Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE I.M.} hé i Kiest uw DEUREN zoals u meubelen kiest Showroom epen: dagelijks van 8.00-5.00 uur, zaterdags van 10.00-1.00 uur

(ADVERTENTIE 1.M.) oliestook ombouwen op gas bij GTI in goede handen bel (05100) 27744 AA 9tj _\ A\ GTI Warmtetechniek __■_■ Leeuwarden bv v/hvanderWoude Leeuwarden Sneekertrekweg 89 telefoon (05100)27744

"ï-NTIE 1.M.) v3lê^^_a*^l''S9^^-f _ - Hooghoudt JONGE DUBBELE^J GRAAN JENEVER die moet u proeven, dieisgeweldia

Kort geleden werden in deze rubriek twee partijen besproken uit de wedstrijd om het 2,2ste schaakkampioenschap van de Verenigde Staten van Noord-Amerika. Het waren partijen van de beide winnaars: grootmeester Lubomir Kavalek, en de onbekende 26-jarige John Grefe. John Grefe is niet de enige die plotseling naam gemaakt heeft. Op de vierde plaats van deze kampioenswedstrijd, achter grootmeester Walter Browne, eindigde een zekere James Tarjan.

pc vijfde en zesde plaats werd fedeeld door de beroemde grootmeesters Larry Evans en Pal Benkö, maar de zevende plaats was alweer voor een speler wiens naam buiten de grenzen van zijn vaderland volkomen onbekend is: Andrew Ka-rklins. Blijkbaar is een groep jonge Amerikanen bezig zich snel naar de top te werken. James Tarjan won

de eerste schoonheidspartij van honderd dollar voor zijn hieronder weergegeven duel met Larry Gilden.

Wit: Tairjara. Zwart: Gilden. (El Paso, Texas 15"73). Sucdliaainise v^nJedigiiïig.

1. e2—e4, e7—cs; 2. Pgl—f3, d7—d6; 3. Pbl—c 3, a7—a6. (Nie. slecht is 3. ..., e 5 zoals bleek im de pairtij Scholl- Maircus, Leeuwarden 1973).

4 d2—<Ï4, csxd4; 5. Pf3xd4, Pg«—f6; 6. f2—f4, e7—es; 7. Pd4—f3, DdB—c7;

8. Lfl—d3. (Behalve deze rustige otttwikkelimigszet kom/t ook 8. a 4 in aanmerking om de opmars b7—bs te verhindjerein).

8 , LfB—e7; 9. o—o, o—o, 10. Ddl—el. (In de voetspoor-m vam Bronstein die deze zet speelde in zijn partij tegen Boleslavsky, Moskou 1969. Er volgde 10. , Pbd7, 11. Khl, b 5, 12. fxes, dxes, 13. Lgs, b 4 met goed spel voor zwart).

10 , b7—bs; 11. Kgl—hl, LcB— b 7. (Een afwijking van de geciteerde partij waarvan de witspeler snel profiteert) .

12. f4xes, d6xes; 13. Pf3—h4!, bs—b 4; 14. Pc3—dl, KgB—hB. (Na 14 , TeB, 15. Lgs, LfB is 16. Lgs onaangenaam, omdat daarna 16. .-..., Pbd7, 17. Ph6f zeer gunstig voor wit zou zijn).

15. Ph4—fs, Pf6—gB. (Uit deze merkwaardige zet is wel af te leiden dat de situatie de zwartspeler boven het hoofd is gegroeid).

16. Pdl— e 3, Le7—cs; 17. Pc3—ds, Lb7xds; 18. e4xds, PbB—d7.

19. Pfsxg7!, KhBxg7; 20. Del—g3f, Kg7—hB; 21. Ld3xh7! (Met dit tweede offer blaast wit de vijandelijke koningsstelling op: 21 , Kxh7 faalt op 22. Tfs en mat).

21. , f7—fs; 22. Lh7xgB! (Na 22. Lxfs, Pdf6 gaat de aanval plotseling niet zo gemakkelijker verder. Nu volgt op 22. . TxgB, 23. Dh4t, Kg 7, 24. Lh6v. Kf7, 25. De 6 mat).

22 , fs—f4; 23. Dg3—g6. (Indirecte dekking van de loper want 23. . TxgB faalt op 24. Dh6 mat). 23 , Pd7—f6; 24. Tfl—f3! (De ene krachtzet na de andere).

