De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE Rente tot 7% Rijkspost- | spaarbank I || pp altijd safe! [|j|| JJ

ADVERTENTIE / Men zegt dat 'kaas uit het vuistje' alleen maar propaganda is van de kaasjongens. t Dat is een misvatting. Reeds in in iets hartigs. En snijdt een de SO-jarige oorlog grepen de ferm stuk van zo'n groot, musketiers van Willem de gouden brok. Onze kaasmannen Zwijger naar een stuk kaas. hadden het best zelf willen Het schijnt zelfs dat kaas uit verzinnen, daar niet van. Maar het vuistje de enige leeftocht kaas uit het vuistje was in het turfschip van Breda. is zo klassiek als /\> \ Het is gewoon een oude, een glaasje recht \O. N. nationale gewoonte. En nog op en neer. Zou je \ * \ altijd grijpt een Nederlander ze daarom zo vaak \ .naar het mes als hij trek heeft bij elkaar zien?

ADVERTENTIE Verkleinde diticvanj Panorama gezien?lan nu I de

DIE RUIMTEN ZIJN er in het Centraal museum niet, de zalen zijn alleen geschikt voor intieme tentoonstellingen. do tuinza.il biedt enig perspectief voor ei?n dergelijk evenement en van de tuinen is alleen de rechter uitbreiding enigermate geschikt voor opstelling van wat grotere plastieken. Een dergelijk ambitieus plan had mogelijk in een van de jaarbeurs-hallen tot zijn recht kunnen komen. Hier was de zaak al hij. voorbaat gedoemd Ie mislukken. Je komt er vandaan met de idee, dat wij bezig zijn met een complete chaos, waarin zelfs de ingewijde geen weg neet te vinden. Tal van beeldhouwers heb ik horen zeggen: „vooj mij hoeft het niet meer". De inrichting is navenant. Bijna niets komt tot zijn recht, of krijgt de vereiste ruimte of rust, of het moeten de gekke, geestige zaken op de tentoonstelling zijn, want dip zijn ej; wel degelijk en daarmee kan je je dan ook rotlachen. Ger van Elk steelt de show met zijn Hollands keukentje; Queen Ann-tafelt je met daarop een aquarium, waarin een emallle keteltje constant staat te koken op een comfoor. Het water wordt aangevoerd via een slangetje. Het is in koloniale stijl-.gedacht en daarom is er een rieten dakje met bamboe boven gémaakt. Dat is typisch de gein van ArU Povere, waai Boezem zich bij aansluit met een kamer, behangen met wapperende gordijnen. Men denkt dat er een raam open stjiat,. maar er t> helemaal geen raam en ventilatoren geven dat vreemde effect. Een van die gein-dingen wordt ook gevormd door een stapel televisie-toestellen, waarbij de beeldbuis hier en daar is weggenomen — waardoor men door het toestel heen kijkt — of vervangen is door een spiegel, waardoor men zichzelf ziet. Men Is zo gewend iets in die kijkkast te zien, dat de mensen schrikken, wanneei ze zichzelf zien. „Vrouwen gaan direct hun haar kammen en mannen strikken hun das recht, wanneer ze dat bespeuren", vertelde iemand mii die de zaak langdurig had bekeken. Ook de directie heeft een grapje bedacht door in de zeer kostbare catalogus papiertjes met de naam Krop over die van Kneulman te plakken, aldus Kneulman aansprakelijk te stellen voor de Kropman op de dijk bij Delfzijl en Krop laat op zijn beurt de arme Lazarus opnieuw lopen.

