Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

Teveel mensen lezen het ND nog niet U kunt daar iets aan doen

De aanmaak van nieuwe bloedcellen gebeurt na de geboorte van een mens voornamelijk in het beenmerg: in de sponsachtige ruimten van de lange pijpbeenderen, maar ook in de wervels, tussen de buiten- en binnenlaag van de schedel en de ribben. In het bekken is „de fabriek" van bloedcellen gevestigd. Bij het ouder worden gebeurt die aanmaak op minder plaatsen in het lichaam en wordt het rode beenmerg op die plaatsen vervangen door geel vet. Bij proefdieren is gebleken dat het mogelijk is na een totale lichaamsbestraling, waardoor het beenmerg niet meer in staat is bloed aan te maken, door transplantatie van beenmergcellen van een ander dier de bloedvorming weer op gang te brengen. Een dergelijke behandeling wordt in het Leidse Academisch Ziekenhuis ook toegepast, maar pas als is komen vast te staan dat behandeling via medicijnen en bloedtransfusies onvoldoende resultaat geeft. Sommigen zijn echter door die behandeling met medicijnen zo overgevoelig geworden, dat transplantatie niet meer is te riskeren, aldus dr. De Koning en dr. Vossen. Die patiënten kunnen soms de voorbereiding voor transplantatie niet meer overleven. De kans om aplastische anemie via behandeling met medicijnen te overleven schatten beide artsen op zon tien procent. Kinderen maken via transplantatie van beenmerg zon zestig procent kans op overleven. Volwassenen maken via transplantatie veel minder kans. I n de toekomst hopen de artsen van het Leidse Academisch Ziekenhuis een zelfde soort transplantatie te kunnen doen bij leukemie-patiënten. Het aantal leu kemic-patrenten is veel groter dan het aantal lijders aan aplastische anemie. „ Het gaat dan om een bepaald soort leukemie," aldus dr. Vossen, „en het gaat om patiënten die slecht reageren op medicijnen. En de meeste leukemie-kinderen reageren juist goed op medicijnen." Een ingreep als beenmergtransplantatie, die per patiënt enkele tonnen kost, kan alleen gebeuren in die ziekenhuizen, die over een uitstekend apparaat van laboratoria en dergelijke beschikken, aldus beide artsen, want de kleinste onnauwkeurigheid kan dé dood ten gevolge hebben.

108 Grat Killpatrick ergerde zich. Hij had nu al een dag of wat door de heetgloeiende steenmassa's van de Spookrotsen gereden, kloof uit, kloof in, heuvel op en heuvel af en telkens weer op dood spoor uitkomende en dat matte hem af. Er was bijna geen water te vinden en van de beide jongens geen spoor. \ Maar die konden er ook nog niet zijn. Tot hij opeens gisteren de echo had gehoord van de hoefslagen van een dravend paard. Verbaasd had hij de teugels aangetrokken en scherp geluisterd, terwijl zijn blikken langs de rotswanden naast hem gleden. Het geluid was er echter niet weer geweest. Hij had een tijd gewacht en toen zijn paard langzaam in de richting gestuurd waar hij de hoefslagen had gehoord. Naar rechts was het geweest. Tussen de kloof waar hij zich bevond en die andere waar een paard zijn hoefslagen had doen klinken, was maar een vrij dunne rotswand, dat kon bijna niet anders. Maar onbeklimbaar. Wat dat betrof zou de ruiter zich net zo goed aan de andere kant van de wereld hebben kunnen bevinden.

Een diepe frons trok er over zijn voorhoofd en gaf aan zijn gezicht iets sombers, iets nors, terwijl hij erover nadacht, hoe een weg te vinden om in de andere kloof te komen. Daar zouden waarschijnlijk hoefsporen te zien zijn. Hij voelde er niet voor om de hele weg terug te rijden tot aan de Drie Pieken en daar vandaan naar het watergat in de woestijn. Dat had hij al niet gewild toen hij aan het einde van de eerste kloof had gemerkt, dat hij op dood spoor was gekomen. Daarom was hij van taktiek veranderd en had een weg gezocht over de heuvels. Hij had andere kloven gevonden en dacht, dat hij zo ongeveer in de richting van het verlaten goudgraverskamp reed. En nu hij die hoefslagen had gehoord, twijfelde hij daar niet meer aan.

