Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

WASHINGTON — President Nixon heeft besloten nog in 1973 ruim 25.000 ton boter in te voeren, waarvan 12.000 ton uit de EEG. Voorts besloot hij teneinde het prijspeil van vetten te drukken nog ruim 10.000 ton margarine in te voeren.

(Van onze correspondent)

MARGRATEN — De oliecrisistijd schept zijn eigen bizarre gebeurlijkheden. Zoals voor de automobilist S. uit Margraten (Limburg), die gistermildag op de gedachte kwam even een jerrycan met benzine te laten vullen — voor alle eventualiteiten. Zijn pech was dat de pomphouder weigerde, zodat de Margratenaar onverrichterzake huiswaarts keerde. Daar echter overviel hem een lumineuze gedachte: hij kon de benzine uit ziin autotank in de jerrycan overhevelen en vervolgens met de wagen naar het tankstation rijden.

Het plan strandde op de overhevel-fase, waarbij S. gebruik maakte van een ... stofzuiger. Toen de stofzuigerslang in de tank gelaten was en het apparaat werd ingeschakeld, sloegen de vlammen uit het experiment. Een schuurtje, de bijkeuken en de keuken van de woning van de automobilist werden in de as gelegd, de woonkamer bleef zwartgeblakerd achter. De brandweer van Margraten voorkwam erger.

UTRECHT — De verbondsraden (beleidscolleges) van de drie vakcentrales hebben gisteravond unaniem besloten, dat de eisen van de vakbeweging voor '74 nu per bedrijfstak of per onderneming moeten worden gerealiseerd. De drie raden waren het unaniem eens met het standpunt van de vertegenwoordigers van de vakcentrales in de Stichting van de Arbeid. Er gaat nu een gecoördineerd beleid komen op basis van de uitgangspunten voor een centraal akkoord voor volgend jaar. Op 26 november zal de vakbeweging de balans opmaken. Daarna kunnen de bonden pas volop gaan onderhandelen over hun eigen cao's.

De heer W. Kok, voorzitter van het NVV, gaf na afloop van de vergadering als zijn persoonlijke mening, dat de werknemers in de Stichting van de Arbeid weinig of geen moeite hebben gedaan om met de vakcentrales tot een akkoord te komen. De vakbeweging meent, dat zij haar opstelling niet kan verminderen. Onze opstelling is nauwelijks vatbaar voor enige versoepeling, aldus voorzitter W. Kok.

men, op voorwaarde dat de werkgevers de rest van het eisenpakket zouden accepteren.

Fel gekant bleken de werkgevers tegen het invoeren van een minimum van f 160 per procent prijsstijging in de prijscompensatie, omdat door onder andere de invoering van de gelijke beloning van mannen en vrouwen, de optrekking van de jeugdlonen en de verhoging van het wettelijk minimumloon, een aantal zwakke bedrijfstakken in grote moeilijkheden zouden komen, nheid zou worden aangetast. Minister Boersma bleek achter dit standpunt van de werkgevers te staan.

Nu de Stichting van de Arbeid niet bij machte is geweest om voor een centraal akkoord 1974 tot overeenstemming te komen, zal het kabinet-Den Uyl zich vandaag beraden op te nemen maatregelen, „om een chaos te voorkomen", aldus minister Boersma van sociale zakan. Verwacht wordt, dat het kabinet een pakket van maatregelen zal nemen, dat neerkomt op een loonmaatregel. In dit pakket zullen wensen van zowel de werkgevers als van de vakbeweging worden gehonoreerd.

De vakbeweging verlangde dat de prijscompensatie boven een bruto jaarinkomen van f 35.000 zou worden afgevlakt, maar de werkgevers wilden hiervan niet veel horen. In het kader van de nivellering wordt er al veel afgevlakt via de belastingen en door het kiezen van een verdelingsysteem van de contractloonstijging door middel van centen en procenten. Bovendien menen de werkgevers, dat over de gevolgen van de prijscompensatie nog diverse studies moeten worden verricht.

Toen toert na de opening van de bijeenikiornst gisteren bleek, dat de standpunten van vakbeweging en werkgevers ver uit elkaar bleven, besloot men de regering te verzoeken naar het gebouw van de Sociaal-Economische Raad te komen. Een kwartier later kwamen premier Den Uyl, de minister van sociale zaken, drs. J. Boersma en minister vam financiën Duisenberg, zoals wij gisteren al in een deel van onze edities hebben gemeld, zonder dat die overigens tot resultaat heeft geleid.

De belangrijkste punten waarop geen overeenstemming is bereikt zijn: de stijging van de contractlonen, de uitvoering van de prijscompensatie en de positie van het hoger personeel. De vakbeweging eiste een contractloonstijging van 2,5 procent, maar toen duidelijk werd dat er dan een loonomstijging van 10,2 a 10,3 procent uit de bus zou komen, verklaarde de vakbeweging zich in principe bereid wel aan de contractlonen te willen sleutelen om op een loonstijging van 10 procent uit te ko-

Ondanks het feit dat minister Boersma en minister Duysenberg, onder aanvoering van premier Den Uyl, die hier juist het SER-gebouw verlaat, hun bijdrage hebben geleverd aan de discussies in de Stichting van de Arbeid, zijn werkgevers en werknemers niet tot overeenstemming kunnen komen. De regering zal nu met maatregelen moeten komen.

