Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

LEEUWARDEN — „Wij zijn in het noorden toe aan een keuze. Er is een zichtbaar verschil tussen de gevolgen van het voortzetten van het traditionele beleid enerzijds en het entameren van experimenten met nieuwe, gedifferentieerde en breed opgezette tertiair-onderwijsvormen gespreid over de regio anderzijds". Dat staat in de duscussienota „Visie op de ontwikkeling van het tertiair onderwijs in het Noorden", die vrijdag aan de orde komt op de tweede conferentie van het tertiair onderwijs in het Noorden in Groningen. De nota is opgesteld door de heren C. M. Bolle, S. J. C. van Eyndhoven. M. G. van der Geld, Th. Joostens en A. Peters.

In het hoofdstuk „Beschrijving huidige situatie onderwijs en regionale ontwikkeling" wordt gesteld dat er een nauwe relatie bestaat tussen werkgelegenheidsstructuur, inkomensaspecten, bevolkingsspreiding, sociaal-cultureel beleid en onderwijs. „Indien de werkgelegenheidssituatie een te gering aantal gekwalificeerde arbeidsplaatsen telt, die een hoger opleidingsniveau vragen dan zullen er weinig prikkels zijn om aan dit hogere onderwijs deel te nemen, terwijl degenen die zulk onderwijs wel volgen daardoor als het ware toekomstige migranten zijn," aldus het rapport. Het aanwezige patroon van onderwijsvoorzieningen wordt een belangrijke gangmaker genoemd voor bepaalde ontwikkelingen.

Een aanzienlijk percentage leerlingen van de hogere vormen van voortgezet onderwijs in het Noorden moet elke schooldag behoorlijke afstanden afleggen om de school te bezoeken. Boven een reisafstand van 15 kilometer neemt de animo om naar school te gaan sterk af, aldus de nota.

Er is een berekening gemaakt welke types scholen er tot 2000 nog bij zouden moeten komen voor de opvang van een bevolkingsaanwas van 500.000 zielen. Daarbij is men uitgegaan van een gelijkblijvende belangstellingsgraad voor de verschillende vormen van hoger beroepsonderwijs. Dat zou betekenen: vijf nieuwe instellingen voor hoger technisch onderwijs, één voor hoger middenstandsonderwijs, één voor hoger economisch en administratief onderwijs, drie voor hoger sociaal-pedagogisch onderwijs en drie voor kunstonderwijs.

In het derde hoofdstuk „En nu verder. .. Confrontatie van visie en traditioneel beleid" wordt een aantal vragen gesteld: „Kunnen we in het noorden blijven streven naar uitbreiding van vestigingsplaatsen van b.v. h.t.s'en, instellingen voor kunstonderwijs en sociale academies? Herkennen we een verantwoord ontwikkelingsbeleid, ais gestuurd zou worden b.v. naar een kunstacademie in Sneek, een sociale academie in Hoogeveen en een h.t.s. in Emmen?"

De geleidelijke stijging van de deelname aan het tertiair onderwijs maakt het volgens de samenstellers van de nota èn ongewenst èn onmogelijk de ontwikkeling van dit onderwijsniveau op enkele plaatsen te concentreren. Wanneer men in het Noorden doorgaat met de „touwtrekkerij" en niet bereid is tot bezinning op andere mogelijkheden, blijven de afzonderlijke vormen van tertiair onderwijs volstrekt los staan van een samenhangende visie op het Noorden en zullen zij hoogstens als produktiefactor, eventueel als toeleveringsbedrijf, een rol spelen, aldus de nota.

Deze gaat als volgt verder: „Eveneens aantoonbaar is, dat de zakelijke optelsom van wetenschappelijk onderwijs (met van elkaar vervreemde faculteiten) en zeer uiteenlopende specifieke hogere beroepsopleidingen niet tegemoet kan komen aan de individuele vraag naar onderwijs: waarom zou b.v. zuidelijk Drenthe wel hoger technisch onderwijs nodig hebben en geen kunstonderwijs of sociaal-pedagogisch onderwijs? Er is ook geen kans langs die weg tegemoet te komen aan de maatschappelijke behoefte aan duidelijk multidisciplinair opgeleiden."