„Toch ga ik door met het zoeken naar een uitweg," ging het door hem heen. „Het zal mij benieuwen waar ik terechtkom, maar vinden zal ik ze. En dan heeft mijn revolver het voor het zeggen."

Hij liet zijn paard de weg door de kloof vervolgen en tot zijn verbazing liep deze uit op een rotsvlakte, die kaal en zonder enige vegetatie zich voor hem uitstrekte. Waar zo was het met de vorige kloof ook geweest. Wanneer hij zijn paard nu naar rechts liet gaan, reed hij in ieier geval in de goede richting. De nacht overviel hem in de wildernis van naakte rotsen en zijn gezicht stond als een donderw ilk. Nu voortgaan zou levensgevaa lijk zijn. Hij zou hier een kamp moe en opslaan en het morgen opnieuw pi oberen. Uit zijn sombrero liet hij zijn paard drinken, maar mondj smaat. Hij - wist, dat hij zuinig nux it zijn met het water.

(m ordt vervolgd)

«J nfiv*i- De gevangenisautoriteiten «fP NieUw-Zuid-Wales (Australië) 3^ bU wUze van proef bestoten een * fiT.evangenisregime in te voeren ' JJdoor de gevangenen thuis mogen «Li wonen en een gedeelte van de 5 jd de gevangenis moeten werken, 'X, besluit werd bekendgemaakt g. . p Coleman, eerste staatssecrel van Nieuw-Zuid-Wales. Het 0 *fie regime verschilt van een vorig jLriment krachtens welk de gevan«JLn buiten de gevangenis gingen j^eaoMUV 's «vonds naar de strafte-oBi moesten terugkeren. 1 üjt nieuwe gevangenisregieme, aldus ralernan, gaat uit van het beginsel dat iTstraf toegespitst moet worden op de Lquent en niet op zijn gezin zoals het geval kan zijn. Het [Ue experiment zal betrekking Sjen op een eerste groep van vijftig fingenen, zowel mannen als vrou- Om van deze groep deel uit te maken moeten de gevangenen aan een aantal criteria voldoen: zij zullen gekozen worden uit de personen die voor de eerste maal veroordeeld zijn, zij moeten deel uitmaken van een gezin, getrouwd zijn en kinderen hebben. Alleen zij die veroordeeld werden wegens niet-gewelddadige misdaden en van wie aangenomen wordt dat zij geen gewelddadige neigingen hebben kunnen in aanmerking komen.

De gevangenen zullen elke dag met een speciale bus thuis worden afgehaald en naar hun werk gebracht, in casu de wasserij van de gevangenis van Parramatta, een twintigtal km ten westen van Sydney. Het is een zeer moderne wasserij die tien miljoen dollar gekost heeft. Aan de gevangenen zal een volledig salaris uitbetaald worden. Coleman zei verder dat de gevangenen acht uur per dag werken, van drie tot elf. Dat is de periode van de dag dat de meeste misdaden gepleegd worden. „Het feit dat de gevangenen van 15 tot 23 uur werken zal de verleiding verminderen om opnieuw misdaden te begaan," aldus Coleman. De gevangenen zullen een machtiging krijgen waarmee ze buiten de werkuren hun huis mogen verlaten. Zij mogen niet naar hotels, renbanen en goklokalen gaan. Coleman voegde eraan toe dat met het vorig experiment, waarbij de gevangenen buiten de gevangenis mochten gaan werken, in 1969 gestart werd. Het is volgens hem voor 77 procent geslaagd. Van de 900 gevangenen die bij het experiment betrokken waren zijn 625 na hun vrijlating met het gerecht niet meer in aanraking gekomen. „Dit resultaat steekt schril af tegen dat van de gewone vorm van opsluiting die 80 procent mislukkingen te zien geeft. Het gevangenisregime waarbij de gevangenen naar huis mogen teruggaan is voor het eerst toegepast in februari. Over zes maanden zal het resultaat ervan nagegaan worden.

