De tijd : dagblad voor Nederland

Hij had toen (onder meer) Karin Kent, Margie Ball, de Torero's, Conny van Bergen onder contract: „Ach, weet je wat het is, als ze nog niks zijn dan vinden ze alles wat je zegt geweldig. Maar zodra ze een beetje succes hebben is het mis." Noemt als voorbeeld Karin Kent die na haar stormachtige succes met „Dans je deze nacht mei mij" óp en na het songfestival van Knokke de wijsheid in pacht dacht te hebben. Herinnert Herman zich: „Ze wilde plots blues gaan zingen, Nina Simone en zo, terwijl dat haar helemaal niet lag. Ze wist ook zo goed wat haar stond. Al sleepte je haar mee naar Dick Holthaus, nee hoor, ze wist het beter. En weet je wat ook moeilijk is, als mini de mode is, tegen een zangeres zeggen dat haar dat niet staal. Echt op een bepaald moment luisteren ze niet meer naar je. En waar is Karin Kent nu, hoor je nog wel eens wat van haar? „Neem Margie Ball: Je investeert heel wat tijd en geld in een zangeres, en dan moeten ze zo nodig trouwen en kinderen krijgen. En de jongens van een groep moesten vaak in dienst. Het heeft me alles bij elkaar anderhalve ton gekost, maar spijt heb ik niet, je leert weer eens een heel andere wereld kennen."

Anno 1970 doet Herman Stok het popmuziekprogramma Mix op de dinsdagmiddag (Hilversum drie) en is hij een van de presentatoren vun '/..O. 135 op zaterdagmorgen, een van de populairste radro-programma's van de Vara. Ondanks dat hij daarvoor om halfzes op moet (het programma is live), doet hij er graag aan. mee: „Het is iets méér dan alleen platen presenteren". Zegt te onzeker te zijn om te kunnen zeggen wat zijn sterke en wat zijn zwakke kant is al heeft hij voor dat laatste wel een aanwijzing: „Ik heb een vast» briefschrijfster, die «onder ophouden kwaad is omdat ik te weinig platen van Roy Orbison draai". Als we naar beneden gaan voor de foto wijst Herman Stok op zijn bureau waarop een lijst ligt met titels van platen: „Dat is mijn programma van aanstaande dinsdag. Ik zet altijd alles netjes op papier, de volgorde, de titel, etc. Maar niet de praatjes er om heen, die improviseer ik. Uitgezonderd het einde: „Dag, dit was Herman Stok met Mix, tot ziens allemaal." PAUL WITTEMAN

DE NIEUWE en tiende plaat van Frank Zappa „Chunga's revenge" (Bizarre Reprise 2030) lijkt me een waardige plaat om het nieuwe jaar mee te beginnen en het is niet de enige, waarmee ingehaakt kan worden op een recent concert hier te lande: We breien met „Sunflower" (1C062-91 905) nog even door op de aanwezigheid van de Beaeh Boys kortgeleden. Volgens de hoes is „Chunga's revenge" een Frank Zappaplaat, maar in het merendeel van de nummers is er wel sprake van de werkzaamheid van de voltallige nieuwe Mothers line-up, met naast blaasinstrumenten- en klavieren-genie lan Underwood, bassist Jeff Simmons, drummer met Ainsley organist George Duke en het vlezige /.angersduo van voorheen de Turtles, om kontraktuele redenen vermeld als „THE PHLORESCENT LEECH & EDDIE, terwijl 't in werkelijkheid gaat om Howard Kalen (~'n stevige lap eersteklas Amerikaanse biefstuk met een snor bevestigd ergens bij de top") en Mark Vollman („ongeveer éénmeterzestig hoog en gebouwd volgens het principe van die uit de katalogi van moderne meubelcentra. Ziet er komfortabel uit, zogezegd"), een en ander ontleend aan een beschrijving in een Engels muziekblad.

Dan zijn er ook nog een aantal nummer met 'n ander bezetting. waar uitsluitend instrumentaal werk mee gepleegd wordt. Dat zijn de nummers „Transsylvania boogie", met Ainsley, lan en Max Bennett (bas), „Twenty small cigars" met lan, Max en John Guerin (drums) en „Chunga's revenge" met lan, Max, Ainsley en Don ~Sugarcane"Harris (Orgel). Omdat Max, John en Sugarcane Harris tot de begeleidingsplocg van Hot Rats behoorden (de laatste overigens als-virtuoos-violist) en Zappa van al z'n nieuwe mensen het eerst tegen Ainsley aanliep, hebben we hier vermoedelijk te maken met ouder materiaal, waarvan „Twenty small cigars" nog uit de Hot Rats tijd.

