De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE ' — * nieuwe! Bil 18 DEZE WEEK: Exclusief onderzoek over censuur 90 een! • ovoral verkrijgbaar ï

ADVERTENTIE 'llitfc A #• Sportief.... elegant.... gedistingeerd dc sfeer waarin Schwcppcs j~ ~]] INDIAN TONIC» SODA. GINGER ALE (Svveet and Dry)

. DEN HAAG, 31 dec. (KNP) — In een; brief, die de bisschoppen aan de vooravond van de vijfde zitting van het pastoraal concilie van Noordwijkerhout tot hun gelovigen richten, maken zij hen deelgenoten van hun grote zorgen over priesters en religieuzen in deze tijd en vragen zij om gebed. Allereerst wijzen zij erop in „welke moeilijke situatie de kerk zich bevindt nu van alles van de kerk geëist wordt in een wereld, die onder ontzaglijke problemen gebukt gaat. Er zijn mensen die teleurgesteld zijn in de kerk, aldus de bisschoppen. „Ook weten wij dat er zorg en onrust is over de situatie in de kerk." De bisschoppen dragen deze zorgen als een dagelijkse last met zich mee, zo schrijven zij. Samen met hun gelovigen willen zij bepalen hoe zij in die moeilijkheden hun beleid moeten bepalen. Dat is speciaal het geval nu het gaat over de priesters en religieuzen, waarover de bisschoppen heel speciale zorgen hebben. „Juist zij, die hun leven het meest nauw aan de "kerk hebben verbonden lijden het meest onder de situatie van de kerk. Zij leven en werken vaak in moeilijke omstandigheden of verkeren in grote gewetensnood. Jongeren gaan onder hen steeds meer ontbreken." De bisschoppen sommen in hun brief nog eens de feiten op: in twee jaar tijds ongeveer vierhonderd uittredingen van priesters, wereldheren, zowel als religieuzen. „Onder hen zijn vele gelovige en bekwame priesters, die wij graag voor het p'iesterwerk hadden willen behouden". Het aantal priesters dat overlijdt overtreft het aantal wijdelingen. Hierbij merken de bisschoppen op dat vele theologie-studenten die bereid en geschikt zijn als priester voor de gelovigen ta gaan werken een afwachtende houding aannemen, „omdat de huidige gang van zaken voor hen te onzeker is". De orden en congregaties krijgen praktisch geen nieuwe leden. En dat ondanks het feit dat er onder jonge mensen genoeg idealisme aanwezig lijkt, zo zeggen de bisschoppen. „Maar de huidige vormen van religieus leven spreken hen blijkbaar niet zo aan, dat zij zich aan een dergelijk leven zouden willen verbinden". Deze feiten stellen gelovigen en bisschoppen een aantal klemmende vragen, die in Noordwijkerhout worden besproken. De bisschoppen zeggen uitdrukkelijk te hopen dat de katholieken van Nederland niet denken dat de komende zitting van het pastoraal concilie niet over hen handelt, maar over een bepaalde groep. „Het gaat om de toekomst van de kerk en uw kinderen". Vooral voor hen zijn jonge priesters nodig, die de jeugd vaak beter •verstaan dan oudere priesters, zo zeggen de bisschoppen.

„Er zijn vele priesters en theologiestudenten die streven naar opheffing van de verplichte binding van priesterschap en celibaat. En veel gelovigen zijn van mening dat dit streven niet onevangelisch is. Tegelijk mag verwacht worden dat in de Kerk op levende wijze getuigenis wordt afgelegd van de evangelische waarde van het voor God en de mensen ongehuwd blijven.

Er zijn velen die van de bisschoppen verwachten, dat zij opkomen voor de noden van onze eigen Nederlandse situatie, voor de eigen Nederlandse kerk, waaraan zij zich gebonden weten". Wel merken de bisschoppen op dat men „uiteraard van hen mag verwachten dat zij de band met de wereldkerk willen bewaren, ook als zij streven naar de rechtmatige eigenheid van een lokale kerk in het geheel van de wereldkerk".