AMSTERDAM — Ook maart is in het algemeen een zeer gunstige spaarmaand geweest, waarbij soms fors hogere overschotten uit de bus kwamen. De RUkspostspaarbank boekte zelfs het grootste spaarverschil ooit in een maartmaand bereikt. Het spaaroverschot bij de RPS bedroeg ƒllB min tegen ƒ47 min in maart 1975. Per eind maart bedroeg het totale spaartegoed bij de RPS ƒ 10.614 min tegen f 9.133 min eind maart 1975.

Den Nutsspaarbank in Den Haag heeft een overschot gemeld van ƒ 11,8 min wat aanzienlijk meer is dan de ƒ 4,6 min van vorig jaar. De Spaarbank te Rotterdam boekte een voordelig spaar verschil van ƒ10,6 min tegen ƒ9,3 min vorig jaar.

In de eerste drie maanden van dit jaar werd ƒ49,6 min (v.j. ƒ25,7 min) meer ingelegd dan terugbetaald. De •Spaarbank voor de Stad Amsterdam deed het eveneens zeer goed met ƒ 15,5 min overschot tegen ƒ6,6 min vorig jaar. De Bondsspaarbank Centraal Nederland deed het relatief gezien nog beter met ƒ5,9 min overschot (v.j. ƒl,B min).

Minder goed voor de dag kwam de Bondsspaarbank voor Midden- en Oost-Nederland waar ƒ2,7 min werd overgehouden tegen vorig jaar ƒ5 min. Over het eerste kwartaal kwam deze bank er echter veel beter af.

Tussen 1958 en 1968 zijn in de wereld meer dan 200 beenmergtransplantaties uitgevoerd, een kwart daarvan bij kinderen beneden 15 jaar. In de meeste van die gevallen gaf de transplantatie geen resultaat. De artsen zijn verrast over de resultaten van beenmergtransplantatie van de laatste jaren in Leiden, bij kinderen met aplastische anemie beneden twaalf jaar. Dat succes is te danken aan een verbeterd inzicht in het typeren van weef selgroepen. Van de twintig patiënten met deze ziekte, waarmee de artsen van het Leidse Academisch Ziekenhuis te maken krijgen, kan ten hoogste een kwart een beenmergtransplantatie ondergaan, omdat voor het merendeel geendonoris te vinden. Er zijn zon 50.000 weefselgroepen. De kans een donor te vinden die qua weefselgroepen met de patiënt overeenkomst, is het grootst bij broers en zusters van de patiënt. Transplantaties met „vreemd" beenmerg mislukken vrijwel altijd, aldus de beide artsen. Die „vreemde" beenmergcellen leiden tot vorming van nieuwe bloedelementen, maar veroorzaken later de „graft versus host" ziekte: de beenmergcellen van de donor, die bloedcellen vormen in de patiënt, herkennen de ontvanger als vreemd en gaan deze aanvallen. Ernstige huidafwijkingen, darm-afwijkingen en stoornissen in de lever zijn van deze graft versus host-ziekte een gevolg. Omdat tegen deze ziekte geen goede behandeling bekend is, overlijdt de patiënt wanneer de ziekte meer dan licht is.