Dl li CATALOGUS is misschien wel de zaak waar liet om draait. Een eindeloze bron van informatie, uitputtende gegevens, bergen documentatie zijn erin verwerkt. Het moest een standaardwerk worden voor hot nageslacht en als zódanig zal het zeke'r waarde hebben, ofschoon erbij vermeld had moeten'worden, dat het absoluut geen pretentie van volledigheid heeft Zo kan men de plastiek natuurlijk niet. afdoen met ern klein zaaltje figuratieven, al prijken daarin dan de prachtige kop van Albert van Dalsum en Piet Esser en het erg subtiel geconcentreerde conterl'eitsel dat Paul Gregoire van Silvie d'liondt maakte. P>ij het geheel zou ik een kolom kunnen vullen met vragen in de trant van: waarom dit wèl t'n dat niet, maar dat heeft weinig zin want dat is de keuze van de samenstellers van de tentoonstelling. Toch geloof ik. dat binnen het kader van de opdracht een veel belet en indringende! beeld 'van do huidige stand der beeldhouwkunst had gegeven kunnen worden .Je kunt alleen zeggen dat er heel wat gaande is onder de beeldhouwers. Maat ie komt ook lot de conclusie dat et aardig wal energie nutteloos is verspeeld. Nou ja, is dal zo erg? Het heelt weinig zin om de honderden inzenders te gaan opsommen. Bij de bar slechte inrichting moet gezegd worden, dat het museum, wel kosten noch moeiten heeft gespaard om bepaalde dingen te realiseren. Het Boezem-kamertje bijvoorbeeld is speciaal gebouwd evenals een houten doorloopplastiek van Hans Koetsier. Daar zitten heel wat timmermanuurtjes in. Dat echter een drietal enorme stalen balken die dc voet vormen voor het grote zwevend paard van Arthnr Sproncken niet. even in dc grtnd verzonken, hadden kunnen worden is me daartegenover een raadsel, temeer, waar de 'plastiek erdoor wordt aangetast en tevens wordt de briljante „Nereide op Triton" van Nic. Jonk erdoor weggeslagen. Heel vreemd staari er de beeldjes van Karei Gomes in de tuin, dat stuk duidt op een soort super-1 dülelanterige inrichting. Het best i.s| eigenlijk de tuinzaal, waar enkele ge-1 luid-licht-tril elementen staan opge- j steld benevens de grote plastieken van Harry Marks, kubistische bouwsels in de trant van Antonif. Caro, al meer vertoond maar toch boeiend en er is tenminste ruimte omheen. HET EVENEMENT duurt tot 16 november. Ik ben benieuwd wie er uit deze „catalogue raisonné" over tien jaar nog aan de weg timmert. Dan zal de Binnen-Dieze in Den Bosch wel schoon zijn en dan begrijpt niemand meer iets van de inspiratie van Jaak Frenken met zijn berg rotzooi. En de kachels van Bill Couzijn, die Auschwitz verbeelden? Zullen die nog met het sentiment van onze memoire-associaties verbonden zijn? MARIUS VAN BEEK

Van onze speciale verslaggever AMSTERDAM. Iti okt. — De uitgevers van leespqrtefeuilles hebben een nieuwe poging geioaagd de NV Uifgevenj „De Spaarnestad" en de Geïl/uxtruerde Pers tol levering ran geïllustreerde weekbladen als Margriet, Panorama en Libelle te dwingen. F.en ran hen, de heer P. Sanders nit Ridderkerk, heelt gisteren in kort geding aan de president van de Amsterdamse rechtbank, mr. tl. Stheeinun. gevraagd de uitgeverijen te bevelen hel verbod tot levering op te heffen. De grossiers van geïllustreerde weekbladen staakten eind juli de levering aan de leesportefeuilles op aandrang van de uitgeverijen, die zich altijd al verzet hebben tegen de aanwezigheid van hun produkten in de portefeuilles. In augustus vroeg een aantal uitgevers van leesportefeuilles in kort geding reeds orn de opheffing van het leveringsverbod. Maar de waarnemend president van de Amsterdamse rechtbank verklaarde de uitgevers niet ontvankelijk in hun eis, omdat ze slechts de Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven (VNU) hadden gedagvaard, die (juridisch gezien) part nog deel hadden aan het leveringsverbod. Daarom had de heer Sanders gisteren behalve de VNU tevens de Geïlustreerde I'ers, De Spaarnestad. de tijdschriftencentrale Dordrecht en de NV Aldipress — een distributieorganisatie van de VNU — gedagvaard. Namens hem heeft mr. D A. Hoogenraad opnieuw gewezen op de onrechtmatigheid van het leveringsverbod. Hij verwijt de uitgeverijen machtsmisbruik. Zi.i hebben Hl) pet. van de tijdschriftenmarkt in handen en zonder hen kunnen de uitgevers . van leesportefeuilles geen behoorlijke map samenstellen. Zij zijn tot de ondergang gedoemd. 'President mr. Sthecnian, vroeg zich — bij wijze van tussenopinerking af — of in deze zaak de machtspositie wel in het geding is. O! ;.Is elk blad van de gedaagde uitgeverijen zelfstandig was, het verbod tot levering niet evenzeer zou gelden. Mr. Hül'fer. die optrad namens de gedaagde uitgeverijen, zei dal deze — voor ze in de VNU werden verenigd — ook nooit aan de leesportefeuilles hebben willen leveren. Zij zien de leesportefeuilles als concurrenten, die de mogelijkheid tot uitbreiding van het aantal abonnees beperken. Wekelijks komen 30.000 nieuwe leesportefeuilles in de handel, die negen weken circuleren en dus een leesbereik van 270.000 personen hebben.