In DE NIEUWE UNIE schrijft Joos Arts over het gesprek tussen de twee Duitslanden, dat moeizaam op gang schijnt te komen: „Zoals West-Duitsland in de westerse kapitalistische wereld een geweldig economisch succes heeft geboekt, zo heeft dat *de DDR aan de andere kant gedaan. (Een Zweedse journalist ?.ei eens, niet zonder cynisme: „De Duitsers kunnen alle systemen laten werken".) Bonn en Oost-Berlijn zijn thans in gesprek. Een moeilijk gesprek. Oost-Duitsland wenst zonder meer volledige erkenning als onafhankelijk land. Dat vraagt Ulbricht thans van Willy Brandt, de nieuwe bondskanselier. (En dat wilde het laatste PvdA-congres, gestimuleerd door Ilan Lammers. onzes inziens terecht geven). Maar dat wil Willy Brandt in Bonn niet geven. Do formule van Brandt is: de twee Duitslanden zijn geen vreemde staten, maar „binnenland" voor elkaar. Ulbricht van zijn kant distilleert daaruit de zoveelste poging van Bonn om Oost-Duitsland te „annexeren". Toch is de vraag van Ulbricht te begrijpen, als men bedenkt dat Bonn onder leiding van de christendemocraten twintig jaar lang heeft geprobeerd Oost-Duitsland opzii te duwen, onder andere door de Hallstein-doctrine (die inhield dat iedere staat die Oost-Duitsland erkende, niet kan rekenen op een Westduits gezantschap, een regel die nooit gelukt i en nu gelukkis is afgeschaft). De veiligheid van Europa is in de hoogste mate gediend met een goede verstandhouding tussen Oosten West-Duitsland. Op. economisch gebied bestaat die verstandhouding al. Beide landen verdienen goed aan elkaar. Wij hopen dat het jaar 1970 een politiek gesprek tussen beide deellanden zal brengen. Onder de hoede van de twee Groten moeten thans de twee Duitslanden laten zien dat ze met elkaar kunnen leven, ook al is de een communistisch en de ander kapitalistisch. De hele wereld zit er op.te wachten."

UITVERKOCHT al de eerste avond dat het Open Theatre uit New York in het Universiteitstheater in Amsterdam speelde. Het is ook een van de bekendste laboratorium-groepen. Het vertoonde groepswerkstuk heet „The Serpent", de slang, die uit het boek Genesis. De slang wordt uitgebeeld door een groep mannen, samengeklonterd met benen en armen door elkaar heen, voortdurend in beweging, met open monden en daaruit de snel bewegende tongen, alle met een appel In de hand, want zij zijn ook de boom. Heel beeldend, grappig en ook nog iets meer. Eva is een meisje, dat in haar bewegingen vergroot en verhevigd beeldend maakt, dat zij zich hevig door die slang en die appels aangetrokken voelt, maar blijft aarzelen om er aan toe te geven. De teksten, die in Genesis staan — de dialoog tussen Eva en de slang — wordt gesproken, met herhalingen telkens, en met toevoegingen waarin hedendaagse paralellen verwerkt zijn. Nog simpeler is daarvóór de schepping van Eva uitgebeeld. Adam. ligt te slapen. Het meisje, dat Eva zal worden, legt zich op hem neer, slapend, zc worden beiden wakker en ontdekken elkaar. Met dat strikt eenvoudige is intussen door die hele groep wel iets wonderlijk gedaan, waardoor het heel gemakkelijk te volgen en te herkennen is, maar tegelijk een aantal elementen, details, uitwerkingen bevat, die het meer doen zijn dan het spelendillustratief uitbeelden van bekende bijbelfragmenten. Nee, het is geen ontmythologisering, maar wel het beeldend zichtbaar maken van de zeer menselijke ervaringen in die bekende gebeurtenissen.