Om een beenmergtransplantatie te kunnen ondergaan moet het complete afweermechanisme van de patiënt tegen ziekten, bacteriën en virussen worden lamgelegd. Om dat lam leggen van het afweermechanisme te kunnen doorstaan moeten de transplantatiepatiënten voor, tijdens en na de ingreep worden beschermd tegen infecties van buitenaf en infecties van bacteriën die de patiënt bij zich draagt. Die bescherming geschiedt door totale isolatie in steriele zogeheten „liminar-flow-isolatoren", gedurende zon negen maanden. In die isolatoren worden wervelingen in de steriele luchtstroming voorkomen, want bij deze wervelingen kunnen bacteriën van buiten worden aangezogen. De vier isolatoren op de kinderafdeling in Leiden hebben ieder een slaap- en een speelcompartiment.

Die langdurige isolatie blijkt volgens dr. De Koning en dr. Vossen bij de getransplanteerde kinderen geen psychologische na-effecten te hebben. Dat is vooral te danken aan de medewerking van een fysiotherapeut, een psycholoog, een kinderpsychiater, twee spelobservatrices en een maatschappelijk werker. Oudere kinderen leven zelfs zeer intensief mee met hun behandeling. Ze zijn zeer goed op de hoogte van wat wel en niet kan voor steriele verpleging. Ze waarschuwen zelfs voor eventuele fouten, aldus de beideartsen. Het,,medisch-technische'' deel van het Leidse transplantatieteam bestaat uit drie kinderartsen met speciale ervaring in respectievelijk immunologie (de wetenschap van het weerstandsvermogen tegen infectieziekten), gnotobiologie (de wetenschap van de bestrijding van micro-flora bij de mens) en hematologie (bloedleer). Verder een arts-assistent, acht verpleegsters en een diëtiste.

In de vasteplantenborder is het nu wel de tijd om oude resten van het loof van vorig jaar te verwijderen, dat we als winterbeschutting hadden laten zitten. Hebt u planten, die te veel ruimte in beslag gaan nemen dan kunt u daarvan wel stukken afsteken en verplanten. U moet dit wel elk jaar bekijken, anders overwoekeren de zich het sterkst verbreidende planten de anderen, en krijgt u op den duur een eentonig beeld. We nebben wel eens onverzorgde borders gezien, die in de loop van de tijd in een veldje margrieten waren veranderd. Hebt u een vasteplanten-perk, zórg er dan voor dat alle aangebrachte planten zich kunnen blijven ontwikkelen en hun plaatsje behouden.

Het is nu ook de beste tijd om een border aan te leggen. Ga daarbij echter goed planmatig te werk, zodat voorin het perk de lage planten komen en meer naar achteren successievelijk de middelhoge en de hogere planten. Ook de kleurschakering is uiteraard van belang. Spit de grond eerst goed diep los en plant nooit een border op een plaats waar 's winters wel eens wateroverlast wordt ondervonden. Voor amateurs, die belangstelling hebben, is er met vakliteratuur zelf wel wat te bereiken. Hebt u er zelf helemaal geen kijk op, vraagt u dan liever de vakman om een eenvoudig plannetje, dat u kunt krijgen bij de aanschaf van de planten.

LEIDEN — De transplantatie van beenmerg bij kinderen die lijden aan aplastische anemie is in het Leidse Academisch Ziekenhuis het experimentele stadium aan het ontgroeien. Aplastische anemie is de naam van een niet vaak voorkomende ziekte, waarbij het aanmaken van rode en witte bloedcellen en bloed plaatjes in het sponsachtig deel van bet beenmerg stopt. Als die aanmaak niet tijdig opnieuw begint, is de patiënt ten dode opgeschreven.

De laatste vijfjaar heeben volgens dr. J. de Koning en dr. J.J. Vossen tien patiënten beneden twaalf jaar een transplantatie van beenmerg ondergaand Zes daarvan zijn genezen verklaard, bij één patiënt sloeg het getransplanteerde beenmerg wel aan, maar heeft de patiënt de ingreep toch niet kunnen overleven en het lichaam van drie patiënten accepteerde het getransplanteerde beenmerg niet, waarna deze drie patiënten zijn overleden. Dr. De Koning en dr. Vossen noemen dit resultaat „bemoedigend." Het Leidse Academisch Ziekenhuis, het enige in Nederland en één van de drie in Europa, dat beenmergtransplantatie uitvoert, gaat het team voor beenmergtransplantatie bij kinderen met aplastische anemie uitbreiden.

