Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(Van onze parlementaire correspondent)

DEN HAAG — Het kabinet-Den Uyl zal begin volgende week een beslissing nemen over maatregelen om de komst van Surinamers en Antillianen naar ons land in te dammen. Een volledige sttop zal niet mogelijk zijn, omdat dit in strijd is met het Koninkrijksstatuut. Wel wordt gedacht aan een bepaling waarin staat dat immigranten die niet binnen drie maanden werk. vinden, kunnen worden teruggestuurd. Ook zal terugsturing kunnen volgen bij een veroordeling.

Minister De Gaay Fortman van Binnenlandse Zaken verklaarde over de komst van rijksgenoten naar ons land gisteravond in de Tweede Kamer: „Het is een zaak die wij niet buiten Suriname om kunnen regelen. Die uitloop uit Suriname en de Nederlandse Antillen is alleen te stoppen door een verbetering Van het sociale klimaat in die landen. Ik betreur die migratie ook zeer." De meeste mensen uit die gebieden vinden volgens mr. De Gaay Fortman nauwelijks een goed middel van bestaan in ons land. „Dat leidt ertoe dat zij in gezelschap komen waarin ze beter niet zouden kunnen verkeren. Dat is een afschuwelijke zaak die echter het gevolg is van ons Koninkrijksstatuut." Van de zijde van KVP, PPR, PvdA en DS'7O was er bij het debat over de begroting voor Suriname en de Nederlandse Antillen, die voor rekening komt van minister De Gaay Fortman, op gewezen dat de rijksdelen hun middenkader en hoger kader aan Nederland verliezen. Volgens de PvdA'er Franssen dreigen deze gebieden hierdoor landen „zonder toekomst" te worden.

Een meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat Suriname en de Nederlandse Antillen zo snel mogelijk onafhankelijk moeten worden.. De PvdA vindt dat dat nog voor 1977 moet geschieden. Minister De Gaay Fortman zei dat hij zich op de datum voor die onafhankelijkheid nog niet wil vastleggen. Volgens de minister zal voor het nemen van nadere stappen gewacht moeten worden op het rapport van de Koninkrijkscommissie. Dat rapport kan voorlopig nog wel even op zich laten wachten, hoewel de PvdA'er Franssen het voor juli van dit jaar al zou willen hebben. Ook van de zijde van KVP, ARP, DS'7O en PSP was op haast aangedrongen. Volgens de minister is het werk. van deze commissie vertraagd door de verkiezingen die in alle drie de rijksdelen zijn gehouden en enkele vacatures in de commissie die pas laat Werden vervuld.

De CHU vindt dat de onafhankelijkheid door Nederland niet geforceerd moet worden. KVP, ARP en DS'7O wezen erop dat het mogelijk moet zijn dat Suriname eerder onafhankelijk wordt dan de Nederlandse Antillen, als dat door de Surinamer» gewenst wordt. Ook minister De Gaay Fortman dacht er zo over. De minister verklaarde dat de beide overzeese rijksdelen nu al moeten beginnen met een oriëntatie op hun eigen gebied, waarin zij straks een zelfstandige rol moeten gaan spelen. In het onderwijs zou daaraan al uiting gegeven moeten worden. Van de zijde van PPR en DS'7O was daarop aangedrongen.

En nu moet niemand -. Qf\ meer roepen, dat er niet door de overheid wordt O-^WN^r meegewerkt aan een algehele en ingrijpende versobering. In de Friese hoofdstad zijn enkele parkeermeters van hogerhand al op „zuinig" ti''.ei. Dit bemerkten wij gisteren tot onze grote vreugde, toen wij het in de jaszoom gevonden kwartje in de richting van het op nul staand apparaat bewogen. Nauwelijks hadden wij het munststukje in contact gebracht met het daartoe bestemde gleufje, of de wijzer sprong op tien minuten. Met het kwartje nog voor meer dan driekwart tussen duim en wijsvinger geklemd, verbaasde ons dit in hoge mate. Voorzichtig doorduwend bleek de meter zeer bereidwillig. Met het kwartje nog half in de greep stond de meter al op de volle zestig minuten. Wij haalden het geldstuk terug, en de naald bleef vriendelijk „zestig" aanwijzen. Zonder enige last i-uu het geweten lieten wij de auto het volle uur staan. De dank gaat uit naar de gemeente, die in deze duistere tijden gelukkig blijkt te beseffen, dat er ook op de kwartjes gepast moet worden.

