Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

verhuisd Klaas en Klara Veenstra Geertje, Peter, Harmjan en Albert naar Heemskerkstraat 16 9801 KM Zuidhom tel. 05940-3329 Tevens allen nog een Gelukkig Nieuwjaar gewenst. ssssssssssssassi •SSSSSSSSSSSSSSSi verhuisd Joke Dijkstra naar Alb. Thijmlaan 242 3842 21 Harderwijk tel. 03410-23585 tevens wens ik iedereen een gelukkig 1986 SSSSSSSSSSSSSSSi verhuisd J. Kruizinga van Coes naar Kievitstraat 13 4451 dn Heinkenszand Tel. 01106-3587

# GEREFORMEERDE SCHOLENGEMEENSCHAP ZWOLLE Prof. dr. S. Greijdanus met afd. ATH/HAVO/MAVO/LBO ZWOLLE - Postbus 393 - tel. 038-652233 AANMELDING VAN LEERLINGEN _«.-. «»•,•, Klas 1 (brugklas) Naast brugklassen Atheneum/Havo/Mavo worden aan de school ook brugklassen LBO gevormd. De toelating tot de brugklassen geschiedt op grond van de gegevens verstrekt door de direkteur van de basisschool. Klas 2, 3 en 4 LBO Ook in deze klassen kunnen onder bepaalde voorwaarden leerlingen geplaatst worden. Klas 2 Havo/Atheneum (eventueel met Latijn) Leerlingen van de brugklas van een Mavo kunnen onder bepaalde voorwaarden worden geplaatst in de 2e klas van de Havo- of van de Atheneum-afdeling. Klas 4 Havo Toelating tot klas 4 van de Havo-afdeling is mogelijk voor bezitters van een diploma Mavo-4. Klas 5 en 6 Atheneum Ook tot deze klassen kunnen leerlingen worden toegelaten. Aanmeldingsformulieren verkrijgbaar bij de direkteuren van de basisscholen of de direkteuren van de Mavoscholen en bij de administratie van de school (038-652233). Aanmelding (eventueel voorlopig) zo spoedig mogelijk, in elk geval vóór 1 maart 1986. Voor inlichtingen kunt u kontakt opnemen met de school (tel. 038-652233).

ZAANSTAD (ANP) - De gemeentepolitie van Zaanstad gaat deze maand met brieven aan verdachten proberen schaderegelingen te treffen. De verdachte van een vermogensdelict wordt opgeroepen zelf contact op te nemen met het slachtoffer van zijn misdrijf, om tot een schaderegeling te komen. Doet hij of zij dit niet, dan houdt de officier van justitie daar rekening mee in de straf die gevraagd wordt. Dat heeft de politie meegedeeld.

„Wij doen dit anders dan in Nijmegen", aldus adjudant R. Krom van de Zaanse recherche. „Wij proberen op onze manier mogelijke rancune te voorkomen". Zoals bekend wil de politie van Nijmegen de gegevens van verdachten bekendmaken bij de slachtoffers van inbraken of andere delicten. Volgens' adjudant Krom werkt de politie van Zaanstad al langer zo, maar wordt de kwestie nu met een brief officiëler gemaakt. Het schrijven zal in eerste instantie door de politie zelf bij de verdachte worden bezorgd. De brief wordt gestuurd namens de officier van justitie in Haarlem. In de brief wordt de verdachte gevraagd zelf een schaderegeling te treffen met het slachtoffer. Volgens adjudant Krom wil de gemeentepolitie er op deze manier voor waken dat een slachtoffer pakken slaag gaat uitdelen.

Volgens de Zaanse adjudant bestaat daar in de Nijmeegse gang van zaken kans toe. Adjudant Krom voegt daaraan toe dat het arrondissement Haarlem bij jeugdzaken met name al veel langer gewend

was op deze manier te werken. Met deze vorm van schaderegeling wil de politie namelijk jongeren zo lang mogelijk uit handen van Justitie houden, aldus Krom.

CAIRO (AFP) - In het dorp Dehreya in de Nijldelta is de 135-jarige Mohammed Mitmouh overleden. Het dagblad Al Goumhouria in Cairo, dat dit berichtte, schreef dat de oudste zoon van Mitmouh 95 jaar is.

EINDHOVEN (ANP) - De proef met betaalautomaten bij benzinestations in de regio Eindhoven-Tilburg is fors vertraagd. Een onderdeel in de automaat, de zogenaamde security box, bleek in de installatiefase nogal storinggevoelig te zijn. Dat heeft H. Rudelsheim, directeur van de Raad voor het Betalingsverkeer meegedeeld.