Opvallend was een scène, die aan Genesis voorafging. Men kon «r bij denken aan Thornton Wilders „Happy journey"; vader, moeder en twee kinderen, die een autotochtje maken op; een leeg toneel met alleen maar vier stoelen. Bij het Open Theatre zag men zo het moment van de moord op Kennedy — zonder stoelen. Vier men-! sen, twee aan twee achter elkaar,! geknield, vrolijk wuivend, een samengedrongen groepje spelers als toeschouwers ook \vuivend, voor de verbeelde auto een man op een knie met een 'gefingeerd geweer in de aanslag, tellend, en dan als op dat filmpje, de bewegingen van de vier mensen in de auto. Daarna werd het gespeelde filmpje teruggedraaid, opnieuw vertoond, soms halverwege weer terug. De toeschouwer krijgt het telkens opnieuw te zien. Dan valt de simpele tekst weg, het tempo versnelt, het kijkende groepje komt langzaam tot een tekst, zoiets als: het gaat ons niets aan, wij hebben er niets mee te maken, wij blijven er buiten. Het is niet mogelijk alles te beschrijven — de moord van Kaïn op Abel wordt gespeeld, het groeien van de geslachten, het optreden van het zedelijk verval tegen dat Noë zou moeten verschijnen. Maar het bovenstaande .kan een indruk geven. Het is een zeer goed doordacht werkstuk, duidelijk gericht op een nieuw publiek, veel opener, veel speelser dan het Living Theatre of Grotowski. door de hele groep uitstekend beheerst. ANDRé RUTTEN Open Theatre; The Serpent, gemaakt rioor de groep. Worden en structuur: Jean Claude van Itallie. Leiding: Joseph Chaikin. Universiteitstheater. Nieuwe Doelenstraat, Amsterdam, 30 en 31 december en 1 januari.

Eva heeft in de appel gebeten — het Open Theatre in „The Serpent".

DEN HAAG, 31 dcc. — De leraar Nederland drs. G. Termorshuizen uit Amsterdam zal op 9 januari naar Djakarta vertrekken om aan de Universiteit van Indonesië Nederlands te gaan doceren. Hij is de tweede Neerlandicus uit ons land, die door het ministerie van onderwijs en wetenschappen als docent Nederlands naar Djakarta wordt uitgezonden. De eerste was drs. J. W. de Vries, die begin augustus van dit jaar zijn werkzaamheden in Djakarta begon. Het ministerie heeft met de heer Termorshuizen voorlopig voor enige jaren een overeenkomst aangegaan.

VRIJ NEDERLAND bestaat dertig jaar, een felicitatie waard. Het blad werd geboren als ondergronds blad in de tweede wereldoorlog en voerde toen nog de ondertitel „Nederland-Oranje", ivat \'N tegenwoordig niet meer zou doen. Ter gelegenheid van het jubileum drukt het blad deze week zijn voorpagina van 21 december 1942 opnieuw af. Te viooi om niet uit te citeren. Het gaat over Mussert: „Mussolini waagde zijn marseh naar Home en won. Hitier had nog behoefte zijn macht uit handen van Duitschlands eersten-burger te aanvaarden. Franco riskeerde een burgeroorlog op leven en dood, maar deze miezerige dwerg, deze impotente lieveling van zijn tante, deze Mussert, Musart, Mutsaert (d.i. schelm, ellendeling, lafaard, vuilspuiter) kruipt als het gevaar geweken is ergens in Nederland onder het hooi vandaan, aanvaardt zi in schijnmacht uit de handen van 's lands doodsvijand en laat anderen voor deze eerloze comedie den prijs betalen, den prijs van Hollands rijkdom, Hollands arbeidskracht, Hollands vrijheid, Hollands eer, den prijs van Hollands bloed! In 1918 deed Troelstra een greep naar de macht, tegen den wil van een groot deel van het Ned. volk. Wij laten in het midden of hij gelijk of ongelijk had, maar hij reisde niet naar den vijand van ons volk en hij dreef geen koehandel met ons bloed en onze eer. Daarom kon en mocht hij in 's lands vergaderzaal zijn misgreep belijden en daarom blijft zijn naam in eede onder ons. Maar dit mannetje Mussert grijpt niet eens naar de macht, maar bedelt, na 4 ó 5 maal platzak weggestuurd te zijn vergenoegt hij zich met den schijn. Hij ademt, kletst en „regeert" bij de gratie van de Duitsche wapens; hij kan zijn zwarte horden niet eens de straat opsturen zonder de toestemming en de bescherming van zijn Duitsche meesters; hij smeekt te mogen meepraten in het gesprek, waarin toch alleen maar Duitsch verstaan wordt; hij mag handelen namens een volk dat hij. uit angst!, plaats en datum vrn zijn feestlijke ambtsaanvaarding verzwijgen moest en hij mag voor pias spelen in het gevolg van den hyper-landverrader Seys en zelfs tusschen dit slag kerels. Quislings, Lavals en Racha's wekt hij nog de lachlust... maar zijn zwarte ber.tgenooten applaudiseeren."