DEN HAAG — Tot veler verrassing besloot de Tweede Kamer gisteren het debat over de prijzen uit te stellen tot vandaag. Alleen de fracties van de PvdA, DS'7O en Boerenpartij steunden het voorstel van Kamervoorzitter Vondeling om al gistermiddag met het debat te beginnen. Op de foto boven ziet men tijdens het gedrang rond de microfoons van links naar rechts de heren Andriessen (KVP), Kruisinga (CHU), Aantjes (met de hand aan de microfoon), Wiegel en Van Aardenne (VVD) en de heer S. Keuning van DS'7O. Op de foto beneden probeert PvdA-fractieleider Van Thijn de Kamer tot andere gedachten te brengen. Rechts D'66-fractievoorzitter Terlouw.

(Van onze correspondent)

WASHINGTON — Het Witte Huis heeft in zijn nieuwste actie om de president uit het Watergate-moeras te bevrijden, officieel bekendgemaakt dat president Nixon gelooft dat het uitwissen van de 18 minuten van zijn gesprek met ex-medewerker Bob Haldeman per ongeluk is gebeurd. Dat kan niet anders betekenen dan dat Nixon dus ook geen geloof hecht aan het rapport van de akoestische experts, die door zowel het Witte Huis als de rechtbank werden aangesteld en waarin werd vastgesteld dat het uitwissingsmechanisme van het opnameapparaat in ieder geval vijf keer, en maximaal negen keer, gebruikt is om die 18 minuten van de band te vegen. Volgens Nixon zou dat dus vijf of negen keer achter elkaar een ongelukje zijn geweest.

Sinds het Congres van het kerstreces is teruggekeerd, wordt in Washington steeds vaker vernomen dat er bewijzen zouden zijn die kunnen aantonen dat de president onschuldig is. Dit werd eerst op nogal geheimzinnige manier gezegd door senator Hugh Scott, de leider van de Republikeinen, en dinsdag herhaald door vice-president Gerald Ford. Ford zei dat hij met de president over de Watergate-affaire gesproken had en dat hij zeker wist dat Nixon niet alleen niets van de inbraak had afgeweten, maar ook niets van de doofpotcampagne. De vice-president scheen te duiden op een bestaande verklaring die dat zou kunnen aantonen.

Maar de congresleden zijn weinig overtuigd. Thomas O'Neil, leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, en andere politici, hebben een beroep op Nixon gedaan om af te treden.

Perschef Ronald Ziegler verklaarde echter weer eens dat de president er niet over peinsde af te treden en dat Nixon alleen maar plannen heeft om zijn ambtstermijn te voltooien. Zieglers commentaar was kennelijk bedoeld als tegengif voor deze ongelovige congresleden, wier verklaringen overigens minder manhaftig zijn dan ze klinken of zelfs maar bedoeld zijn. Waar het in dit verkiezingsjaar immers om gaat, is er zowel op te kunnen wijzen dat men op Nixons aftreden heeft aangedrongen, als op het feit dat men gevonden heeft dat het afzetten van een president een uiterst delicate zaak is. Alleen de nuchtere senator Mike Mansfield zei zonder omhaal wat hij dacht, en dat was dat alleen de president kon beslissen af te treden, en dat niemand anders daar iets mee te maken had.

Volgens de Amerikaanse National Broadcasting Company heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken dr. Henry Kissinger tegen twee Israëlische ministers gezegd dat hij verwacht dat president Nixon binnen een half jaar heengaat. De NBC lieraan toe dat minister Kissinger het bericht had tegei tl en betiteld als een ..onbeschaamde leugen". Kis- .1 . 11 de niet nader genoen lische ministers hebben gezegd dat zijn positie in een nieuwe Amerikaanse regering onder I Gelald Ford onveranderd zou blijven.