IN PRINCIPE is het een goed idee om als museum-directeur te zeggen: we gaan een overzicht van de Nederlandse beeldhouwkunst maken van de laatste vijf faar en dan nemen we alle, maar dan ook alle nieuwe stromingen, materiaal-gebruik en vervreemdingsgedachte-constructies op, die thans te vinden zijn. Kerl dergelijk probleem, op tr lossen is geen eenvoudige zaak. Men moet •eer intelligent te werk gaan hij het Toeken naar tic typische stromingen van het. ogenblik en hij die stromingen gaat het. om de. meest representatieve vertegenwoordigers. Tenslotte —en dat is het moeilijkst — moet men er nog een boeiend geheel van maken, dat duidelijk de evolutie van de laatste jaren aangeeft. leUs dergelijks stonden dr. Houtzager en haar assistent H. J. de Smedt voor ogen bij het samenstellen van de grote tentoonstelling „Nederlandse beeldhouwkunst '64/'6!)'', die thans in het Centraal Mijseum te Utrecht gehouden wordt. Jammer genoeg is het op een averechts resultaat uitgedraaid, op een winkel van sinkel, waar alles te koop is. op een expositie, waar alleen iets goeds van kan worden gezegd, wanneer men dr chaos in het huidige beelden wil uitdrukken. Dit zou een geraffineerd opgezette chaos moeten zijn, waarbij opzettelijk geen enkele stroming en geen enkele groep aan zijn trekken komt, waar alles tegen elkaar wordt uitgespeeld en iedere goede bedoeljng wordt gedegradeerd tot een flop. Nou dat is 't dan ook wel. Als zodanig mag men de tentoonstelling echter niet zien, want er zijn wel degelijk andere motieven aan ten grondslag gelegd. Dr. Houtzager heeft wel degelijk getracht eerlijk de balans op (,e maken,- om de dingen met elkaar te vergelijken, om te zien- hoever we staan, om een informatief overzicht te brengen teneinde de toeschouwer met de werken en de werken met elkaar te confronteren. Zrickt men een overzicht vanaf de portretten van Sondaar, via Arthur Sproncken en Couzijn naar de objecten van Pieter Engels en de Arte Povere van Bibbets en Boezem en men calculeert dan ook nog de relief-schilderijcn van Wagemaker en de wasknijpercomposities van Paul Damsté (om maar iets te noemen) in het plan.- en men tri/ tevens een overzicht van de relatie van beeldhouwkunst met landschap en architectuur, terwijl ook nog de. zaak der multlples aan de orde moet komen, dan beseft iedereen dat we met een mer a hoire*te maken hebben. Dan moet je al een hele hracfitpatser zijn en over zeer grote ruipiteh beschikken om dat tot eer goed éinde Ie brengen.

Harry Marks' Stapeling (gespoten multiplex) en Frans Verpoortens metalen Biologisch verschijnsel.