FRANK ZAPPA klok teruggedraaid

De plaat heeft een goed evenwicht tussen instrumentaal werk en meer vokaal aangelegde gedeelten van het soort satirisch kabaret waar de vroegere Mothers mee groot zijn geworden. Omdat ik 'zowel mensen ken, die op Zappa afknapten toen hij de puur cerebraal-instrumentale kant opging, als mensen, die het toen pas Interessant begonnen te vinden, zou je deze plaat op kunnen vatten als het Uiteindelijke Antwoord Aan Een leder, al is het niets meer dan het huidige stadium van Zappa's ontwikkeling. Dat blijkt ook al uit het recente zaaloptreden. Beide gedeelten hebben de nodige aanpassing ondergaan: Instrumentaal — en daar komt Zappa openlijk voor uit — is de klok een stuk teruggedraaid. Het is allemaal navolgbaarder, minder gecompliceerd, en hel ritmewerk van Ainslcy geeft het geheel een uuidelijk jazzy-tot-bluesy karakter. Maar daarin is Ainsley dan wèl weer een ongelofelijk vaardige en degelükc drummer. Ook de verrichtingen van (leorge Duke gaan in die richting, hij is alleen niet zo'n hoogvlieger. Naast diens trombune is het blaaswerk van lan, en ook de opzet daarvan is wat simpeler. En Zappa zelf, ach, die wordt xewoon met de maand een beter gitarist. Ook op het podium plukt hU, met een soort ontspannen toewijding, de meest virtuoze muziekjes tevoorschUn. Aan de andere kant heb je dus het vokaal: sketches, imitaties, aubadines (zelf bedacht neologisme voor spottende aubadesjen wat dies meer zij. Dit heeft zich juist tot een geweldig hoog' peil ontwikkeld. Wie dat rommelige bij de oude Mothers niet lustte, moet z'n hoofd maar eens breken over de geweldige dramatische vermogens van de dikke en de iets minder dikke. Of de passende manier, waarop de hilarische en gemaakt-troosteloze verhalen van muziek zijn voorzien. Hier zou ik vooral „Rudy wants tot buy vez a drink" en ..Sharleena" willen noemen. En het schitterende „Road Ladies", naar het eeuwige bluesprincipe opgezet en uitgewerkt, en daarin een treurige graad van seaffecteerde nerfektie bereikend. De vokale gedeelten verwijzen allemaal naar Zappa's op handen zijnde „200 MOTELS", of „how three vears on the road can make you crazy", dus dat belooft nog wat. De vorm, die het stuk nu krijgt, is een film van United Artists, dus het wordt niet meer, zoals aanvankelijk de bedoeling was, door de VPRO voor TV-uitzending opgenomen. Dat betekent een uitstel tot november, maar de VPRO zal in begin dit jaar een in Amerika opgenomen film uitzenden.

TJA, en dan de Beach Boys. Het was de bedoeling, dat ze dinsdag 15 dec hier zouden zijn, voor een TV-optreden en een persconferentie. Ging niet door. Alleen een nogal arrogante Bruce Johnston verscheen (Die van dat huilerige „Tears in the Morning".) Vrijdag 18 december om half één 's nachts zouden ze weer hier zijn. voor een optreden in het Concertgebouw. Ging ook niet door, althans niet om half één. Door de mist moest men uitwijken naar Brussel en toen met taxi's naar Amsterdam, waar men om vijf uur arriveerde en een geduldige, vliegtuigjes gooiende massa aantrof. .Ie vraagt je wel af, tot hoever het poppubliek zich laat drijven met de zuur verdiende vüftien guldentjes entreegeld in het achterhoofd. Het wordt tijd. dat men bU een dergelijke gelegenheid massaal het wachtlokaal verlaat en restitutie eist. Want mist of geen

mist, je komt voor een concert om half één 's nachts en niet voor de zaterdagmatinee. Bovendien is een dan volgend concert zelden goed, men is niet geconcentreerd. Dat klopte ook al, het optreden van de Beach Boys was weliswaar goedbedoeld, maar rommelig, en een groot deel van de goede sfeer lag aan de opluchting, dat het er tenslotte toch nog van was gekomen.