(Van onze parlementaire correspondent)

DEN HAAG Bij een groot deel van de Tweede Kamer bestaat waardering voor de nieuwe prijsmaatregelen van de regering, zo bleek in het vanmorgen begonnen debat. De PvdA meent dat het prijsbeleid niet voldoende effectief was en nu terecht verscherpt wordt. Van KVP-zrjde trekt men de noodzaak van verscherping niet in twijfel, maar er zijn vele kritische vragen over de manier waarop. De VVD vindt de prijsmaatregelen een „zoethouder om de Statenverkiezingen te halen".

PvdA-spreker Janssen juichte het bevriezen der tarieven van vrije beroepsbeoefenaren toe en wilde meer details weten. De extra offers, die de regering van de ondernemers vraagt zijn terecht- Enkele fractieleden van de KVP hebben, aldus woordvoerder Van Amelsvoort veel moeite met de nadelen van deze maatregelen.- Met name gaat het om de aantasting der inkomens van kleine zelfstandigen, die dreigt. Ook de CHU vreest voor de positie van de middenstand. Haar spreker, Scholten, uitte zorgen over de werkgelegenheid. DS'7O-woordvoerder Keuning constateerde dat nog steeds geen samenhangend beleid wordt gevoerd.

VVDer Van Aardenne stelde dat de regering zich bij grote groepen van de bevolking ongeloofwaardig maakt. De maatregelen doen even paniekachtig aan als de manier, waarop nu de distributie over komt en die waarop de plotselinge verboden van etalageverlichting e.d. in december werden uitgevaardigd. De werkgelegenheid is in het gedrang, zei hij, evenals de positie van de zelfstandigen. „Ons land verarmt, tegen de invoerprijsstijgingen kunnen wij als klein land niets doen, het prijsmechanisme kan niet buiten werking worden gesteld," zo zei hij.

Veel vragen werden gesteld over de prijzenvoorlichtingsactie van de consumentenorganisaties. DS'7O wil bij motie deze campagne meer permanent maken en langer dan de tien weken die nu zijn gepland. De KVP vindt dat dit initiatief met de grootste zorg moet worden omringd. Zij drong aan op toezicht door een breed samengestelde groep, waarin overheid en ondernemers zijn vertegenwoordigd. De PvdA juichte deze campagne toe, maar de CHU bleek bevreesd voor een „volksgericht over de prijzen" en wil ook verantwoordelijkheid voor overheid en ondernemers. De VVD stemde in met de subsidie, die de organisaties voor dit doel is verleend. (De vergadering duurt voort).

DEN HAAG — Met de 49 stemmen van PvdA, KVP, ARP, PPR, SGP en (gedeeltelijk) CHU vóór en 12 stemmen van D' 66 (op Martini na), VVD, CPN, PSP en CHU (gedeeltelijk) tegen, heeft de Eerste Kamer gistermiddag het definitieve vonnis over de zeezenders geveld. Minister van Doorn heeft echter de uitdrukkelijke toezegging moeten doen dat niet tegen het Veronica-station zal worden opgetreden, voordat hij beslist heeft over de zendtijdaanvraag van de Veronica Omroep Organisatie (VOO). Hoe die beslissing zal uitvallen, kon de minister onmogelijk zeggen. Hij heeft de Omroepraad tot spoed gemaand bij het uitbrengen van advies over de VOO-aanvraag.

Het eerder gedane voorstel van D'66-senator Schwarz om de behandeling van de beide anti-pir.ntenwetten (goedkeuring van het Verdrag van Straatsburg en de daaruit voortvloeiende wijziging van de Telegraaf, en Telefoonwet) een half jaar uit te stellen tot de indiening van een beleidjnota over massacommunicatiemiddelen, werd na uitvoerige stemverklaringen getorpedeerd: 43 Senatoren stemden tegen, onder wie de D'66-er Martini) en 19 vóór.