24 , TfBxgB; 25. Dg6xf6f, TgB— g 7; 26. Lel—d 2, TaB—fB; 27. Tf3—h3t, Kh.B—giB; 28. Df6—e6t, TfB—f7; 29. Tal —el, Lcs—d6; 30. Th3—h6, Dc7xc2. (Een noodschot dat wit ln de gelegenheid stelt de partij een passend slot te geven).

31. Tel—cl!, Dc2—fs; 32. Tel—eBt, Ld6—fB; 33. TcBxfB.!, KgBxfB; 34. Th 6 —hB-i-, Tg7—gB; 35. Ld2xb4+. Zwart gaf het op zonder 35 , Kg 7, 36. Dh6 mat af te wachten.

Probleem nr. 1194 van A. Ellerman (Eerste prijs Magasinet 1950).

Wit: KaB. Df7, Tc3 en dB, Les en dl, Pes en f 3, pion d 5 (9 stukken). Zwart: Ke4, Lfl en h 6, Pel en g 2, pionnen b 3, c 7, e 3, h 7 (9 stukken). Wit speelt en geeft mat in twee zetten. Oplossing in de volgende rubriek. Oplossing probleem nr. 1193 (Ahues): mat in twee zetten door 1. Tcs—c6 enz. VARIA. Tweede Kerstdag houdt de Friese Schaakbond in de Harmonie te Leeuwarden de grote Kerstwedstrijd. Aanvang: half tien, tempo: per speler een uur voor de gehele partij. Aanmelden tot en met vrijdag 21 december bij F. F. van Wijngaarden, tel. 25463.

De beroemde Engelse eindspelcomponist Harold Lommer stelde de volgende studie samen: Wit: Kg 4, Lbs en bB, pion a 4, zwart: KaB, Lh 6, pionnen a 7, a 6, a 5. b 3, g 7. g 6, g 5. De opgave luidt: wit speelt en maakt remise. De oplossing is: 1. Lc4, b 2, 2. Lg3, bID, 3. Ldst, Db 7, 4. Lg2ü. Dxg2 pat. H. KEAMER,

Waling Dijkstrastraat 7, Giekerk,

AMSTERDAM — Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam slaagden voor het doctoraal examen rechten de heer C. van Domselaar, Tzummarum; voor het arts-examen mevr. B. G. Thieme- Visser, Workum; voor het doctoraal examen sociologie de heer J. Hoekstra, Marknesse.

Bij de „Editions Balland" te Parijs is het (Franse) bridgeboek verschenen „L'aristocratie Du Bridge", geschreven in samenwerking tussen Pierre Jaïs, José le Dentu en Alan Truscott (USA). Ik aarzel niet dit in alle opzichten schitterend uitgevoerde werk het fraaiste bridgeboek te noemen dat ooit op de markt ver-

scheen

Rijk voorzien van tekeningen en foto's en geheel in kleurendruk uitgevoerd behandelt dit 315 pagina's tellende werk de geschiedenis, de moderne tijd en talrijke persoonlijkheden uit de zo boelende bridgewereld. Uiteraard komen er vele partijen Ln voor — de éen nog interessanter of fantastischer dan de andere.

Wat vindt u b.v. van het volgende spel waarin een ster uit de „vrije partijen", een zekere üyoucha Babovitch heeft geschitterd?!

Zuid gever. OW kwetsbaar. Het bieedn was wat je noemt „ondernemend". Zuid één harten —oost één schoppen — noord twee ruiten — oost zes schoppen (!) —zuid doublet —en toen oost weer aan de beurt kwam: redoublet (!) —waarna zuid wegliep naar zeven klaver —en nadat west en noord pasten — oost tóch zeven schoppen bood. Dit ging zuid te ver — hij doubleerde, maar wederom redoubleerde de oostspeler! Nu was meneer oost een speler van groot formaat die ettelijke malen voor het Franse nationale team had gespeeld: Eugène Conti. Babovitch (zuid) ging na oosts redoublet nog eens over de zaken nadenken en deed toen een bod dat geschiedenis zou gaan maken: zeven Sansatout.. .