De bekende psycholoog en publicist, prof. Alexander Mitscherlich, iri 1908 te Münchcn geboren, die a.s. zondag in de St. Pauluskerk de Vredesprijs zal ontvangen, heeft altijd bekend gestaan als overtuigd tegenstander van Hitlcr. In 1933 werd hij gearresteerd en werd huiszoeking bij hem gedaan, daarna begon hij een boekhandel, die,in 1933 door de SA werd gesloten Hij week uit naar Zwitserland, kwam in 1937 terug om een vriend te helpen en werd weer gearresteerd. Hij kreeg acht maanden gevangenisstraf, kon daarna verder studeren, promoveerde in 1941 en was van 1946 als neuroloog te Heldelberg werkzaam. Thans is hij directeur van het Sigmund- Freud-Instituut te Frankfurt en professor in de psychologie aan de Johann Wolfgang Goethe Universiteit te Berlijn. Mitscherlich houdt zich in hoofdzaak bezig met de studie cn leer van de sociale psycho-analyse Als een van zijn voornaamste werken wordt „Auf dem VVege zur vaterlosen Gesellschait" (Uitgave Pipcr) beschouwd.

TERUG NAAR DE BEURS. Een eerste rondgang roept onvermijdelijk de vraag op voor wie dan wel het duizelingwekkend aantal geëxposeerde boeken bestemd is. Voorzien ze alle in een behoefte? Zoals gezegd is He opmars van sex-i'otnans en fotografische boeken over naaktcultuur zeer opvallend. Men komt verder al snel tot de conclusie dat het heel moeilijk is hèt werk aan te wijzen waarom de algemene belangstelling draait. Verschillende al in Boekenwereld genoemde werken doen het goed: zo kan worden verwacht dat de roman van de Zweedse auteur Per 010 l Sundman „Ingenieur' Andrées Luftlahrt" binnenkort in verscheidene landen de etalageuitstalling zal versterken. Hetzelfde kan worden gezegd, zi.j het dat dit boek niet voor de massa is bestemd, van het werk van de Engelse psycho-analist Ronald D. Laing, in het Duits „Phanomenologie der Erfahrung" Suhrkamp Verlag, Frankfurt). Bij dezelfde uitgever is de nagelaten „Bergromnn" in vier delen door Hermann Broch verschenen, het mystieke verhaal van de vreemdeling die in een dorp komt en langzamerhand iedereen in zijn ban krijgt. Aandacht verdient voorts „Einmal und nie wieder", de autobiografie van Theodor Lossing. Hij wordt het eerste Nazislachtofler genoemd: in 1933 werden hij en zijn vrouw in hun slaapkamer met schoten door het raam vermoord.

Goed gaal vanzelfsprekend d

Van onze speciale verslaggever FRANKFORT, 10 okt. — De 21ste Frankfurter Boekenbeurs demonstreert zijn meerderjarigheid door luidruchtig vertoon van sex in woord, beeld en klank. Dit is wel de eerste indruk die de bezoeker opdoet. De volgende is, dat de Duitse uitgevers voor literatuur en ontspanningslectuur nog steeds grotendeels afhankelijk zijn van Engelse, Amerikaanse en Franse auteurs in vertalingen. Ruim 150 uitgevers hebben dit jaar voor lid eerst (Ie sproiij/ tiaar Frankfurt gewaagd. liet totaal aantal exposanten is daardoor over de 3200 uekomen. Onder de nieuwe landen die de wereld een bescheiden blik in hun bockenproduktie gunnen; vinden we Dahomey, Tanzania en Cuba. Ruwweg ern kwart van de exposanten bestaat uit Duitse uitgeverijen; de DDR is met 45 stands vertegenwoordigd. ' Zoals altijd is picce dc milieu een , tentoonstelling van de mooist uitge- van-'het jaar. Ook Nederland heeft hierin zijn aandeel geleverd Verder is het natuurlijk geen verrassing er Denemarken, Duitsland en Klankrijk te zien, wel echter landen als Zuid Korea, Maleisië én Tunis. Berichten in verschillende bladen over een voorgenomen aanval door extremistische jongeren op de stand van Israël zijn tot nu toe niet door feiten bevestigd. In de stand zelf heerst zelfbewuste rust; wel valt op hoeveel weldoorvoede en welgespierde Israëliërs zich om en in de stand ophouden. De commissie, die elk jaar de winnaar van de vredesprijs van de Duitse boekhandel aanwijst, heeft ditmaal de jongeren geen aanvalspunt gegeven. Vorig laar meenden de studenten dat wél li' hebben: had Songhor. dichter en dictatoriaal regerend president van Senegal niet nog kort geleden een opstand met behulp van Franse para- j chutisten onderdrukt?