Op deze foto's: boven de afdeling voor grotere kinderen met rechts de slaapruimte ■ waar ook de ingreep wordt gedaan en links het spevlcompartiment. Op de onderste foto de zgn „Laminar flow" afdeling voor zuigelingen. Beide opnamen zijn van de kinderkliniek van het Academisch Ziekenhuis in Leiden.

In de afgelopen winter hebben de hagen, in het bijzonder de groenblijvende, erg geleden. Vermoedelijk komt dat vooral door de stormen, waardoor blad of naalden erg beschadigd werden, terwijl kort na de laatste storm de vorst nog even heeft toegeslagen. Althans tot deze conclusie kwamen wij, want alleen door de vorst zouden de groenblijvende hagen en ook onze vrijstaande coniferen niet zoveel geleden hebben. In onze tuin staan coniferen die 15 jaar oad zijn, maar die nog nooit zo gehavend uit een winter te voorschijn kwamen. Vooral de niet erg uitgerijpte uiteinden zien er slecht uit en geven een bijna wat verschroeide aanblik. U kunt het best de schade herstellen door deze doods uitziende takken weg te knippen. Ook de ligusterhagen zien er slecht uit. Ook deze kunnen we wel eens flink knippen; kort ze maar op een 20 cm boven de grond af. Ook de Buxus kunnen we op dezelfde manier behandelen, evenals de Taxus, die we echter wel hoger moeten houden, althans als het al vrij oude hagen zijn.

De Pyracantha of vuurdoorn moet niet al te streng gesnoeid worden. Verwijder dood hout en dode toppen op de twijgen van vorig jaar. Ook deze plant ziet er slecht uit, maar daar moet men niet te bang voor zijn. Als u het nog niet gedaan hebt, moet u nu ook spoedig uw rozen insnoeien. Daarbij moet u alle fijne takjes wegsnoeien en de grotere en dikkere tot op ongeveer 7 cm boven de grond boven een oog snoeien. Geef uw rozen een zware bemesting met compost of oude stalmest, daarbij aangevuld met wat korrelmest. Het kopen van de dure zakjes „rozemest" is dan niet nodig.

Astilbe White Glory

„Terug naar de natuur" en „Oma's foeie ouwe tijd" zijn leuzen die het Kgenwoordig goed doen, ook op het iandwerkgebied. Overal zie je die (Bellige ouderwetse gehaakte gordijntjes weer verschijnen en ruige, zelfgebreide truien en vesten zijn bijzonder in trek. Het is dan ook geen vonder dat de winkels aan de vraag naar handgesponnen schapewol amper kunnen voldoen. Deze wol is echter nogal duur. Vandaar dat veel mensen hun oude spinnewiel dat jaren op zolder heeft staan te verkommeren, «eer eens af gaan stoffen. Tegelijk nw het jarenlange gebrek aan belangtelling voor het apparaat is echter »k de kunst van het spinnen op de ichtergrond geraakt: vooral de jongeen hebben er vaak geen idee van hoe lat in zijn werk gaat. De uitgeverij lomer en Keuning heeft in de groeiende behoefte aan „spinles" uitstekend voorzien door de uitgave van het ioek „Spinnen met plezier". Het is nschreven door Tonny Schutten en f staat alles in over spinnen, garens, naterialen, enz. Tevens wordt er' uime aandacht in besteed aan de gechiedenis van het spinnewiel, de üverse modellen en methoden. Voor *kre spinster, beginnend of gevormd, is dit boek beslist een aanwinst. MJ.v.E. N.a.v. Spinnen met plezier, door Tonny Schutten; Uitg. Zomer en Kenning BV in Wageningen. Prijs ƒ 19.50.