Door handhaving van afstanden en het disciplinegewijs afgrendelen van opleidingen zal tevens het tertiair onderwijs niet optimaal toegankelijk zijn. De landelijke getalsnormen zullen in elk geval een spreidingsnóódzaak bewerkstelligen, die de factor afstand in stand houdt als keuzecriterium voor het volgen van onderwijs, aldus de nota. Verder wordt gesteld, dat het ontbreken van samenwerking en coördinatie tussen de verschillende studierichtingen en beroepsopleidingen onvermijdelijk leiden tot verschraling van de onderwijsmogelijkheden per richting, eventueel tot het zoeken naar verbreding zonder gebruik te maken van de kennis en mogelijkheden van verwante instellingen.

„De keuzevraag gaat worden, of het noorden enkele nog ontbrekende vormen van hoger beroepsonderwijs netjes over de drie noordelijke provincies wil gaan verdelen, of dat men opteert voor een zeer gedifferentieerd, multidisciplinair opgebouwd tertiair onderwijs om vervolgens na te gaan hoe een onderwijs ruimtelijk gespreid kan worden over het gehele noorden des lands," aldus de samenstellers. In het eerste hoofdstuk is dat tertiair onderwijs omschreven als gedifferentieerd in die zin, dat het studenten de mogelijkheid biedt om uitgaande van een brede basisopleiding keuzes te maken die leiden tot een op de persoonlijke en maatschappelijke behoeften gerichte studie-opbouw.

LEEUWARDEN — Paspoorten en andere reisdocumenten worden per 1 april duurder. Dat is een gevolg van de verhoging van de rijksleges. Afgifte en verlenging, een nationaal paspoort, een paspoort voor vreemdelingen, vluchtelingen en een laissez-passer wordt twee gulden duurder. Het tarief van Z-paspoorten gaat drie gulden omhoog. De extra-leges bij vermissing van een voorgaand paspoort gaan vijf gulden omhoog- Identiteitskaarten (toeristenkaarten) worden niet duurder. De indentiteitskaarten A, die door de Koninklijke Marechaussee worden afgegeven, worden vijf gulden duurder. Verder hebben de burgemeesters in Friesland van de commissaris der koningin bericht ontvangen, dat de geldigheidsduur van reisdocumenten voor vluchtelingen van drie op vijf jaar wordt gebracht. De prijs voor de verschillende documenten varieert per gemeente, afhankelijk van de plaatselijke leges-

BERGUM — Vrijdagavond maakt het NCRV-radio opnamen in de Kruiskerk te Bergum van het Drachtster Kamerkoor onder leiding van Gerben Hofma. De opname begintv om hall acht. Het concert zal op 25 mei worden uitgezonden.

MENALDUM — De rijkspolitie van Menaldumadeel heeft gisteren op drie plaatsen op snelheid gecontroleerd. In totaal zijn 35 processen-verbaal opgemaakt. Gistermorgen van zeven tot acht uur stond men in Beetgumermolen, waar een snelheidsbeperking van vijftig kilometer per uur geldt. Daar werden zeven automobilisten verbaliseerd (de hoogste snelheid was 82 km) en zeven bromfietsers (hoogste 52 km.). Van half tien tot half elf controleerde men het stuk rijksweg bij Marssurn, waar 70 km per uur is toegestaan en daar werden ces overtreders aangehouden, waarvan de snelste 105 km reed. Van half een tot half twee hield de politie tenslotte controle tussen Marssurn en Dronrijp, waar niet harder mag worden gereden dan 80 km. Daar greep men vijftien overtreders in de kraag. De hoogste snelheid was 99 km.

(ADVERTENTIE 1.M.) i ——■ _ Dit is Neerlands .... „g zachtste borrel ||B JOllfiC r^s Bols ___f^J__B___p ''__B_a___^ ~^_____H Wp l -M^^S&jÊly"' simd//&

(ADVERTENTIE 1.M.) \y^X VLINDEHVRIJE MODE n} VOOR MODE-BLIJE MENSEN o d Kelders 24, Leeuwarden Hr Oosterdijk 56, Sneek

(ADVERTENTIE 1.M.) op'e 00UWE.PI

28 mrt. Bergumerdam 13 (12); Leeuwarden 13 (11); Nesserzijl 11 (11); Sneek 11 (11); Scharsterbrug 13 (13); Woudsend 15 (15). Gemiddeld 13.4 (13.1).