TOEN DE JEUGDIGE EIGENAAR van een handelskantoor in Groenen, Aardappelen en Fruit, Herman Stok, in de eerste helft van de vijftiger jaren tijdens het zeilseizoen in Loosdrecht V a r a -m e d e-

werker Gabri de Wagt ontmoette, kon hij niet vermoeden dat dat contract de start zou zijn van een pijlsnelle carrière in het Gooise omroepwereldje. „Ze zaten om een stem verlegen", zegt Herman nu, „en ik ging meedoen aan een programma, mper niet".

Nu kan f ree-la nee radio- en tv-man Herman Stok reeds terugzien op een zeer succesvolle tijd, waarin hij voornamelijk tienerprogramma's heeft gepresenteerd, een tijd waarin hij het radio- (Tijd voor Teenagers) en t.v.- (Top of Flop) idool - voor da (vooral) vrouwelijks jongeren was: „Toen ik Top of Flop nog presenteerde vanuit de provincie was het vaak zó dol, dat de meisjeskappers dagen voor hot programma reeds volgeboekt waren voor het kappen van de beroemde suikersplnhaardracht. Ik kon niet op straat lopen of ik ha

HERMAN STOK

Het volkomen fiee lance werken houdt risico's in maar ~ik heb natuurlijk wat geld gespaard, je weet nooit wat er gebeurt. Van de andere kant heb ik in de loop der jaren wel zoveel relaties opgebouwd, dat ik me echt niet ongerust hoef te maken". Zo heeft Horman de redactie van een jongerenpagina in Het Parool: „Ik zou veel liever het nieuws over de jongeren en de achtergrondverhaaltjes door de week brengen, verspreiden. Met een echte jongerenpagina isoleer ie het nieuws uit die sector. Maaier komen veel reacties op de •/.aterdagse rubriek. Dus willen ze bij het Parool niet van do formule af". Noemt zichzelf links: „Ik heb bij de. gemeenteraadsverkiezingen Kabouter gestemd, maar de raadsleden zijn mij een beetje tegengevallen; de acties met dat hasiroken en zo, dat is niet de essentie. Dat is niet de reden waarom al die mensen op ze hebben gestemd" (Noemt Drees de man die het meeste indruk op hem maakt). Aan wat voor mensen heelt hij een hekel? „Aan ijdde menden. Mensen die het met zichzelf vso goed getroffen hebben. In het begin van een omroepcarrièn? werd mijn eigen ijdelheid natuurlijk ook gestreeld, van een onbekende die in Groenten, Aardappelen en Fruit handelt, naar iemand die door iedereen wordt herkend is tenslotte een hele sprong", maar zo geweldig tevreden met zichzelf is Herman niet. Hij kent zijn eigen beperkingen. Enige jaren geleden heeft Herman trouwens moeilijke tijden doorgemaakt: „Dat was de tijd van het management-bureau. Ik had besloten naast het presenteren van programma's ook wat met artiesten zelf te doen. Daar was, dacht ik toen, ook wei een aardige ccnt mee te verdienen." Herman had het nogal idealistisch opgezet: „Ja, zo ben ik. Alles moest goed gebeuren. Dus: Engelse les voor mijn artiesten, Er waren zangeressen die in de eerste plaats geen noot konden lezen en bovendien niet wisten wat ze zongen, omdat ze geen Engels kenden."

IN HET JONGERENCENTHUM Studio 7 onder de Vondelbrug in Amsterdam zitten veertig jongens en meisjes zwijgend op de vloer. Twee aan twee, de ruggen tegen elkaar. Een instructie wordt geconcentreerd opgevolgd. „Maak oorlog met je ruggen, vecht hevig en sluit dan weer vrede." Later, na ruim twee uur actieve deelname aan soortgelijke groepsoefeningen, zegt een meisje dat straks, in de volle tram naar huis de mensenmassa haar niet meer als vroeger zal benauwen. Ze voelt zich blijer, vertelt ze, en ongeremder in haar omgang met mensen.

