Dankbaar zijn we dat Jongeling mocht herstellen, geheel de oude werd en nog tot 1977 Tweede Kamerlid en fractievoorzitter kon blijven. Ook na zijn Kamerlidmaatschap bleef Jongeling het GPV nog een tijdlang dienen, als lid van het curatorium van de Groen van Prinsterer-stichting. De laatste jaren hadden wij nog geregeld schriftelijk en persoonlijk contact. Het was voor mij telkens een genoegen met Jongeling te spreken. Hij behoorde tot de generatie die zich de geschiedenis van vóór 1940 uit eigen ervaring kon herinneren en kon deze daarom op een andere manier met het heden in verbinding brengen dan de na-1940'ers. Reeds bij Jongelings 75-ste verjaardag (31 maart 1984) mocht ik in deze krant iets over de politieke kwaliteiten van Jongeling schrijven.

Later zal door een politiek geschiedschrijver beter kunnen worden uitgediept wat Jongelings politieke betekenis was. Slechts wil ik herhalen wat ik tijdens mijn laatste bezoek aan Jongeling aan hem zei. Ik zei het jammer te vinden dat zijn eerste politieke boeken (Gebundelde en bijgewerkte Gezinsblad-artikelen) tegenwoordig weinig bekendheid genieten. In de op praktische politiek gerichte delen van Universeel en Antirevolutionair heb ik Jongeling voornamelijk in zijn parlementaire hoedanigheid aangehaald. Maar zijn boeken Terwille van het Koninkrijk (1956), Woord en Wandel (1958), Christus en de Volken (1959), Beproeft de Geesten (1963) zijn vandaag het lezen ten volle waard. Ook al komen er onderwerpen in voor die misschien verouderd lijken (Film en bioscoop; Een wereldworsteling om het kind), toch is het goed Jongelings argumenten daarbij te overwegen en toe te passen voor vandaag.

God trooste zijn goede vrouw, kinderen, familie en talrijke vrienden.

In 1977 kreeg P. Jongeling bij zijn afscheid de bundel '14 jaar in de Tweede Kamer' aangeboden.

P. Jongeling in zijn werkkamer...