Uiteraard doubleerde west en ging de zuidspeler zes gedoubleerd down voor een verlies van 1100 punten. Maar als u nu eens even wilt uitrekenen hoeveel zeven geredoubleerde schoppen opgebracht zou hebben: 3090 punten, want dat contract is door het wegtroeven van de hartenaas-vrouw bij zuid, gemakkelijk te winnenh Een briljant bod die zeven Sansatout, maar wel een actie die een speler misschien éénmaal in zijn hele bridge-leven weet te vinden.

Wat in de rémise-discussie al te vaak wordt vergeten, is het feit, dat remise in veel gevallen de juiste beloning is voor het wederzijds vertoonde spel: Een der spelers laat een steekje vallen, komt in het nadeel, doch weet, gebruik makende van een verrassende wending of een aan de tegenpartij onbekende finesse op het nippertje of. royaal remise te maken. Een voorbeeld op het eerste diagram.

motieven kent. Wie in ons spel de stand 24, 25 (34) 36/(4) 48 door 43, 15 (24—30) tot remise voert, levert daarmee geen opmerkelijke prestatie, maar demonstrieert gewoon een brokje kennis, dat iedere topspeler behoort te bezitten. Als zwart in een stand ais: (6) 26, 31, 33/10, 41, 43 speelt (38), waainnia wit remise maiakt door 38 (42) 37, 5, moet zwart niet gaan _Mn_i-__-__, dat hij had kunnen winnen, want hij liet zich zonder meer verrassen door een wending, die hij had moeten „weten". Een tweede voorbeeld:

2, 6, 7, 12, 13, 23, 24, 35/22, 26, 32, 33, 36, 43 44 47.

Zwart, aan zet, staat duidelijk beter en aal door b.v. (12—lfl) wel gaan winnen. Direkter lijkt hem echter de damzet (40) (30) (19) (8) (48), waiair het wit juist om te doen was, daar hij nu verrassend remise maakt door 2fl, 42 (37) 31, met dreiging 27, 8: een verdiende remise, daar wit na opgelopen nadeel zijn betere motóevenkennris zag beloond. Naast de duizenden winstmotieven zijn er honderden interessante

_. emisemotieveai, welke een topspeler behoort te kennen. Vandaar ook, dat een standje als 36, 43 (1) 30, 47 (Fries spelrubni-.k van vorige week) door een ervaren speler in één oogopslag wordt opgeloat, indien hij de primaine eindspel-2, 3, 6, 9, 14, 18, 20, 24/26—38, 30, 35, 37, 42, 43. Zwart ls aan zet en denkt te gaan winnen door de combinatie (2—8) (11) (22) (13) (41) maar daar hij niet op de hoogte is met de vondst van de Rus Schmidt (1037) en zijn tegenstander wel, maakt de laatste elegant remise door 37, 21 (11) 3fl! 30! Inderdaad een prachtig ï-emisemotief!

Bekend (?) is ook een partij stand uit 1928, t.w.: 11, 16, 17, 23, 40/26, 27, 33, 36, 50, waarin wit Uit ogenschijnlijk hopeloze ___e_lling remise maakt door 44, 31, 28, 27, dam plus vier schijven tegen 2 schijven: remise. Overigens zou het ons niet verwonderen, dat deze stand „gespiegeld" al veel eerder to de dasmlitei-atuur aam de orde is geweest. 10, 14, 15, lfl, 38/24, 28, 33, 35, 42. Wit speelt en maiaU-Jt remise, mem ziet ma bovenstaande natuurlijk wel hoe. Over naar de etodspeloefenlingetjes uit de vorige rubriek. Allereerst enkele redaktionJele blunders. De stand: 17, 32, 30/(2) 36, 40, 40; i.p.v. 34, 35 wint wit ,;nafbu__rlijk" veel eenvoudiger door 30 en de stand: (2) 7/11 (16) 17, 26 is helemaal een sof, daar wit wint door 12, 7, door 12, 49, 26—21 en ook nog door. . . . en dat vindt mem dan in de verbeterde stand: (2) 16/17, 26 (27). En nu, om even serieus na te spelen, want niet ieder kon er mee overweg:

Stand f: 25 (31)/(36) (41) (47) opl.: 14! dreigt 13, 15, daarom gedwongen (48) 47—20! dreigt oa. 5, dus (25—30) 13 met winst.

Stand g: (40) 45/(6) (38) (39); opl.: 40 (35) 34! op (50) 34—40, 40, dus gedwongen (2), want er dreigt 34—40, 30; 50 en nu op (35) 7 en op (16) 30 (2) 30—35 (16) 2, zeer fraai!