LEEUWARDEN — Gisteravond acht uur had de Rijksverkeersinspectie in totaal 330 ontheffingen inzake het zondagsrijverbod verleend. Hoeveel verzoeken in de afgelopen dagen zijn verwerkt, is moeilijk na te gaan, omdat ze niet zijn geteld. De rijksverkeersinspecteur Piet Moll schatte het aantal op meer dan vierduizend.

(ADVERTENTIE LM.) Galerie Van Hulsen NIEUWESTAD 99 — LEEUWARDEN TENTOONSTELLINGEN ook zondags geopend van 2—5 uur

(ADVERTENTIE LM.) 'T WORDT FRISSER DAMES ! Tja LAMAMANTEL! Bfl^ tt-tloniweg 12 lP Doom

(ADVERTENTIE LM.) Beurs-Leeuwarden KUNSTMARKT zaterdag van 10 tot 10 uur. 20°/ o aankoopkorting.

I (ADVERTENTIE LM.) I SUÈDE JASSEN I Normaal ■ ƒ 249,— en ƒ 259,— . I NU 199,00

(ADVERTENTIE LM.) IJSSTADION THIALF wintersport voor jong en oud (ADVERTENTIE LM.)

GRONINGEN — De Groninger historici willen de universiteitsraad in ernstige overweging geven de universiteit een naam te geven in navolging van de Erasmus - universiteit in Rotterdam. Zij stellen de U-raad de naam F. Domela Nieuwenhuisuniversiteit voor. De historici doen dit met de overweging dat het zinvol is om de naam aan te nemen van een persoon die niet alleen op internationaal en nationaal, maar juist ook op regionaal terrein een belangrijke betekenis heeft gehad.

Landelijke computervooruitzichten 'an het KNMI voor zaterdag en zondag: eerst vrij zonnig, zondag regen. Hogere temperaturen. Meer over het iveer op pagina 7.

Gurbe: It akkordearret mar min.

HEERENVEEN — Onder Heerenveen zijn gisteren in de namiddag twee uit het Westduitse Marl afkomstige ballonnen gedaald. Ongeveer twee honderd meter ten zuiden van de Rottumerweg kwam de eerste omstreeks half vijf neer. Het vaartuig was 's morgens om half elf vertrokken en had twee mannen en twee vrouwen aan boord. De ballonnen moesten volgens een verklaring van de piloot naar beneden, omdat 'net over niet te lange tijd donker zou worden en omdat het ten noorden van Grouw verboden terrein voor ballonnen is in verband met de aanwezigheid van de vliegbasis Leeuwarden.

De andere ballon kwam aan de Hogedijk bij Sint Johannesga neer en had drie mensen aan boord. Deze drie waren op zondag 16 september met hun ballon op een weiland ten oosten van Heerenveen geland. Alle vijf ballonvaarders hebben de nacht in het postiljonmotel doorgebracht. Een vrachtauto van de ballonclub „Westphalen" zou in de loop van vandaag al het materiaal weer naar de bondsrepubliek brengen.

OLDEHOLTPADE — In Oldeholtpade heeft de commissaris der koningin in Friesland, mr. Hedzer Rijpstra, gistermiddag het nieuwe pompstation van de NV Waterleiding Friesland officieel in gebruik gesteld. Tijdens de rondleiding door de gebouwen van het pompstation luerd de dandacht 'van een aantal genodigden door iets hoogs getrokken. Van links naar rechts dr. H. M. Kloutuen, regionaal inspecteur van de volksgezondheid voor de hygiëne van het milieu, burgemeester Kees Vrijling van Idaarderadeel. wethouder Jan Kroes van Smallingerland. burgemeester Memder K. Pool van Westdongeradeel, burgemeester Johannes S. Brandsma van Leeuwarden, (half zichtbaar) de heer Nico van Guldener van de bouwkundige afdeling van de NV Waterleiding Friesland, directeur ir. Hendrik M. Bos en commissaris der koningin mr. Hedzer Rijpstra. De burgemeesters en de wethouder waren aanwezig 'm hun functie als commissaris. Zie ook pag. 27.

. . Zt Is m'n zoon, commissaris ...

HET ZIT ERIN, dat de olieboycot tot een fikse ruzie tussen de partners in de Europese Commissie gaat leiden. Den Haag kan met dankbaarheid noteren, dat de „Neue Ruhrzeitung" schrijft: „Als Holland in nood is, moet heel West-Europa dat als een uitdaging voelen", maar dat is niet genoeg om er rustig op in te slapen. De volgende week komt het in politieke zaken nog. altijd hoogste gezagsorgaan van de gemeenschap bijeen, maar vermoedelijk zal de ministerraad zich nog wel een tijdlang op de vlakte houden. De autoloze zondag in Nederland heeft ons land eindelijk weer eens in de wereldpers gebracht, al kreeg men bij het lezen van de aankondiging soms de indruk, dat anderen zon rustige zondag wonderwel vinden passen bij een landje vol zeilschepen, weerhanen en windmolens. De buitenwereld is niet kapot van onze sores; onze Europese vrienden evenmin.