Op dit moment zouden alle 84 benzinestations in de regio Eindhoven-Tilburg die meedoen aan de proef al moeten zijn uitgerust met een betaalautomaat. Het zijn er pas 27. Volgens Rudelsheim is de achterstand vermoedelijk in maart ingelopen.

De security box, die fraude moet voorkomen, werkt volgens Rudelsheim beter dan misschien „wenselijk en nodig" is. Het hoogst gevoelige apparaat heeft volgens hem nogal wat te lijden van het transport van Frankrijk, waar het wordt gemaakt, naar Nederland. „Ook tijdens het installeren en het testen gaat er nogal wat fout. Als de betaalautomaat eenmaal goed werkt, is er nauwelijks nog iets aan de hand. Dan functioneert het hele systeem goed".

De belangstelling van de consument om gebruik te maken van betaalautomaten is bevredigend, aldus Rudelsheim. De Postbank kan zelfs de vraag naar betaalkaarten met het gemagnetiseerde stripje nauwelijks aan. De ervaringen bij de 27 pompen zijn, op een 'enkel hikje' na ook goed, aldus Rudelsheim.

Jackson Pollock maakte schilderijen door een ongeprepareerd doek op de vloer van zn atelier te leggen en de verf eroverheen te laten druipen, of ermee te spatten. Ze staan bekend als drippings. Hier het besproken werk "Full fathom five" uit 1947 (Museum of modern art, New Vork).

Naast delen over Noord- en Oostsalland, De Betuwe, de Dom van Utrecht, het Amsterdamse Burgerweeshuis, het R.-K. Maagdenhuis en het St.- Elizabethgesticht te Amsterdam, het Rijk van Nijmegen en Zuid-Limburg (om me te beperken tot de nog niet uitverkochte delen) zijn in de afgelopen paar jaar ook de eerste delen over Friesland verschenen. Het zijn drie delen Noordelijk Ostergo: Ferwerderadeel, De Dongeradelen en Dantumadeel, alle drie van de hand van Henna M. van den Berg.

Wat bieden deze boeken? Afgezien van grondig gedocumenteerde inleidende hoofdstukken, met vooral historische informatie, bestaan de boeken hoofdzakelijk uit monumentenbeschrijvingen ,

waarbij geen dorp of gehucht wordt overgeslagen.

Laat ik als voorbeeld Foud-

gum nemen, de eerste gemeente van ds. Francois Haverschmidt (Piet Paaltjens). Na een korte historische inleiding volgen een plattegrond uit ca. 1830 en een recente luchtfoto (die zijn van elk dorp opgenomen). Dan komen de kerkelijke gebouwen: de Hervormde Kerk (Literatuur, Bronnen, afbeelding, geschiedenis, beschrijving, gebruikte bouwmateriaal, architectuur van de toren, en van het kerkgebouw, beschrijving van het inwendige van toren en kerk, de bouwgeschiedenis, beschrijving van de preekstoel, het doophek, het kabinetorgel, de klokken en het uurwerk); de voormalige pastorie en het schoolgebouw. Vervolgens de 'overige bebouwing': Stenstera State, Mellema State en Boerderij nr. 12. Bij elkaar zes pagina's met vier architectuurtekeningen.

Daarna komen dan de foto's, veertien in totaal, en mooi. Zo is Foudgum in twaalf bladzijden grondig gedocumenteerden dat kan gemakkelijk, want er zijn slechts zeven straten, waaronder de Francois Haverschmidtweg en het Piet Paaltjenspad.

Bij de Staatsuitgeverij verschijnt een reeks boeken die met recht monumentaal genoemd mag worden: De Monumenten van Geschiedenis en Kunst. Helemaal voluit heet de reeks: Geïllustreerde Beschrijving van de Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en kunst. De reeks is opgezet om een gedetailleerde beschrijving te bieden van wat ons land aan cultuurhistorisch erfgoed heeft.

t In schitterend uitgevoerde en uitbundig geïllustreerde boekwerken wordt zeer minutieus nagegaan wat er is, hoe het er uit ziet, en hoe het zo geworden is. En met 'het' gaat het dan om kerken, kloosters, landhuizen en andere monumentale gebouwen.