„In de dagen dat hij zijn/eenige historische kans kreeg (gevaarlijk, omdat zij groot en historisch was!) kroop deze rat onder 't hooi en tenzij hem niet eerder den kogel van één onzer wrekende landgenooten vindt, zullen wij hem op de dag van de afrekening opnieuw ergens onder 't hooi moeten zoeken."

Goed einde en een goed begin! En moogt gij nog ontwaren een eeuw, volwassen wordend in zijn zeventiger jaren. CHRONOS %

ACCENT noemt 1070 „het oogstjaar van premier De Jong". Zijn portret siert het omslag en binnenin staat een uitgebreid interview met hem. Hij zegt 0.a.: „De komende verkiezingen hebben geen rechtstreekse invloed op het beleid. Wel vind ik, dat die verkiezingen merkbaar zijn bij het parlementaire-werk. Over het geheel genomen is het politieke leven enthousiaster en levendiger dan voorheen, er is bepaald Reen gebrek aan belangstelling. Als men naaide Tweede Kamer kijkt: de politieke partijen zoeken duidelijk naar andere verbanden; dat streven heeft uiteraard ook invloed op de gedragingen van de partijen. Ook dat is een positieve zaak, ondanks het feit da er tijdelijk wel een verwarder beeld door onstaat." Vindt de heer De Jong dat de komende verkiezingen landelijke geldigheid bezitten? „Zulke verkiezingen hebben allijd wel een beetje landelijke waarde, in 1970 'vat meer vanwege» de optredende vernieuwingen. Zij y.iin dus wel degelijk een indicatie. Meer wil ik er niet van zeggen. U kent overigens het bekende spelletje: de verliezer zal aan de uitslag geen algemene geldigheid toekennen, de winnaar zal dit engetwljfeld wél doen." Meent hij dat een kolonelsregime a. la Griekenland in Nederland mogelijk is?

„Dat is uit gesloten. De democratie is bij ons springlevend, levendiger dan zij ooit is geweest. Een dergelijk regime strookt ook niet met de aard van het Nederlandse volk: we zijn zeer individueel ingesteld, we zijn allen kleine baasjes. Alleen door overleg met elkaar kan de democratie werken. De Nederlanders zouden het niet accepteren als er iemand kwam. die zou zeggen: „Ik weet het beter". Ik maak me echt geen zorgen op dit punt." Wat vfndt hij van de uitspraak dat de NATO een instrument van de vrede moet u-orden? „De NATO is altijd al een instrument geweest voor de vrede. Er hebben nimmer agressieve bedoelingen voorgezeten. De uitspraak die u bedoelt wordt gedaan door mensen, die niet weten hoe het zit."