De beide wetsontwerpen werden daarop goedgekeurd. Tegen stemden de CH-kamerleden Reijnders, De Vries en Piket, Mevrouw Wassen-Van Schaveren en Schwarz (beiden D' 66), de VVDfractie en de CPN-fractie. De overige aanwezige Kamerleden (49) verklaarden zich voor aanvaarding van de twee wetsontwerpen.

Veronica-dtrectettr Buil Verwij en programmaleider Rob Out voor het Veronica-debai in de Eerste Kamer.

DEN' HAAG — Industriebond- NVV-voorzitter Arie Groenevelt heeft een jaarsalaris van f 44.577,24. Alles wat hij meer verdient met het werk in officiële commissies die presentiegelden uitkeren en het houden van lezingen, moet hij terugstorten in de kas van zijn bond. Ondanks de vele, vele werkuren per week, menen Groenevelt en zijn medebestuurders, dat zij een redelijk salaris verdienen. In 1973 werd van het jaarbedrag 5 procent afgetrokken en gestort in de stakingskas.

In de eerste vijf dagen van de week maken Groenevelt en zijn collega's een werkweek van gemiddeld 60 uren. Bovendien wordt gemiddeld nog zes uur per zaterdag en twee uur per zondag gewerkt. Gaat men de overuren op zaterdag anderhalf maal tellen en de op zondag gewerkte uren dubbel, dan komt Groenevelt aan een werkweek van gemiddeld 78 uren. „Dat is bijna het dubbele van een normale werkweek", aldus de Industriebond NW.

„Voor velen is het dan ook niet het salaris, maar de bevrediging die het werk in de Industriebond geeft, die de bestuurders elke week weer vol goede moed aan het werk voor de leden doet beginnen", aldus de Industriebond NW. Groenevelt rijdt voor zijn bond in een Opel 1900 en betaalt voor het privé-gebruik van deze auto f 100 per maand plus de vakantiekilometers.

DEN HAAG — Minister Lubbers (Economische Zaken) heeft de maximum verkoopprijzen voor een aantal belangrijke aardolieprodukten — benzine, petroleum, gasolie en stookolie — vastgesteld in de prijzenbeschikking aardolieprodukten 1974 om een beter inzicht te verschaffen in de verbruikersprijzen voor deze produkten. Voor de minder belangrijke gevallen blijft de Algemene Prijzenbeschikking goederen en diensten 1973 van toepassing. De volgende maximum verbruikersprijzen zijn in de beschikking opgenomen: — supermotorbenzine (mcl. BTW) 87.70 et per liter; — normale motorbenzine (mcl. BTW) 84.90 et per liter; — autogasolie: zone A (een groot deel van Zuid-Holland, Utrecht en Noord-holland en een deel van Gelderland): 48,70 et per liter; — in zone B (het gebied buiten zone A): 49,20 et per liter; — autogas (LPG) 31,30 et per liter; — brandstof voor tweetaktmotoren (idem) 103 et per liter; — autogasolie (in bulk, franco verbruiker, excl. BTW): in zone A 44,73 et per liter en zone B 45,21 et per liter;

— gasolie voor motorvoertuigen die niet in het wegverkeer gebruikt worden (in bulk, franco verbruiker excl. BTW): in zone A 29,53 et per liter en in zone B 30.01 per liter.

HET VERTROUWEN in het kabinet-Den Uyl neemt af onder het volk. Dat blijkt uit opiniepeilingen en uit gesprekken, die men dagelijks alom kan beluisteren. Ook in kringen, die het kabinet politiek na staan, gaat het vertrouwen wankelen. Men krijgt het gevoel, dat dit kabinet, hoewel het knappe en sterke bewindslieden bezit, nu het erop aan komt vaak onevenwichtig en onverstandig reageert en met onvaste hand regeert. Het presenteert zijn beleid niet alleen slecht, maar dat beleid zelf toont ook geen duidelijke en vertrouwenwekkende lijn.