Een van de vele historische kerkgebouwen in Dantumadeel

Noordelijk Oostergo ligt nu in drie delen vast. In Ferwerderadeel zijn beschreven Birdaard, Blija, Ferwerd, Genum, Hallurn, Hogebeintum, Jislum, Lichtaard, Marrum, Reitsum en Wanswerd. In De Dongeradelen staan Bornwird, Brantgum, Foudgum, Hantum, Hantumhuizen, Hantumeruitburen, Holwerd, Moddergat, Nes, Raard, Ternaard, Waaxens, Wierurn, Aalzum, Anjum, Ee, Engwierum, Jouswier, Lioessens, Metslawier, Morra, Niawier, Nijkerk, Oostrum, Paesens en Wetzens. In Dantumadeel tenslotte beschrijvingen van Birdaard, Broeksterwoude, Damwoude, Driesurn, Janurn, Rinsumageest, Roodkerk, Sybrandahuis, Valom, Veenwouden, Wouterswoude en Zwaagwesteinde. Intrigerende namen uit een wereld die voor velen zowel geografisch als cultureel ver weg lijkt. Wie deze boeken bekijkt, leert wel anders. Hij vindt binnen een bescheiden oppervlakte ruime stof voor een culturele vakantie - en misschien wel een land om in te willen wonen. Daar zouden de kerkelijke gemeenten van Blija-Holwerd, Damwoude, Dokkum, Driesurn, Kollumerzwaag-Zwaagwesteinde, Ferwerd en/of Hallurn niet het minste bezwaar tegen hebben.

N.a.v.: Oe Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Noordelijk Oostergo, door Henna v.d. Berg. Ferwerderadeel, geb., 329 blz. met 348 a.b., f 90,-; De Dongeradelen, geb., 484 blz. met 732 afb., f 125,-; Dantumadeel, geb., 254 blz., . 85,-. Uitgave Staatsuitgeverij, Den Haag.

Een opmerkelijke trek van de moderne kunst is de totaal gewijzigde houding tegenover de materialen. Eeuwenlang hebben artiesten zich ambachtelijk vergenoegd met het aanbrengen van steeds hetzelfde materiaal op paneel of doek, te weten olieverf. Ondanks een voortdurende stijlverandering wijzigde zich de traditionele techniek nauwelijks. De creativiteit van de moderne kunstenaar echter richtte zich van meet af aan op de ontgrenzing van elke beperking in materiaalkeuze. Er was geen middel dat niet als expressiemiddel werd beproefd. De totale werkelijkheid moest in het kunstwerk kunnen doordringen.

Het ligt dan ook voor de hand, dat critici de vele moderne stromingen onder dit gezichtspunt hebben geprobeerd te belichten en met elkaar te verbinden.

Bij Cantecleer verscheen een boek dat door vier Britse auteurs werd samengesteld met het oog op een dergelijke benadering van moderne kunst. Zij kozen uit de geschiedenis van de 20e eeuw dertig als representatief beschouwde wer-' ken, die stuk voor stuk worden beschreven. Daarbij letten zij op drie aspecten: de materialen, het materiaalgebruik en de mentaliteit die daarin tot uitdrukking kom. Ze verdelen de stof in vier perioden van elk twintig jaar, te beginnen met het tijdvak 1900-1920. In elke periode komen zeven a acht hoofdwerken aan bod, terwijl een inleiding zorgen moet voor samenhang en vergelijking met andere kunst uit diezelfde tijd. Details van de gekozen werken zijn vaak vergroot en van speciale informatie voorzien.

Aan het geheel gaat een totaal-inleiding vooraf, die de moderne kunst als zodanig wil plaatsen tegen een historische achtergrond. Deze achtergrond is immers onmisbaar voor het ondergaan van het nieuwe als nieuw! ('Als de beschouwer niet nog steeds de conventie van het vlakke rechthoek in zn hoofd had, zou hun 'originaliteit' zonder betekenis zijn', p.12).

Voor een beoordeling van het gebodene kunnen we het beste bij dit historisch exposé beginnen. Er wordt veel in overhoop gehaald, van Plato tot Picasso, maar de enige stroming die niet mag ontbreken, straalt door afwezigheid. Ik bedoel de Jugendstil/Art Nouveau. Deze markeert immers de wending ten opzichte van het materiaalgebruik op in het oog vallende wijze. Ook die andere wending, aan het einde van de middeleeuwen, toen Giotto 'afstand' nam ten opzichte van magisch materiaalgebruik, ontvangt niet de minste klemtoon.