-Hip gehaakt, zelf gemaakt" is de ™d van een nieuwe uitgave van geschreven door Nicki NtzEdson en Arlene Stimmel. Haken «een zeer bekende handwerktechniek w velen al op de lagere school gewd hebben. Daar beperkte men zich "Jj* tot de meest elementaire werkjes als pannelappen, poppekleerf««z. Dit boek biedt echter heel iets «ders op haakgebied. .T™ een indruk te geven van de ™joud. de meest bizarre wrochtsels - °'gt hier een citaat uit de inleiding: ««is te hopen dat iedereen die be- J« *t boek heeft uitgezocht al net , n hekel heeft gekregen aan panneff* en tot in de puntjes uitgekiende als de beide schrijfsters raaru ')oe't- Eén van hun vrienden J** hen zelfs aan dit boek: Weg ijj* * pannelapstijll te noemen." ■ deze blijkbaar versmade attribu«omen er in dit boek dan ook niet * Pas. Des te meer aandacht beüjkst k «an de wonder* il gehaakte hesjes, beesten, mas- Uj' öc*djes, enz. Enkele ideeën zijn „fi echt wel bruikbaar, maar de \^ zijn te grillig om los te Een" "ander haak-ideeenboek is uitge*hrev r Zomer en Keuning, en ge«tllin " d°°r Lis Pahldan- In te*en* w 8 tot het bovengenoemde boek «atj,0unt.dezc uitgave m.i. een heel wat kftn laster hegroeting. De auteur Oerlt"^1 een duidelijke uitleg van de rige */,ze Rrappige, originele en kleu- voor kinderkleertjes, Dtw'*s"dversiering, kussens, enz. tej !;lcb*schrijvingen zijn duidelijk, Wl*^t vereiste voor een goed kerkboek. w , _ X M.J.v.E. tjJ;T-J^P gehaakt, zelf gemaakt, KJLa Hlt* EdB°" e« Arlene *8t Tl! lüt|- Cantedeer BV, De !,;• P% ƒ 16,50. V „I,me, P*eri«r, door Lis Palu- Wto ",8- Zonier en Kenning BV, "««inge.. Pry, ƒ 19,50.

DEN HAAG - De lagere scholen in Den Haag en Rijswijk krijgen een milieuwandkrant voor de hoogste klassen van het basisonderwijs. Het hoofdthema van de Wandkrant '76 is het water. Het is de bedoeling dat de krant suggesties geeft voor lessen of projecten over water.

Het thema is gekozen in aansluiting op de campagnes van de Raad van Europa en de Verenigde Naties over het water. Een en ander is meegedeeld door de stichting Milieudag, die de krant heeft samengesteld in samenwerking met de diensten en instellingen van de gemeente Den Haag. In de krant staat iets over de drinkwatervoorziening, de vervuiling van de Rijn, de invloed van koelwater op het milieu en de verontreiniging van grondwater.

DEN HAAG • De in november j.l. ingetreden produktieverhoging van de Nederlandse industrie heeft zich de eerste twee maanden van dit jaar gehandhaaft, zo blijkt uit de jongste gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Zowel in januari als in februari lag de industriële produktie enige procenten boven het peil van het vorige jaar. Het door het C.B.S. samengestelde indexcijfer van de gemiddelde dagprodukt van de industrie, gecorrigeerd voor seizoenbeweging, bedraagt voor januari 112 en voor februari 111, vergeleken met respectievelijk 108 en 107 voor januari en februari 1975. Voor beide maanden bedraagt de produktiestijging bijna vier procent. In deze maanden lag de industriële produktie eveneens bijna vier procent boven het maandgemiddelde van 1975 (107), maar toch nog drie tot vier procent onder het jaargemiddelde van 1974.

„Wie verre reizen maakt, kan veel vertellen", maar .... dan moet je natuurlijk wel precies weten welke dia's je gemaakt hebt.

Kunnen jullie vertellen waar deze „dia's" gemaakt zijn en wat ze voorstellen?