Staod h: 6 (44)/(2) (8) (21) was een „misdruk" wegens d_re__te winst door 17.

Stand i: 21 (26) 35/(37) (42) (48). Het onmogelijk lijkende wordt hier mogelijk door 33 (3) 17! 25 (8) 42 (3) 42—20 (40) 14, 17 (45) 50.

Stand j: 28, 41/(34) (38) (45), een Blankenaartje uit 1912, lang niet eenvoudig: 15! Op (46) 10 (48—32) 34—23 en op (32) 47 (46) 36! Op (32—37) 41 (42) 32, dus (46—37) 48 (38) 26 (43) 27, op (48) 23 en op (49) 16 (44) 26—12! dreigt 11, 50, dus (49) 18 (35) 2 (49) 45—40, 18—13, moeilijk en mooi. Een volgende keer iets uit het scala van dam tegen vier schijven met fraaie remisegangen. Opm.: In de rubriek van 7-12-73 standen de diagrammen niet tussen de juiste spelersnamen: het eerst diagram moest het laatste zijn, het tweede het eerste en het derde het tweede. R. BERGSMA, Terhorne.

ESZTERGOM — Rond het jaar 1000 na Christus een belangrijk bolwerk van het katholicisme in het Oostromeinse en Macedonische rijk en tegenwoordig gewoon een distrikt in de Hongaarse provincie Komarom, vierde in november haar duizendjarige bestaan. De „Magyar Posta" begeleidde de feestelijkheden met de uitgifte van zes postzegels en het in Oost-Europa gebruikelijke blok.

Op zegels en blok staan afbeeldingen van schilderijen uit de koiïektie van het Christelijk museum. Ze zijn alle van Hongaarse schilders, waarvan de namen echter niet bekend zijn. De schilder kreeg destijds meestal de naam van het dorp waarin hij werkte, bijvoorbeeld „Bat", of hij kreeg een naam naar het belangrijkste kunstwerk, dat hij vervaardigde, bijvoorbeeld „de meester van het hoofdaltaar van het dorp Szmrecsany".

De jubileumserie bestaat uit de volgende zegels: 40 filler: De drie koningen met temperaverf in 1480 op hout geschilderd door „de meester van het hoofdaltaar Szmrecsany", 60 filler: Musicerende engel door ene B. E. in 1949 met tempera op hout geschilderd, 1 forint: Aanbidding der koningen omstreeks 1480 in tempera op houtpaneel geschilderd, 1,50 forint: Verkondiging van Maria geschilderd door „de meester van het hoofdaltaar Szmrecsany", 2,50 forint: Musicerende engelen geschilderd door B. E., 4 forint: Elisabet bezoekt Maria, weer een werk van voornoemde „meester" en 5 forint: Legende van de H. Maria van Alexandrië, tussen 1410 en 1420 geschilderd door de „meester van Bat". Op het blok van 10 forint is een schilderij afgebeeld van „de meester van het hoofdaltaar van Szmrecsany" dat de geboorte van Jezus voorstelt.

HEERENVEEN — De NV Fram heeft ln haar vervoersgebied om het verwachte aanbod van passagiers na het van kracht worden van de benzinedistributie te kunnen opvangen, ongeveer 35 bussen met chauffeur gehuurd van toeringcarbedrijven in het eigen vervoersgebied. Deze gehuurde bussen zullen alleen passagiers vervoeren, die al in het bezit ziin van een plaatsbewijs, waarbij het dan dus vooral gaat om abonnementhouders. „Er zijn zoveel berichten geweest, dat de openbaar vervoermaatschappijen de extra drukte waarschijnlijk niet zouden kunnen verwerken," aldus de heer Jans B. Waalkens, chef-vervoer van de Fram, „dus wU moeten er dan wèl voor klaar staan".

De Fram zelf kan tien extra bussen op de weg brengen. Daarvoor heeft de NV part-time chauffeurs gevraagd. Tot nu toe solliciteerden er dertig personen, maar daar zijn er ook bij, die een volle baan zoeken en die kan de Fram niet bieden, omdat kortgeleden al extra chauffeurs zijn aangetrokken in verband met de verkorting van de werkweek.