Zo is het eigenlijk met het hele boek gesteld. Er worden te weinig accenten geplaatst, te weinig partijen tegen elkaar afgetekend. In de deel-inleidingen worden veel wetenswaardigheden bijeen geveegd, maar het materiaal, de hantering en de mentaliteit worden niet of nauwelijks inzichtelijk met elkaar verbonden, Van de materialen zijn de schrijvers lang niet altijd zeker ('naar het schijnt werd .... gebruikt'). Wat de mentaliteit aangaat stopt menige bijdrage op het moment dat het verhaal inhoud moet krijgen. Een bepaalde hantering, lezen we, geeft aan een bepaald werk 'een spirituele betekenis. Welke dat zou kunnen zijn, wordt niet nagegaan. De doeken van deze schilder, verluidt het elders, 'hebben een duidelijke psychologische inhoud. Er wordt echter geen poging ondernomen die ook maar aan te duiden. Een volgend werk is van baanbrekende betekenis geweest vanwege de 'enorme filosofische bedoelingen. We mogen ernaar raden.

De reprodukties en vergrotingen hebben over het algemeen een redelijke kwaliteit. Ze laten echter meer dan eens op het kritieke moment verstek gaan. Een opvallend voorbeeld levert de bespreking van een doek van Jackson Pollock. Bekend is dat zijn werken ontstonden door met verf te druipen en te spatten. Hij drukte echter ook allerlei spul in het weke materiaal, zoals nagels, kopspijkers, knopen, sleutels, munten, een kapotte sigaret, lucifers en dopjes van verf tubes. Op normale reprodukties is hiervan niets te zien. Het Cantecleer-boek toont een uitvergroting plus pijltje, met de woorden 'knoop, in de verf gedrukt. Maar helaas, ook hier blijft het bij woorden, want de afbeelding is te klein om iets te laten onderscheiden dat als knoop opduikt of ondergaat.

De schrijvers gaan nogal pretentieus te werk. Ze starten met de stelling dat hun "belangrijke gezichtspunt" tot voorkort door kunsthistorici w^rd versmaad. Ik moet zeggen, dat ik zulke kunsthistorici niet ken. Alleen, er valt wel iets te versmaden: dat de schrijvers niet consequent hun gezichtspunt tot gelding hebben gebracht. Ze slepen er van alles bij, maar vergeten hun oogmerk: aan te tonen dat juist deze materialen 'het meest geëigend zijn om de nieuwe ideeën en gevoelens uit te drukken' (Woord vooraf).

Het boek mikt op een publiek van kunstdocenten en studenten. Als aanvulling op boeken die wèl vanuit één gezichtspunt de moderne kunst belichten, is het best interessant. Het levert bekende en onbekende gegevens, bekende en onbekende afbeeldingen en vergrotingen. Voor een zelfstandige bron is het echter te veel een plakboek geworden, vol feiten en meningen, maar zonder oordeel des onderscheids.

N.a.v. Judith Collins e.a., De schildertechnieken van 'deze eeuw. Dertig beroemde kunstenaars in close up. Uitg. Cantecleer. De Bilt 1985; 190 pag a/b. m kleur, prijs ƒ 69.50. '

UTRECHT (ANP) - De Utrechtse Universiteit begint in het nieuwe studiejaar (vanaf september 1986) met een speciale avondstudie in de sociologie voor 55-plussers. Voor de ouderen is een apart studieprogramma opgesteld, waarin thuis studeren een belangrijke plaats inneemt. De studenten komen in de regel twee avonden in de week naar universiteitscentrum De Uithof voor werkcolleges. Dat heeft de Rijksuniversiteit Utrecht (RUU) bekendgemaakt.

Het experiment van de faculteit sociale wetenschappen haakt in op het verschijnsel dat steeds meer vijftigers, zestigers en zelfs zeventigers gaan studeren. Voor de 55--plussers is speciaal onderwijsmateriaal ontwikkeld, terwijl het programma ook proefnemingen inhoudt met studiebegeleiding per telefoon, videocassette en personal computer. Uit onderzoek is gebleken dat ouderen gemiddeld goed leren als jongeren wel langs andere wegen f? deren zijn geneigd de nie, informatie in verband te h gen met hun ervaring waardoor het leren vaak m tijd kost. Bij onderwijs ouderen moet daarom T«^ ning worden gehouden hun specifieke manier van 1 ren. De faculteit heeft v j het experiment gebruik °°: maakt van onderwijs,/* gramma's voor ouderen v buitenlandse universiteiten^ Volgens de RUU zullen Li van studierichtingen het vonl beeld van de faculteit sociaj wetenschappen volgen speiale onderwijsmogelijuj den voor ouderen opzette! Doordat de lichtingen stud.* ten die rechtstreeks van

steeds kleiner worden, i daarvoor mankracht over, ai dus de RUU. Geïnteresse?-den kunnen terecht op een i» formatiedag in universiteit centrum De Uithof op zate. dag 22 februari.