LEEUWARDEN — Het rapport over het Friestalie toneel, dat door de betreffende commissie op maandag: 1 april aan de commissaris der koningin zal worden aangeboden, stelt zich zeer positief op ten aanzien van beroepstoneel in de Friese taal. De commissie is tot deze instelling gekomen op grond van twee elementen: de lange traditie die het Friestalig toneel bezit en de weerklank die het in de bevolking vindt; alsmede dit principiële element: als je uitgaat van de waarde van een taal, zou het op discriminatie — niet van de taal, maar van het toneel — neerkomen, als je die taal niet op de planken zou brengen. Het volk en zeker de jeugd mag niet van het Friestalig toneel worden uitgesloten, zo meent de commissie.

Juist wat de jeugd betreft wordt in het rapport de nadruk gelegd op een leemte die er in Friesland valt aan te wijzen. Terwijl de Noorder Compagnie probeert het theater te introduceren bij de jeugd van de middelbare scholen alsmede de werkende jeugd, is er niemand, die zich bezighoudt met toneel voor de leerlingen van de lagere scholen. Gezien de betekenis van het Fries als taal van thuis voor deze categorie, ziet de commissie hier een mooie medetaak liggen voor het Friestalig toneel. Hoewel er voor de school weiciig of geen repertoire is. acht de commissie dat geen groot bezwaar: het moet mogelijk zijn in het Fries hiervoor te schrijven en ook de kinderen zelf aan het erk te zetten.

Voorstellingen heeft de commissie niet bijgewond, wel repetities, zowel van „Tryater" als van cabaretgroepen. Wat de leden daarbij opviel was de aanwezigheid van een groot en positief te waarderen enthousiasme, terwijl ook van een aantal spelers (ouderen '.owel als jongeren), kan worden gezegd, dat zij een onmiskenbare toneel aanwezigheid bezitten. Wel zal het nodig zijn veel te doen aan hun opleiding. Wil men of kan men niet tot een Friese toneelschool komen, dan is het mogelijk weekendcursussen te houden. In elk geval is wel gebleken, dat er in dit opzicht weinig te verwachten valt van regisseurs, die immers per geval hun aanwijzingen geven en bij wie van geen systematische opleiding van de spelers sprake is. Of het ook mogelijk zal zijn hierbij toneel en cabaret onder één noemer te brengen, zal moeten blijken. Samenwerking, ook met de Noorder Compagnie, op die terreinen waar dit zakelijk en materieel mogelijk is, wordt toegejuicht.

Ook met de financiële consequenties heeft de commissie zich beziggehouden. De bedragen — die overigens voor zeer verschillende projecten zijn begroot — gaan, zo zal bij de publicatie blijken, de huidige subsidies ver te boven. Het is nu de vraag, aldus de commissie, wat rijk, provincie en gemeente over hebben voor dit Friestalig toneel. Een lid van de commissie vertelde ons wat te zijn teleurgesteld over het in de regio duidelijk aanwezige minderwaardigheidscomplex ten aanzien van eigen toneel. Men meent nog te veel, dat theater van elders moet komen, waarbij echter een oneerlijke vergelijking in het geding is: men mag eigen semiberoepsgezelschappen in het huidige stadium niet vergelijken met gesubsidieerde Nederlandse gezelschappen met leden, die een volwaardige opleiding hebben gehad. Tenslotte: het rapport is zeer uitvoerig en komt op de meest uiteenlopende punten tot duidelijke aanbevelingen, ook wat bestuur en repertoire keuze betreft.

LEEUWARDEN — Ook in Friesland doet een kettingbrief de ronde, die de ontvangers „bedreigt" met ongeluk als zij de ketting verbreken. Vorige week werd het schrijven gesignaleerd in Reitsum en deze week kregen verschillende bewoners van Birdaard deze verrassing in hun brievenbus. In het laatste geval was de brief verzonden in Damwoude.