Natuurlijk ondervindt het kabinet- Den Uyl meer tegenslag dan zijn tegenstanders ooit hadden kunnen bedenken. Natuurlijk zijn er allerlei nadelige buitenlandse invloeden en ontwikkelingen, waaraan dit kabinet geen schuld heeft. Natuurlijk zit de situatie, waarin het zijn beslissingen moet nemen, vol onzekerheden en is het gemakkelijk achteraf kritiek uit te oefenen. De beste stuurlui . . .Maar de besluiten van dit kabinet worden vaak slecht getimed en onhandig aan het volk gepresenteerd. De regering reageert vaak óf te overhaast, zoals met de benzine-distributie, óf te traag en te lakoniek, zoals met de prijzen-chaos.

De prijsmaatregelen, die nu pas zijn afgekondigd, zijn ingrijpend, maar zij komen in feite te laat. Het kabinet dat de inflatie-bestrijding bovenaan in zijn vaandel had geschreven en dat daartoe wel zo snel mogelijk een rem op de lonen heeft gezet, had al veel eerder een dam moeten opwerpen tegen de vloedgolf van prijsstijgingen. De hamsterrage onder het publiek heeft het op hol slaan van de prijzen stellig in de hand gewerkt. Maar de tegenstrijdige en niet overtuigende uitspraken van de regering hebben mede de sfeer doen ontstaan, waarin de hamster-psychose kon uitbreken .

De benzine-rantsoenering is op een grandioze janboel uitgelopen, zowel de voorbereiding als de uitvoering ervan. Het uitstel van de distributie op het allerlaatste moment was al een aanwijzing, dat men te overhaast te werk was gegaan. Dat uitstel heeft bij het publiek de indruk versterkt, dat de distributie niet zo erg noodzakelijk was. Bovendien kreeg men bij de pomphouders het gevoel, dat er van echte schaarste geen sprake was. Dat er in de grensstreek moeilijkheden zouden ontstaan, was te voorzien. Is het grootste deel van Nederland eigenlijk geen grensgebied? Is het niet onbegonnen en onzinnig werk om temidden van een benzine-zee Nederland als een kunstmatig distributie-eiland in te richten?

De overheid heeft tot dusver het publiek er niet van kunnen overtuigen, dat de olie-aanvoer zó sterk is teruggelopen, dat deze distributie nodig en verantwoord is. De Industriebond NW, die bewezen heeft over goede informaties inzake de olie-aanvoer in de Rijnmond te beschikken en die dit kabinet nu niet direct vijandig gezind is, komt met heel andere gegevens dan het kabinet. Onder het publiek groeit ook het onbehaaglijke gevoel, dat de oliemaatschappijen een eigen spel spelen, waarop de regering geen greep heeft. Hoe kunnen dezelfde oliemaatschappijen, die eerst zo sterk op benzinerantsoenering hebben aangedrongen, daar nu openlijk de hand mee lichten?

Het meest bedenkelijke is, dat dit zogeheten progressieve kabinet telkens weer de zwaarste lasten op de zwakste schouders legt. Van de benzine-distributie ondervinden niet de grote ondernemingen maar de kleine bedrijven de meeste last, zoals garage- en horecabedrijven. Rijken genieten in feite ontheffing. Van de nieuwe prijsmaatregelen zullen de grootwinkelbedrijven niet zoveel schade ondervinden, maar de kleine zelfstandigen des te meer. De kleine beurzen hebben de klap van de prijsverhogingen al weer te pakken voordat de regering met tegenmaatregelen komt. De kleine middenstanders komen steeds meer in de knel.

Sommige linkse figuren vertonen neiging om wat er nu fout gaat vooral op de schouders van confessionele bewindslieden af te wentelen. Dat gaat niet aan; het héle kabinet is verantwoordelijk. Het maakt als gehéél een krachtproef door. Het boet helaas aan geloofwaardigheid in. Wat de ministers als werkelijkheid verkondigen wijkt vaak af van wat de mensen dagelijks als werkelijkheid ervaren. Het kabinet-Den Uyl blijft te vaak beneden de maat van zijn moeilijkheden. Het verspeelt daardoor krediet bij zijn achterban en het levert de oppositie dagelijks munitie. Nog voor de oude, lage prijs. N.