De heer Waalkens verwacht niet, dat de grote drukte direct op de eerste dag van het „distributietijdperk" al zal ontstaan. „Ik denk, dat er wel een week voor nodig is". Wél worden direct de extra bussen ingezet. „Dan kan het publiek er ook vast aan wennen".

De Fram heeft geen overleg gepleegd met de scholen in haar vervoersgebied. „Wij hebben wel contacten gehad, directeuren van scholen vroegen dan, wat de meest zinnige verschuiving van lestijden zou zijn. Wij hebben daarop geantwoord: als er met het huidige lesrooster een goede aansluiting op het openbaar vervoer is. dan zal er een uur verschoven moeten worden, want sommige lijnen kennen wel halfuur-diensten, maar er zijn nog veel uur-diensten".

Voor de Fram is het geen geheim, dat verschuivingen in de lestijden op de scholen enorme problemen zullen geven. „Helaas kunnen wij die met voor de mensen oplossen". Als d« Fram, met voorbijzien wan alle problemen die het zou geven, de meest wenselijke oplossing zou moeten aangeven, dan zou die er zo uitzien: de scholen beginnen om haif tien en eindigen om half vier of vier uur. De verloren uren kunnen op zaterdag worden ingehaald. Maar de heer Waalkens verwacht niet, dat de scholen zich hier aan zullen kunnen houden. Hij wil deze oplossing dan ook niet adviseren.

Diegenen, die na 7 januari (als de distributie van benzine ingaat) regelmatig van het openbaar vervoer gebruik wensen te maken, wordt aangeraden vóór die datum een stamkaart voor een abonnement te halen bij een van de kantoren van de Fram in Heerenveen, Leeuwarden, Bolsward, Drachten, Dokkum of Minnertsga. Op deze kantoren zullen ook abonnementen in voorverkoop (bijvoorbeeld een kleine week voor de datum van ingang) verkrijgbaar zijn.

ZWEDEN gaf op 11 december een aantal postzegels uit, waarop .de volksschilderkunst aan bod komt. Een zeer bijzondere zegel, en niet alleen om zijn ongewoon hoge waarde van 10 kronen, is die van „Ganzeliesje", ontworpen naar een schilderij van Ernst Josephson (1851—1906). Deze Josephson was een opmerkelijk man en een begaafd kunstenaar. Hij stelde zich bijvoorbeeld beschikbaar als tekenend medium, die tijdens scances werken van opgeroepen oude meesters „copieerde". Dcc „gave" van Josephson werd toegeschreven aan zijn jeugd, waarin hij musea in Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen en Spanje afreisde en daarbij werken van Raphael, Rembrandt, Titiaan en Velasques namaakte.

Hij vestigde zich na vele omzwervingen op het eiland Bréhat bij Paimpol voor de noordkust van Bretagne. Ernst Josephson verviel tot waanzin en keerde terug naar Zweden, waar hij gedeeltelijk genezing vond. In zijn duistere periode maakte Josephson het ganzenhoedstertje, dat door Renoir geschilderd zou kunnen zijn, met haar visioen van Christus in een hemels licht. Het origineel bevindt zich in de privé-verzameling van prins Eugen te Waldemarsudde in Stockholm. De naïeve kunst uit zijn ziekteperiode had veel invloed op de Zweedse kunst.

Losstaand van „Ganzeliesje" gaf Zweden vier kerstzegels uit, twee van 45 en twee van 75 öre. Deze serie is ontleend aan de volksschilderkunst, die haar blo«speriode had in het midden van de achttiende eeuw. Op de zegel van 45 öre staan de drie wijze mannen of de drie koningen door Abraham Clemetson (1796) en op de andere lage waarde de vrolijke dans van Johannes Nilsson (1808). Op een van de beide hoge waarden staat de korf met bloemen door Björ Anders Hansson (1805) en op de andere waarde van 75 öre staat de ruiter van Kers Erik Jönsson (1830).

ZWEDEN vierde het eeuwfeest van het Noords Museum met iets orgineler uitgiften dan bijvoorbeeld Finland en Noorwegen. Zweden greep de jubileumviering aan door op vijf zegels van elk 75 öre verdwijnende arbeidsmett-oden af te beelden- In de serie komen voor: ploegen met ossespan, vlasstamper, aardappelen poten, broodbakken op eiland Gotlamd en paardentractie.