Aan de andere kant worden er beloningen in het vooruitzicht gesteld voor degenen, die de keten niet verbreken. Zo wordt het voorbeeld genoemd van Constantin Dias, die in 1953 de brief kreeg, zijn secretaris vroeg om 24 „kopies" te maken en een paar dagen later twee miljoen dollar won in zijn niet met name genoemde land. Een citaat uit de brief: „Carlos Brandt, kantoorbediende, ontving de ketting. Hij geloofde er niet in, gooide hem weg. Een paar dagen later verloor hij zijn baan. Hij hervond de brief en zond bern naar 24 mensen. Negen dagen later had hij een betere baan. Zarin Bezzabolli ontving de ketting en zonder er in te geloven, gooide hij hem weg. Negen dagen later stierf hij." Ontvangers van de brief krijgen min of meer het bevel om 24 kopieën te verzenden. In de rechterbovenhoek moet worden geschreven F. E. G. E. in plaats van een postzegel. Verder staat in de brief de tekst: „Vertrouw in de Heer met heel je hart en al je wil en kennis, en Hij zal je weg verlichten."

Ook in Bergum heeft een inwoner eenzelfde brief ontvangen. Hij heeft de politie ervan in kennis gesteld. Deze betitelde het als „een kinderzaakje".

LEEUWARDEN — Omstreeks vier uur gistermiddag raakte de heer J. W. R. (55) uit Terhorne met zijn auto in een sloot naast de Hegedijk in Wijtgaard. Hij reed ongeveer 70 kilometer toen, door nog onbekende oorzaak de auto naar rechts zwenkte. De auto ramde een verkeersbord en een elektriciteitskast, ging vervolgens door een heg en belande in de daar achter liggende sloot. De auto kwam met de wielen omhoog tot stilstand. Omstanders haalden de heer R. en zijn medepassagier-, de 78-jarige mevrouw A. R. uit Terhorne, uit de wagen. De auto liep vrij zware schade op. De politie verzoekt getuigen van dit ongeval zich te melden op het bureau.

FERWERD — Het gemeentebestuur van Ferwerderadeel heeft de grondriolering en bestrating in het uitbreidingsplan Molenzicht in Marum aanbesteed. Er waren zeven inschrijvers. Laagste was de firma Stapels te Heerenveen ■jet f 105.700 (alle bedragen exclusief BTW). Opvolger was de firma Elzinga te Dokkum met f 125.950. De hoogste Was de firma Roorda te Lauwerszijl met f 147.540

LEEUWARDEN — „Eigenlijk kan men het hele jaar door op het terras zitten in de Prinsentuin", aldus heer Dijkhof van Theeschenkerij. Wie op milde februaridag dat voornemen te kennen geeft, krijgt een swet plus tafeltie buiten gezet en dat gebeurt ook regelmatig. Maar nu staan, dan alle tafels en stoelen buiten.

LEEUWARDEN — De gewestelijke raad van het Landbouwschap in Friesland doet een dringend beroep op de veehouders om plasticzeilen van kuilbulten niet te laten slingeren, zodat ze wegwaaien. Ze ontsieren dan het landschap, doordat ze in bomen en sloten terecht komen. Het Landbouwschap heeft van enkele kanten klachten ontvangen. In deze tijd van „,milieu-overbewustheid" kan een kleine aanstoot voor de hele landbouw grote gevolgen hebben, zegt de raad.

DRACHTEN — In het kader van de ditmaal uitermate druk bezochte Theaterdag, mede georganiseerd door de Noorder Compagnie in de Lawei te Drachten — er zün woensdag 1600 kaarten verkocht, voor het grootste deel aan Friese scholieren — heeft het gezelschap van Jaap Maarleveld de première gegeven van een toneelstuk van een biezonder karakter en met een speciale bedoeling geschreven. Het betreft een werk van de Oostenrijker Franz Xaver Kroetz, in het origineel „Oberoesterreich" geheten en in de lekker lopende vernederlandsing van Gerrit Kouwenaar „De rekening" gedoopt.

Nadat de N.C. dit stuk voor twee personen (plus toeschouwers) al enkele keren voor scholen speelde, kwam zij er nu publiekelijk mee voor het licht. De belangstelling was uitermate groot en zowel wat het spel van Marion Alving en Jaap Maarleveld betreft als het „educatieve" element (term uit de toelichting) kan van een succes worden gesproken. „De rekening" wil namelijk de jeugd sterk bij de problemen en de handeling betrekken. Daarom wordt er twee keer een pauze gehouden, waarin het auditorium vragen kan stellen. Vragen niet aan de acteurs over de opvatting van hun rol, maar aan de personen; in dit geval de chauffeur Henk en zijn werkende . vrouw Annie in him situatie. Dit geeft dan de jongelui te denken en de spelers moeten samen met de vragenstellers al „spelende" antwoorden leveren: en uiteraard niet zo eenvoudige opgave, omdat de spelers niet weten wat er gevraagd zal worden of welke oplossingen hun worden aangeboden.