Het begint er hard op te lijken dat Elseviers Weekblad en de Haagse Post, gezamenlijk en jh onderlinge strijd, bezig zijn André Kloos, voorzitter van liet NVV, naar het premierschap toe te schrijven. ELSEVIERS WEEKBLAD is deze week aan de beurt. Het roept Kloos uit tot man van het jaar 1070 en laat allerlei mensen over hem aan het woord. Er is ook een interview met de Grote Man zelf, maar dat mocht niet over de politie!. paan. Waarom niet? Kloos: „Het moet maar eens even betijen. Men wil mij in een bepaalde hoek plaatsen. Ik laat mij echter niet door de schrijvende en sprekende pers in een bepaalde hoek dringen. Wat ik wil, zal in vrije keuze worden bepaald." U hebt tierklaard, dat de spanning rond deze regering groeit en dat naar uw mening het kabinet zal struikelen. „Het kabinet zal hoe dan ook vallen. Dat zit er dik ingebakken. Kr zijn zoveel geschilpunten, die spanningen oproepen. Aan de hele inflatiebestrijding ga ik dit jaar zwaar tillen. Ek>n regering die in 19(59 de prijzen niet in de hand heeft kunnen houden en tegelijkertijd een formeel systeem in de loonpolitiek wil brengen..., zo'n spanningsveld moet wel tot een tumultueuze situatie leiden. En dan: de strijd om de index-clausules, de meningsverschillen over de BTW-verhoging, de gemeenten die financieel in de puree zitten. Neem de arbeidstijdverkorting; je hoeft er maar over te „ praten en de regering steigert al. Dit kabinet struikelt nog voor de verkiezingen zullen plaatsvinden." , Kr bestaat in brede politieke kring angst dat bij een heengaan van de regering het land onregeerbaar wordt, omdat een alternatief kabinet moeilijk te formeren ts. „Ik deel zo'n standpunt niet. Waarom zou men angst voor onregeerbaarheid hebben? Slecht regelen is ook niet je van het. Vervroegde verkiezingen kunnen altijd plaatsvinden. Nu met_ de deconfessionalisering. kan niémand zeggen hoever die in de desbetreffende partijen al is voortgeschreden. Niet dut ik direct al een meerderheid van de niet-confessionele kant zie, maar toch ..." Van Mierlo heeft gesteld, dat men eventueel tvel in een zakenkabinet zitting wil nemen. (Op het partijcongres in december). „Daar heb ik helemaal niets van begrepen. Wat is dat nou. een zakenkabinet? Waar blijf je als partij dan? Daar moest ik wel even om lachen, om die uitspraak."

Van een bijzondere medewerkster DELFT, 31 dec. — In het kader van de studieweek „Orff-Schutwerk", dié al sinds jaren in de Kersttijd te Delft gehouden wordt, vond in de Stadsdoelen een concert plaats, waaraan medewerking verleenden de leerlingen rorv de muziekschool te Tegelen, leden van het Gewestelijk Orkest van Zuid- Holland en — uiteraard —als belangrijkste groep de leerlingen van de Drlftse muziekschool. Pierre Hauwe, de directeur van de Delft.se muziekschool, en zijn Nederlandse en buitenlandse gasten werken vol entoesiasme aan de muzikale vorming 'van de jeugd. Wie de lessen bijgewoond heeft van hemzelf, van Jos. Wuytak (Mechelen), van Wilhelm Keiler (Orff Institut, Salzburg), van Gabor Friss (Boedapest) en van de Nederlanders Rabé, Kokkes e.a., weet hoe veel en hoe nuttig werk hier verricht wordt. En dat dit van het grootste belang is, weet de leraar schoolmuziek maar al te goed, die zich telkens weer geconfronteerd ziet met leerlingen van lager en voortgezet onderwijs, die op de meest uiteenlopende wijze muzikaal gevormd, dan wel niet gevormd zijn. Het concert bestond uit twee duidelijk gescheiden delen: vóór de pauze het orkest van de muziekschool van Tegelen met een zeer gevarieerd programma. bevattende werken van H. L, Hassler (Canzon duodecimi toni), een Suite van Hiindel, het eerste deel van een celloconcert van J. B. Breval (soliste een jeugdige leerlinge van de school), werken van Bartók, Ranki en Kodaly en tot besluit twee werkjes voor Órff-instrumentarium van de directeur-dirigent Louis van den Hoonaard: Rondinette en Bolerette. In overweging nemende, dat deze muziekschool pas 4 jaar geleden opgericht werd, kan men over het resultaat slechts zeer voldaan zijn. Er werd gemusiceerd met kennelijk »plezier en veel élan. Na de pauze was Pierre van Hauwc de dirigent van het Gewestelijk Orkest van Zuid-Holland met enige delen uit de Balletmuziek van de opera Faust en de Wilhelm Teil Ouverture van Rossini. Het hoogtepunt vormde echter het laatste gedeelte van het programma, toen genoemd orkest samen met een groep leerlingen van de Stedelijke muziekschool demonstreerde, hoe mer (nu volgt een citaat uit het programma) „met elementaire muziek, die niel méér wil zijn als een in zekere zin pretentieloze muziek, waar men mee „spelen" kan in de werkelijke zin van het woord muziekstukken kan uitvoeren van Gunhild Keetman, Carl Orff en Pierre van Hauwe. De dirigent had naast de grote groep op het podium nog blokfluitgroepen links en rechts in de zaal en op het balkon geplaatst. Wat door de ten dele zeer jonge kinderen aan musiceervreugde en vooral ook aan concer.traie werd gedemonstreerd was werkelijk hartverwarmend. Daarbij werden ritmische passages van beslist niet eenvoudige aard zonder meer uitgevoerd: de hierbij opgedragen taken zoals b.y. in de wisselmaatdans van Orff en m de Jota en de Bolero van Pierre van Hauwe leverden het bewijs, dat spontaniteit en plezier melodische en ritmische elementen in de gekozen muziekstukken tot een boeiend klankeffect kunnen brengen. Men kan Pierre van Hauwe en zijn docenten slechts erkentelijk zijn dat zij op zo doeltreffende wijze kinderen tot musiceervreugde en muzikaal begrip brengen.