Elke woensdagavond doceert de in 1966 naar Nederland gekomen Amerikaan Gerald Williams in Studio 7 („the good vibration» are here", staat ergens op de muur) de technieken van Sensitivity Training. Williams zelf definieert Sensitivity Training als een poging om ie zintuigen beter te laten functioneren en daardoor het leven voor jezelf belangrijker te maken. Amerikaan Dr. W. Schutz, die zich met experimenten in de groepstherapie bezighoudt beschrijft in het boek „Joy", dat in de Verenigde Staten een best-seller werd, Sensitivity Training als een methode die zich richt op het blij zijn. „Wat niet tot expressie komt bex-ooft ons van het blij zijn met het leven. Praten is gewoonlijk nuttig om een persoonlijke ervaring verstandelijk te begrijpen, maar de combinatie met het nonverbale is nodig om iemand te helpen iets te ervaren en l* voelen. / Na een wat aarzelend begin is de belangstelling voor de trainingscursussen van Gerald Williams in Amsterdam verrassend groot. De groep waarmee in september werd gestart breidde zich wekelijks aanzienlijk uit zodat het nodig bleek op vrijdagavond een tweede groep te vormen, geleid door Tony Briggs. een van de eerste leerlingen van William*. Wie op een van de trainingsavonden in Studio 7 argeloos een pilsje komt drinken zal wat vreemd aankijken tegen hel schouwspel dat hij daar aantreft. „Natuurlijk vind je het in het begin allemaal erg vreemd en maakt het een krampachtige indruk, zegt een v«n de deelnemers, maar al tijdens de eerste trainingsles heeft bijna iedereen de ervaring dat je die reserve snel kwijtraakt en je uiteindelijk de oefeningen erg intens en geconcentreerd beleeft". Gerald Williams, die d* technieken van Sensitivilv Training ook doceert op de Arnhemse Toneelschool en de Academie voor Bouwkunst: „Gelukkig verdwijnt het idee dat het shocking is om elkaar aan te raken erg snel. Mijn uitgangspunt is dat iedereen het lichaam van de ander moet kennen en respecteren." Vertelt dan schaterend hoe vorig jaar voor een jongen en een meisje slechts één keer Sensitivity Training al zo effectief was dat ze onmiddelük besloten om met elkaar te gaan trouwen. „En het is een gelukkig huwelijk." Williams werd in de traininßstechnieken geschoold in New-York, waar Sensitivity Training, die daar ook wel T- Trainlng heet voor steeds meelmensen tot een dagelijkse bezigheid is gaan behoren. Maaide bakermat van de Sensitivity Training is California waar de trainingsmethode in de vijftiger jaren uit een groot aantal experimenten werd ontwikkeld. Williams; „De jeugd ïing daar het eerst beseffen iat er iets mis was met de samenleving ( lachend: that's au understatement), het leven werd steeds sterieler, alle belangstelling ging uit naar materiele zaken en het lukte de mensen niet meer om tevreden en gelukkig te zijn met kleine dingen in hun directe omgeving. Door de technieken van Sensitivity Training bleek het mogelijk dat men zichzelf leerde kennen, vertrouwd raakte met zijn echte gevoelens en verlangens en ze doeltreffend leerde te gebruiken." Williams meent dat we de onbevangenheid die we als kind hadden weer moeten zien terug te krijgen. MIRJAM BARTELSMAN

Onder redactie van PAUL WITTEMAN

Natuurlijk vind je het in het begin allemaal erg vreemd".

Begon bi) het programma „Op de Disselwagen" later „Multiplex". Programma's voor jongeren. Herman: „Het waren voor die tijd geëngageerde programma's. Ik kan mU een item herinneren over een auto van een jongen, die door de politie in beslag genomen was omdat bet vervoermiddel niet aan de eisen voldeed. Het was in die tUd een grof schandaal". Van de zogenaamde geënga-

geerde generatie van nu vindt Herman: „liet hoeft voor mU niet zo erg. Die jongens zUn dan misschien wel geëngageerd, maar dan moet ook meteen water en zeep geweerd worden. Als ik er zo een paar op de stoep van Paradiao zie zitten denk ik wel eens: Pat hoeft toch niet, je hoeft er toch niet meteen zo vies uit te zien".