Op deze wijze, zo bleek, wordt inderdaad de toeschouwersschare hevig geïnteresseerd en de duidelijke Ironie, die tot kort vóór het einde door de schrijver wordt volgehouden, kwam gezien de reacties uitstekend over. Kroetz heeft dan ook een voor velen herkenbare reeks van situaties geschapen: man en vrouw, niet erg intelligent, gemakkelijk te vangen voor de verleidingen van de consumptiemaatschappij, werken zichzelf in de financiële zorgen, vooral als zich een niet bedoelde toekomstige nakomeling aankondigt. Dan klopt „de rekening", gebaseerd op magere salarisjes. ineens niet meer en dreigt er een verwijdering tussen de echtgenote, waarbij ook de vraag: al dan niet abortus? (het wordt: niet) een woordje meespreekt. Het slottoneel van dit in vele korte stukjes geknipte uitermate sober gehouden filmpje(met heel weinig attributen, maar met een raak geschreven dialoog, brengt echter geen oplossing. Het paar blijft met de rekening zitten.

Terwijl in het grootste deel van de scènetjes een stuk maatschappijkritiek — zij het Indirect (bij de echtgenoten blijft het bij onhaalbare consumptieve wensen en uitzichtloos conformisme) — aan de orde komt, trekt de auteur deze lijn helaas niet consequent door, zodat het onbevredigende slotgedeelte verzandt in een toevallig gezinstragedietje- Daardoor verliezen Henk en Annie op dat moment hun karakter van typerende „doorsnee-minlmumlijders" en mist het gespeelde relaas uiteindelijk zijn doel. Van Maarleveld voelde dat blijkbaar zelf ook welaan, want hij zette in een kort napraatje de puntjes nog even kort op de i. Het moet echter naar mijn mening regisseur (tevens toelichter) Ernst Kats mogelijk zijn alsnog dit betoogje In slottekst en handeling te verwerken. En als hij dan toch nog gaat schaven, moet ook bedacht worden, dat de woorden: „abortus is verboden" voor Nederland niet meer opgaan en als argument dus niet gehanteerd kunnen worden.

Tenslotte (los van het bovenstaande) vermeldenswaard is hel enorme succes, dat Rients Gratama en begeleider Cees Bijlstra hadden met hun voor het overgrote deel (op wens van het jeugdige publiek) Friestalige keuzeprogramma, dat tweemaal een uitpuilende bovenzaal tot laaiend enthousiasme bracht. Friestalig cabaret, op deze moderne wijze gebracht, vindt ook bij MAVO en HAVO een verrassende weerklank en bewijst daarmee zijn onloochenbare functie ook in deze tijd SYTSE JAN VAN DER MOLEN

WORKUM — Dit jaar zal op de camping It Soal te Workum een midget-golfbaan worden aangelegd. Bovendien zal het electrische net worden uitgebreid, waardoor de hele camping zal worden verlicht en alle caravans op het terrein kunnen worden aangesloten op het electriciteitsnet. Het jeugdrecreatiegebouw, dat vorig jaar in gebruik werd genomen, zal tweemaal zo groot worden gemaakt, en van nieuw interieur worden voorzien.

Een en ander werd meegedeeld op de jaarvergadering van Plaatselijk Belang te Workum, die dezer dagen werd gehouden. Ook werd meegedeeld, dat in april een oriënterende bespreking Plaats zal hebben tussen Plaatselijk Belang en het gemeentebestuur van Workum over investeringen op de camping in 1975.

De tarieven werden als volgt vastgesteld: seizoenplaats tot 7.35 meter f4lO (voor elke meter lengte extra per caravan 140); seizoenplaats inwoners Workum f 350; toeristische kampeerders: Personen tot twaalf jaar f 1 per nacht; twaalf jaar en ouder: f 1,75 per nacht; caravan, tent, boot, auto f 1,75 per nacht; goedgekeurde kampeerbus f 3,50 Per nacht; onbewoonde caravan of tent f 3,50 per nacht. Winterstalling periode 1 oktober 1974-31 maart 1975 f 110.