HILVERSUM, 31 dec. — De NOS zal met twee inzendingen gaan deelnemen aan het internationale televisiefestival van Monte Carlo, dat van 10 t/m 21 februari wordt gehouden. Het zijn de Liesbeth List-show van de AVRO (die in het concours om de gouden roos van Montreux van dit jaar al werd bekroond met de persprijs) en de Fastnetrace 19(59, de NOS-documentaire, die onlangs de eerste prijs verwierf in de categorie sportnieuws van de World news film award.

Van onze onderwijsredacteur ARNHEM, 31 dec. Het bestuur van het katholieke onderw\jzersverbond zal var/aan of de algemene onderwij zersfederatie landelijk kan onderzoeken hoeveel gehuwde onderwijzeressen en kleuterleidsters zouden willen bijspringen in het onderwijs. Op de gisteren gehouden jaarvergadering van het KOV werd, zoals gebruikelijk, van verscheidene kanten de kwestie van de verlaging van de leerlingenschaal aan de orde gesteld. Daarbij kwam ook weer de vraag naar voren hoeveel personeel er in de naaste toekomst beschikbaar zal zijn. Er werden voorbeelden genoemd van een beperkte enquête die uitwees dat heel wat gehuwde onderwijzeressen en kleuterleidsters bereid zouden zijn voor kortere of langere tijd terug te keren naar de school. Op aandrang uit de vergadering zegde voorzitter Th. Knippen toe dat in ANOF-verband gesproken zal worden over een landelijk onderzoek naar het potentieel dat door inschakeling van de gehuwde vrouwen beschikbaar zou komen. Men wil verder bij de minister van defensie opnieuw en met meer nadruk vrijstellingen van militaire dienst voor onderwijzers bepleit zien.

J AMSTERDAM, 31 dec. — Met een gebrekkige geluidsinstallatie en in een ijskoude tent is gisteravond in Amsterdam de generale repetitie gehouden van de musical Hair, die op 2 januari in première gaat. De teksten waren voor het grootste deel nauwelijks of in het geheel niet te verstaan, zodat er in de zaal — die gevuld was met ruim 1000 genodigden — weinig van het love-spel overkwam. Bovendien moest de musical, die zonder pauze werd uitgevoerd, tegen het eind door een technische storing worden onderbroken. Een groot deel van de mensen in da zaal moest genoegen nemen met een zitplaats op de stoffige grond of een staanplaats omdat de stoelen voor een groot gedeelte nog ontbraken. De verwarming was uitgevallen, zodat iedereen verkleumde van de, Hou* De spelers voerden hun naaktscène gekleed uit. Na afloop van de musical konden de mensen hun voeten warmen door deel te nemen aan het vijf minuten durende „dansfeest", waartoe zij door de regisseur Victor Spinetti waren' uitgenodigd. De slechte kwaliteit van het geluid werd nog vermeerderd door de gierende wind. die het zeildoek van het mobiele theater naast het Olympisch Stadion deed klapperen en de spanten deed kraken. Voorafgaande aan de musical werd aan de Amsterdamse popgroep „Zen", die in juni j.l. het magische getal honderdduizend met hun plaat „hair" passeerde, de gouden plaat uitgereikt.