Zegt zelf nooit in Paradiso of Fantasio te komen. „Ze herkennen je toch". Dat gebrek aan anonimiteit heeft Herman parten gespeeld sinds hij het programma Top of Flop presenteerde. Herinnert Herman zich: „Het was een ongelooflijk populair programma. Je moet niet vergeten dat er in die tijd geen enkel tienerprogramma op de T.V. was". De opzet was dat er platen gedraaid werden, terwijl tegelijkertijd de „koppies" van het publiek in de zaal op het beeld waren. Na een gedeelte van de plaat werd aan het publiek gevraagd of ze vóór of tegen waren, hetgeen aan de reacties snel te merken was. Een flop vond dc zaal niks. een top zou het gaan maken." Ik herinner me nog dat de toen aan het begin van haar carrière staande Ria Valk in mijn programma was. Over Elvis Presley zei ze; „Die jongen met het Brigitte Bardotmondje." Dat heeft haar bijna haar carrière gekost. Dozen met poep werden bij haar afgeleverd, woedend» brieven en telefoontjes."

Herman Stok werd volkomen geïdentificeerd met Top of Flop. De eerlijke blonde kuif, de warme stem en de gulle lach, het waren de eigenschappen die Herman tot een idool maakten; „Op een bepaald moment ging de formule mij de keel uithangen. Ik wilde het anders doen. Hel publiek was te jong. de opzet uit de tijd!" Daarom stapte Herman naar de Vaxa-leiding met het verzoek het programma te wijzigen omdat hij het „niet meer zag". Toen gebeurde er iets dat Herman achteraf als „misschien wel het dieptepunt van mijn carrière" kenschetst. De Vara zei: „Als je geen zin meer hebt, dan houden we er mee op." „Daarmee was de kous af", zegt Herman nog een beetje verongelijkt. „Ik was natuurlijk diep teleurgesteld. Zo'n populair programma en bovendien scheelde het een flink stuk in mijn inkomsten. Ik had geen vast contract, alles freelance." Als Herman nu nog eens een vast televisieprogramma aangeboden xou krügen zou het een wat volwassener programma moeten zUn: „Zo'n echt jongerenprogramma zou ik niet meer kunnen doen. Misschim iets in de richting van Willem Uuys. In ieder geval de amusementskant op." Nor even over Top of Flop: „De grote populariteit van het programma school voornamelijk in het kijken naar die vreemdsoortig uitgedoste jongeren. Er keken ook veel ouderen naar. Je hebt dat nu ook wel. Ouderen die op de Dam of in de jeugdclubs hippies gaan köken. Nou, dat hoeft voor mü niet."

In besmuikte afzondering werden dan ook door de Nederlandse Popkritiek wrede complotten gemeed. Er zou een daad gesteld worden: hot moest maar eens afgelopen zijn met het uren wachten op IVloody Blues en Traffics met stukke apparatuur, Zappa met te late apparatuur, Sly & the Family Stone die de wijk nemen met dö poen op zak, Flights, Rode Olifanten enzovoort. En Hitelpees zonder hits, nepstereo, koppelverkoop van goeie en slechte platen, vervangen van mooie door lelijke hoezen, ondeugedelijke persingen en wat dies meer zij. Of anders op z'n minst mwr afgewerkte stencils om vliegtuigjes van te vouwen. Kortom, er was werk aan de winkel. Wegens onderling wantrouwen en onvermogen om de aktie te releveren aan de ook wel te pas komende „/ 400 nti", ging de In de roes van een doorwaakte nacht opgebouwde solidariteit met het vorderen van het weckend in de rook van het eigenbelang op en nu zit de consument wéér in de kou.

EN DE BEACH BOYS LP ..Sunflower" is ook al niet zo leuk. Op een cerebrale manier moui. met een stijgende lijn in de muzikale perfektle, maar met een dalende lijn in de vrolijke spontaniteit, bekend van platen als Wild Honey en Smiley Smile. Hun grote kracht was misschien wel het korte en krachtige, want veel nummers zijn wel leuk in het begin, maar duren te lang. Of misschien juist, dat al hun platen tot nu toe mono waren: de zang en het instrumentaal, het zat allemaal messcherp op elkaar, terwijl het zich nu in de ruimte oplost. Het gaat natuurlijk niet aan. om de makers van een onafzienbare reeks uitstekende nummers na een iets minder geslaagd produkt meteen maar te verfrommelen, maar wel speel ik met de overweging, dat ze binnen hun — tamelijk beperkte — genre muziek wel eens uitgeëvolueerd kunnen raken. GERTJAN VAN OMMEN