Hoe het marktmechanisme werkt, blijkt wel uit het feit dat de eenzijdige prijsverhoging door de belangrijkste zes olieproducerende landen meebrengt, dat zij hun produktie met dertig procent kunnen inkrimpen zonder een achteruitgang in hun verdiensten te ondergaan. Er is dus geen reden om aan te nemen dat de olielanden spoedig in de rode cijfers belanden, wanneer zij hun boycot waar maken. Er is ook geen reden om aan te nemen, dat Nederland dan liefderijk door zijn partners zal worden verzorgd. Voorzitter Ortoli van de Europese Gemeenschap heeft het gewaagd te zeggen, dat de Europese solidariteit jegens Nederland natuurlijk haar rol zou spelen. Daarop dreigden de Arabische landen met volledige embargo's zodra anderen zouden proberen de boycot van Nederland te omzeilen.

Er zijn een paar omstandigheden, die de zaak voor de Arabieren iets minder eenvoudig maken dan zij wellicht denken. Om te beginnen hebben de Arabische landen de oliedistributie over de wereld niet in handen. Zowel het vervoer als de verspreiding van de Arabische olie geschiedt door westerse en dan voornamelijk Amerikaanse olieconcerns. Met allerlei listige en voor de buitenwereld nauwelijks te ontdekken verschuivingen is het mogelijk het olie-aanbod, dat dus wel terug zal lopen, redelijk over alle afnemerslanden te verdelen. Maar iedere verlaging van de geleverde hoeveelheid geeft moeilijkheden in een consumptieland en wanneer de Arabieren de oliekranen nog een beetje dichter draaien dan zij al doen, komt ieder consumptieland in de verdrukking. En nu kunnen ministers misschien heel goed met collega's overweg, maar ministers moeten rekening houden met hun politieke achterban, d.w.z. het kiezersvolk. En het is de vraag of men in Japan of Italië of Zweden meevoelt met de Nederlanders, die — waar of niet waar — de boycot aan zichzelf hebben te wijten.

De oliemaatschappijen hebben zich blijkens een bericht in de „Financial Times" op het standpunt gesteld dat de gevolgen van de olieboycot jegens Nederland gelijk verdeeld moeten worden over de Europese landen. Dat is aardig, maar de olielanden kunnen tegen de olieconcerns nog allerlei vervelende acties ondernemen en bedreigde regeringen zijn meestal evenmin van drukmiddelen ontbloot. Wanneer er een goed doortimmerd schema voor onderlinge hulp en gelijke rantsoeneringsmaatregelen binnen de Europese Gemeenschap klaar zou liggen, zou dat belangrijk zijn: de olieproducerende landen zouden daar weinig aan kunnen veranderen. Maar de gemeenschap studeert nog op een gezamenlijk energiebeleid en afspraken over een olieverdeling in crisistijd, die nog uit de dagen van de Suezcrisis dateren, zijn ontkracht door uitwijkclausules. En dan bestaat nog de mogelijkheid, dat de Verenigde Staten zich tekort gedaan voelen waardoor spanningen in de driehoek Amerika- Japan-West-Europa kunnen optreden.

Nederland heeft niet veel mogelijkheden, zich tegen deze ontwikkelingen te iten. Het kan niet eens met zijn aaidgasleveranties aan andere Europese landen dreigen, want de contracten hiervoor zijn waterdicht, de staat kan de opbrengsten nu helemaal niet missen en beneden nul graden is het binnenlandse transportnet al onvoldoende om èn de industrieën èn de particulieren èn de electriciteitscentrales te voorzien. Het is een gelukkige omstandigheid, dat de Nederlandse pijpleiding-, haven- en ïaffinagecapaciteit in het Westeuropese verband niet kan worden gemist: 45 procent van de hier aangevoerde ruwe olie is voor doorvoer bestemd. Nederland is voor het benutten van deze situatie evenwel afhankelijk van de grote oliemaatschappijen. Als wij al een been hebben om op te staan, dan is het nog niet onder de rok van de Nederlandse maagd uitgekomen.

De Duitsers hebben ruzie met Amerika geriskeerd om hun neutraliteit te bewijzen. De Japanners doen wat zij kunnen om de Arabieren te strelen. De Fransen, Italianen en Spanjaarden voeren al veel langer een dergelijke politiek. De Nederlandse regering kan ijk omslaan als een blad aan de boom en Israël verloochenen. Zij zou zichzelf schandvlekken als zij dat deed ien gehoor bij de Arabieren vin- De oppositie kan het evenmin; de Handelingen van de Tweede Kamer liegen niet en liggen voor ieder ter inzage. Wij zullen de boycot moeten uitzitten; professor Prlwytzkofski uit de Torn Poes-verhalen zou zeggen: Wij komen ja niet van der stoel.

"-———-JuAa£,_